Zmiany w pomostówkach. Jest ważna decyzja dotycząca wcześniejszych emerytur. Kto skorzysta?
Oprac.: Łukasz Piątek
Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o emeryturach pomostowych, a to oznacza, że 1 stycznia 2024 r. wejdą w życie nowe przepisy. Nowelizacja uchyla wygasający charakter tego świadczenia, wyłącza z minimalnej płacy dodatek za pracę w trudnych warunkach, a ponadto zapewnia ochronę działaczy związkowych w sprawach z zakresu prawa pracy.
Czym są emerytury pomostowe?
Emerytura pomostowa to rodzaj świadczenia okresowego, przysługującego do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego osobom, które wykonują prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Cechą charakterystyczną emerytur pomostowych jest ich przejściowy charakter. Stanowią one niejako pomost między świadczeniami nabytymi przed osiągnięciem wieku emerytalnego a prawem do emerytury przyznawanej na ogólnych zasadach systemu powszechnego.
Emerytury pomostowe będą przysługiwać także tym osobom, które nie posiadają stażu pracy w warunkach szczególnych przed 1 stycznia 1999 r. W ramach nowelizacji ustawy o emeryturach pomostowych uchylony jest wygasający charakter tych świadczeń.
Są też regulacje dotyczące wzmocnienia ochrony prawnej związkowców, ale nie tylko, także m.in. kobiet w ciąży - czytamy w komunikacie Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.
Jak szacuje ZUS, w 2024 r. na emeryturę pomostową będzie mogło przejść ok. 7,3 tys. osób. W kolejnych latach liczba ta ma być mniejsza i np. w 2029 r wynieść 4 tys., a w 2033 osiągnąć poziom 4,8 tys. Obecnie tymczasem ogólna liczba osób pobierających te świadczenia wynosi 40,8 tys.
Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej, stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku - informuje Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.
Dla przykładu takimi pracami są:
- prace bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców oraz pieców stalowniczych lub odlewniczych,
- prace przy obsłudze dźwignic bezpośrednio przy wytapianiu surówki, stopów żelaza lub metali nieżelaznych,
- prace na morskich platformach wiertniczych,
- prace w powietrzu wykonywane na statkach powietrznych przez personel pokładowy,
- prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach niebezpiecznych.
Prace o szczególnym charakterze to prace, wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się.
Dla przykładu takimi pracami są:
- prace pilotów statków powietrznych (pilot, instruktor),
- prace kontrolerów ruchu lotniczego,
- prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym,
- prace operatorów reaktorów jądrowych,
- prace członków zespołów ratownictwa medycznego.
Kto może zyskać wcześniejsze emerytury?
W związku z tym, że rząd odblokował prawo do pomostówek młodszym rocznikom pracowników, to wszystko wskazuje na to, że wiele grup zawodowych będzie starało się o prawo do emerytur pomostowych.
Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Listonoszy Poczty Polskiej złożył do Sejmu petycję w sprawie możliwości wcześniejszego przechodzenia na emeryturę przez grupę zawodową listonoszy. Argumentem jest wykonywanie pracy w niekorzystnych warunkach atmosferycznych - w temperaturze powyżej 30 stopni Celsjusza, podczas ujemnej temperatury, ciągłych opadów, czy gwałtownych zjawisk atmosferycznych.
Niewykluczone, że śladami listonoszy pójdą kurierzy, którzy walcząc o "pomostówkę", mogą wysunąć argumenty o wykonywaniu pracy w niekorzystnych warunkach atmosferycznych.
