Zasiłek macierzyński 2022. Komu, na ile i w jakiej wysokości przysługuje?

Zasiłek macierzyński to świadczenie finansowe wypłacane przez ZUS, które mogą otrzymać kobiety po urodzeniu dziecka. Mają do niego prawo osoby, które są objęte obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym oraz są zatrudnione w ramach umowy o pracę, umowy zlecenie lub na samozatrudnieniu. Zasiłek macierzyński 2022 wypłacany jest:

• pracownikom 
• członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i kołek rolniczych         
• osobom wykonującym pracę nakładczą        
• osobom zatrudnionym na umowie zlecenie lub agencyjnej albo innej umowie o świadczenie usług       
• ubezpieczonym, którzy prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą oraz ich współpracownikom        
• pracującym odpłatnie w czasie odbywania kary aresztu lub pozbawienia wolności        
• osobom odbywającym służbę zastępczą        
• duchownym 

W 2022 roku rozszerzono grupę osób uprawionych do zasiłku macierzyńskiego. Świadczenie pieniężne przysługuje, jeżeli:

• kobieta pracuje na podstawie umowy na czas określony, która została przedłużona do dnia porodu;        
• osoba była w ciąży i została w tym czasie zwolniona z pracy (zatem straciła ubezpieczenie chorobowe)       
• naruszono przepisy i jest to prawomocnie orzeczone przed sąd        
• pracodawca ogłosił upadłość lub likwidację albo umiera 

Od 2022 roku w przypadku wygaśnięcia umowy o pracę z powodu śmierci pracodawcy, kobieta będzie otrzymywać świadczenie w wysokości zasiłku macierzyńskiego do dnia porodu. Dotąd prawo do zasiłku w takim przypadku nie przysługiwało.

Warto również zaznaczyć, że świadczenie pieniężne  przyznawane jest także osobom decydującym się na adoptowanie malucha mającego mniej niż siedem lat. Natomiast w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, zasiłek macierzyński przysługuje nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia. Adopcja dziecka upoważnia do wypłaty świadczenia również wtedy, gdy przyjęcie ma charakter rodziny zastępczej.

Zasiłek macierzyński przysługuje zleceniobiorczyni w czasie urlopu macierzyńskiego, który jest uregulowany przepisami Kodeksu pracy. Jego wymiar zależy od liczby urodzonych podczas jednego porodu bądź przyjętych w tych samym czasie dzieci i wynosi:

• 20 tygodni (140 dni) - w przypadku urodzenia lub przyjęcia jednego dziecka        
• 31 tygodni (217 dni) - w przypadku urodzenia lub przyjęcia dwojga dzieci        
• 33 tygodnie (231 dni) - w przypadku urodzenia lub przyjęcia trojga dzieci        
• 35 tygodni (245 dni) - w przypadku urodzenia lub przyjęcia czworga dzieci        
• 37 tygodni (259 dni) - w przypadku urodzenia lub przyjęcia pięciorga i więcej dzieci 

Wartym uwagi jest również fakt, że przed porodem kobieta może wykorzystać do 6 tygodni urlopu i zasiłku macierzyńskiego. W takiej sytuacji po porodzie wykorzystuje się pozostały urlop. Wbrew powszechnej opinii, zasiłek macierzyński może przysługiwać także ojcu dziecka (jeśli obejmuje go ubezpieczenie chorobowe) i wypłaca się na takich samych zasadach jak w przypadku matki. Świadczenie to przysługuje także za czas urlopu rodzicielskiego.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku i jest to średnia z 12 miesięcy. Oznacza to, że przybywając na urlopie macierzyńskim, można otrzymać całość pensji (jest to możliwe w przypadku otrzymywania stałego wynagrodzenia). W przypadku zatrudnienia poniżej 1 roku zasiłek macierzyński liczony jest na podstawie średniej z pełnych, przepracowanych miesięcy.

Zgodnie z zapisem w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres do:

• 3 tygodnie urlopu rodzicielskiego - jeśli przy przyjęciu dziecka na wychowanie ubezpieczony korzysta z urlopu macierzyńskiego w minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni        
• 6 tygodni urlopu rodzicielskiego - w przypadku urodzenia jednego dziecka podczas jednego porodu lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka        
• 8 tygodni urlopu rodzicielskiego - po urodzeniu przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci i po równoczesnym przyjęciu na wychowanie dwojga lub więcej dzieci 

Do tej pory wysokość zasiłku macierzyńskiego uzależniona była od wyboru osoby uprawnionej. Może to być albo 80 proc.  przez cały okres jednego roku albo 100% przez okres pobierania zasiłku macierzyńskiego i 60 proc. przez okres pobierania zasiłku rodzicielskiego. Natomiast od 1 sierpnia 2022 roku, w związku z tzw. dyrektywą rodzicielską, wejdą w życie zmiany w Kodeksie pracy. Jedną z nich jest podwyższenie zasiłku macierzyńskiego (za okres urlopu rodzicielskiego), który będzie wynosił 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Ponadto pracownica będzie miała możliwość zdecydowania, jaką wysokość świadczenia finansowego chce pobierać w okresie urlopu rodzicielskiego.

Aby otrzymać zasiłek macierzyński, trzeba dostarczyć odpowiednie dokumenty do pracodawcy lub ZUS. Przede wszystkim należy przesłać zaświadczenie lekarskie o przewidywalnej dacie porodu (jeśli ubiega się o świadczenie pieniężne przed porodem). W przypadku występowania o zasiłek macierzyński za okres od dnia porodu należy dostarczyć skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego kopię (potwierdzoną przez płatnika składek albo przez ZUS za zgodność z oryginałem).

Złożeniem wniosku do ZUS o zasiłek dla mam zajmuje się pracodawca. Wystarczy, że pracownica złoży u szefa wniosek o udzieleniu urlopu macierzyńskiego (w terminie 21 dni od porodu). Jeżeli osoba nie jest zatrudniona, ale opłaca składkę chorobową, może złożyć dokument bezpośrednio do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Wniosek o zasiłek macierzyński (ZUS ZAM) można znaleźć na stronie internetowej ZUS. Należy tam podać swoje dane, m.in. datę urodzenia, PESEL, numer dowodu, adres, telefon, a także numer konta bankowego, na który będzie wpływał zasiłek. We wniosku znajduje się też miejsce na wpisanie:

• przewidywanej daty porodu        
• danych dziecka (imię, nazwisko, data urodzenia)        
• danych na temat sytuacji matki        
• daty wypisania ze szpitala 

Kiedy można liczyć na zasiłek macierzyński? Wszystko zależy od terminu. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma 30 dni na wypłacenie zasiłku macierzyńskiego, licząc od momentu złożenia wszystkich dokumentów niezbędnych do jego przyznania. Pracodawca powinien wypłacać świadczenie w dniu ustalonym jako dzień wypłaty wynagrodzenia.

W przypadku kobiety zatrudnionej na umowę zlecenie, zasiłek macierzyński może zostać przyznany tylko wtedy, gdy w dniu porodu była ona objęta ubezpieczeniem zdrowotnym. Świadczenie wypłacane jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i przysługuje w wymiarze 100% podstawy wymiaru zasiłku. Należy jednak pamiętać, że kobieta pracująca na umowie zlecenie nie jest chroniona przepisami Kodeksu pracy. To znaczy, że nie dotoczy jej zakaz zwolnienia i pracodawca ma prawo złożyć jej wypowiedzenie nawet po upływie trzeciego miesiąca ciąży. W takiej sytuacji, aby uzyskać zasiłek macierzyński, kobieta musi zadbać, aby jej umowa nie została rozwiązana przed urodzeniem dziecka.

Bezrobotna kobieta, która nie opłaca składek na ubezpieczenie chorobowe, nie otrzyma zasiłku macierzyńskiego. Może jednak się starać o świadczenie rodzicielskie, inaczej kosiniakowe. Jest to odpowiednik zasiłku macierzyńskiego dla kobiet, które nie pracują zawodowo albo pracują, tylko nie opłacają składek ubezpieczenia chorobowego. Wypłacany jest przez 52 tygodnie, czyli przez rok od momentu urodzenia dziecka, i wynosi 100 zł netto miesięcznie. Aby otrzymać świadczenie rodzicielskie, należy wypełnić wniosek i złożyć go w urzędzie miasta, gminy lub ośrodku pomocy społecznej. Należy to zrobić w terminie 3 miesięcy od porodu.

Mama prowadząca własną działalność może liczyć na zasiłek macierzyński. Wysokość świadczenia pieniężnego zależy od wysokości opłacanych składek oraz czasu ich opłacania. Im dłuższy okres podlegania ubezpieczeniu chorobowemu i opłacania wyższych składek społecznych, tym wyższy zasiłek macierzyński. Kobieta prowadząca działalność gospodarczą może pobierać świadczenie pieniężne maksymalnie przez rok od urodzenia dziecka oraz może do niego przystąpić w dowolnym momencie. Aby otrzymać zasiłek macierzyński, trzeba dostarczyć do ZUS odpowiedni wniosek i zaświadczenie płatnika składek ZUS, a także informacje o przewidywalnej dacie porodu (w przypadku gdy kobieta jest jeszcze w ciąży) lub przedstawić odpis skrócony aktu urodzenia dziecka.

Czytaj również:

Wartość 500 plus topnieje przez inflację. Czy rząd rozda Polakom dodatkowe pieniądze?

Produkty, które nie mogą znaleźć się w diecie niemowlaka. Sprawdź listę

Urlop tacierzyński. Ile dni trwa, kto płaci i czy można go dzielić?

Zobacz także: