Imiona na literę "A"

Amalia
Prawdopodobnie skrót imienia staroniemieckiego Amagund, pochodzącego od słów: amal (pilny, pracowity, odważny) i gunt (walka). Oznacza: ta, która zdobywa innych swoją pracowitością. Wg innej wersji, pochodzi od staropol. słowa amelja (ładownica) lub serbskiego amajlija (amulet) albo amal (tragarz). ZDROBNIENIA: Amalcia, Amelcia, Amelka, Mela, Melcia, Melka. INNE FORMY: Amelia, Amalija. OBCE FORMY: Amalia (łac.), Amalie, Amelia, Emelie (ang.), Amalija, Alma (chorw.), Amálie, Amélie (czes.), Amélie (fr.), Amalia, Amelia (hiszp.), Amalia, Amelie (niem.), Amelija (ros.), Amalija, Amelija (mac., serb., słoweń.), Amalia, Amelia, Emmelina (wł.). Forma męska: Amalgunt.
PATRONKA:
Św. Amalia (VII w.).
ZNANE POSTACIE:
Amalia Mniszchowa, hrabina z Dukli (XVIII w.). Anna Amalia, księżna Saxe-Weimar-Eisenach (ur. 1739). Melina Mercouri (Amalia Mercouris), gr. aktorka i polityk (6 I 1923–6 III 1994).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Amalia z dramatu Zbójcy F. Schillera (1781).
W POEZJI:
Najpiękniejsza jako anioł z raju,Najpiękniejsza nad wszystkie dziewica;Wzrok jej luby jako słońce w maju,Odstrzelone od modrych wód lica. Adam Mickiewicz, „Amalia”
Amand
Pochodzenia łacińskiego, od amo (kochać). Oznacza: ten, który jest kochany, godzien miłości. Znane już w starożytnym Rzymie, imię to było bardzo modne w średniowieczu. INNE FORMY: Amando, Amandus, Mandus.
PATRON:
Św. Amand, biskup Bordeaux w V wieku. Zasłynął dbałością o nieskazitelność wiary. Relikwie świętego spoczywają w klasztorze karmelitanek bosych przy ulicy Wesołej w Krakowie. (Wspomnienie 18 czerwca).Św. Amand, biskup Maastricht, apostoł Belgii. Żył w VII wieku. Żywym kultem otoczono go również na Śląsku. (Wspomnienie 6 lutego).
Amanda
Pochodzenia łacińskiego, od amo (kochać). Oznacza: ukochana, godna miłości. ZDROBNIENIA: Anda, Ama, Manda. INNE FORMY: Amandine, Manda, Mandy, Manta.
BOHATEROWIE SZTUKI:
Amanda Wingfield z dramatu Szklana menażeria T. Williamsa (1945).
Ambrozja
Żeńska forma imienia -> Ambroży. ZDROBNIENIA: Brośka, Brozia. OBCE FORMY: Ambrosia (ogólnie przyj. forma), Ambrosine, Ambrosina (ang.), Ambroisine (fr.), Ambrosia (niem.), Ambrogia, Ambrogina (wł.), Amvrosija (połud.-słow). Forma męska: Ambroży.
Ambroży
Pochodzenia greckiego, od słowa ambrosios (nieśmiertelny, boski). Imię związane jest także ze słowem ambrosia, którym w mit. gr. określano pokarm mający zapewnić bogom nieśmiertelność. Odpowiednik indoaryjskiego a-mryta i irańskiego a-meretat. W Polsce używane od XII w. w formach Ambroż, Ambroży, Ambrożek, Ambrożko, Brożman, Jambroży. ZDROBNIENIA: Ambros, Ambroż, Ambrożek, Ambrożko, Bros, Brożek, Brożuś. OBCE FORMY: Ambrose (ang.), Ambroise (fr.), Ambrosius, Ambros, Broos (niem.), Ambrož (czes.), Brusi, Prusi (fiń.), Broos (hol.), Ambrosio, Ambrogio, Brogio (wł.), Ambrozije, Amvrosije (połud.-słow). Forma żeńska: Ambrozja.
NAZWISKA:
Ambros, Ambrosewicz, Ambrosiewicz, Ambrosius, Ambrosz, Ambroszczak, Ambroszczyk, Ambroszkiewicz, Ambroszko, Ambroz, Ambrozewicz, Ambrozi, Ambroziak, Ambroziewicz, Ambrozik, Ambroziński, Ambroż, Ambrożak, Ambrożewicz, Ambrożkiewic, Ambroż, Ambrożak, Ambrożek, Ambrożewicz, Ambrożewski, Ambrożkiewicz, Ambrożkowicz, Ambroży, Ambrożyc, Ambrożuk, Ambrożyk, Ambrus, Bros, Broszkiewicz, Broszkowski, Broż, Brożek, Jambrosz, Jambroszczyk, Jambroz, Jambrozek, Jambroziak, Jambroziewicz, Jambroziński, Jambrozy, Jambroż, Jambrożak, Jambrożek, Jambrożkowicz, Jambroży, Jambruszko, Jambrzycki, Jamraz, Jamro, Jamroch, Jamrog, Jamrodiewicz, Jamrorzek, Jamrorzy, Jamros, Jamrosiak, Jamrosy, Jamrosz, Jamroszczak, Jamroś, Jamroz, Jamrozak, Jamrozi, Jamroziewicz, Jamroziński, Jamrozy, Jamroż, Jamrós, Jamróz, Jamróż, Jamróżkiewicz, Jamrożak, Jamrożek, Jamrożkiewicz, Jamrożny, Jamorżyński, Jamroży, Jamrug, Jamruszkiewicz, Jamruś, Jamruz, Jamruż, Jamruź, Janroży, Jemrozy, Jemróz, Jemróg, Embros, Embroż, Mrożek, Mrożewski, Zbrożczyk, Zbrożek, Zbrożyński.
PATRON:
Święty Ambroży (Ambrosius Aurelius) z Trewiru, biskup Mediolanu, doktor Kościoła. Urodzony około 335 r. Od 370 zarządca rzym. prow. Liguria, doradca ces. Gracjana i Teodozjusza I Wielkiego, którzy pod jego wpływem wprowadzili surowe prawa przeciwko arianom. Napisał wiele hymnów i opracował zasady muzyki kościelnej (śpiew ambrozjański). Pozostawił liczne dzieła z zakresu egzegezy biblijnej i teologii. Jego kazania miały spowodować nawrócenie św. Augustyna. Zmarł w 397 roku. Święty Ambroży w malarstwie i na rzeźbach przedstawiany jest w grupie czterech Ojców Kościoła Zachodniego. Legenda wspomina o nim, jako o niemowlęciu w kołysce, na ustach którego pszczoły składają miód. (Wspomnienie 7 grudnia).Święty Ambroży Autpert z Galii (VIII w.). Opat benedyktyńskiego klasztoru pod Bednewentem. Autor licznych pism przypisywamych przez wieki św. Augustynowi czy św. Leonowi Wielkiemu. (Wspomnienie 19 lipca).Św. Ambroży Sansedpni, dominikanin. Znany z kaznodziejskiej działalności, którą prowadził w Dolnej Nadrenii i Italii. (Wspomnienie 20 marca).Święty Ambroży Barlow, męczennik angielski. Jeden z 360 kapłanów, którzy ponieśli śmierć w Anglii w okresie 1531–1681 r. (Wspomnienie 4 maja).
ZNANE POSTACIE:
Amrogio Lorenzetti, malarz wł. (1290–1348). Ambroise Paré, chirurg fr. (1509–20 XII 1590). Ambroży Korczbok Rożek, pod tym pseudonimem Mikołaj Rej wydał w 1543 r. Krótką rozprawę między Panem, Wójtem i Plebanem. Ambrose Gwinnett Bierce, pisarz amer. (24 VI 1842–1914). John Ambrose Fleming, ang. uczony i odkrywca (29 XI 1849–18 IV 1945).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Ambroży Jenialkiewicz z komedii Wielki człowiek do małych interesów A. Fredry (1877). Jambroży z Chłopów W. Reymonta (1902–09). Ambroży Figura z Opowieści pod psem J. Meissnera. Ambrozjo z powieści gotyckiej Mnich M.G. Lewisa (1796). Ambroży Kleks z baśni J. Brzechwy Akademia Pana Kleksa (1946).
NA EKRANIE:
Ekranizacje pow. J. Brzechwy w reż. K. Gradowskiego: Akademia pana Kleksa (1983), Podróże pana Kleksa (1985) i Pan Kleks w Kosmosie (1988). W roli Ambrożego Kleksa występował Piotr Fronczewski.Nazywacie się wierzycielami nie dlatego, żebyście ludziom wierzyli, lecz wierzycie w skarby i zastawy wasze.Św. Ambroży
PRZYSLOWIA:
Na święty Ambroży trzymaj dobre kozy.Ambroży w grudniu uprawia ugory.Na święty Ambroży poprawią się mrozy.
Amelia
Wersja imienia -> Amalia. ZDROBNIENIA: Amelcia, Amelka, Melcia, Melka. INNE FORMY: Amalia, Amelija. OBCE FORMY: Amalia (ogólnie przyjęta forma). Forma męska: Amalgunt.
ZNANE POSTACIE:
Amelia (Emilia), córka księcia Ziemowita Mazowieckiego (XV w.). Amelia Earhart, amer. lotniczka (24 VII 1897–2 VII 1937).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Amelia (Amelka) z powieści Dziewczęta z Nowolipek P. Gojawiczyńskiej (1935). Amelia z Mazepy J. Słowackiego (1840). Amelia Welt z noweli Przeklęte szczęście B. Prusa. Mela z Moralności pani Dulskiej G. Zapolskiej. Amelia z powieści R.R. Chateubrianda René (1805). Amelia z powieści W. Gombrowicza Pornografia (1960).
NA EKRANIE:
Ekranizacja Mazepy J. Słowackiego w reż. G. Holoubka (1975), rolę Amelii grała Magdalena Zawadzka. Ekranizacje pow. Dziewczęta z Nowolipek P. Gojawiczyńskiej: rolę Amelki w reż. J. Lejtesa (1937) grała Tamara Wiszniewska, a w reż. B. Sass (1985) – Marta Klubowicz. Film Amelia J.-P. Jeuneta (2001) z Audrey Tatou w roli tytułowej.
AFORYZM:
Kocha bliźnich wciąż Amelia –Tak jak każe ewangelia.Włodzimierz Ścisłowski
W POEZJI:
Amelia, w otoczeniu adoratorów i wróżek,W porze zmierzchu maluje na niebiesko rzęsyI usta; z okna widok na otwarte morze,Długie, bezludne plaże i migot przypływu.Charles Simic, „Wszystko dla Amelii”
Ananiasz
Pochodzenia hebrajskiego, występujące w Nowym Testamencie, od słowa hanamjah (Jahwe), oznacza: Bóg jest łaskawy (patrz: Anna, Hanna). OBCE FORMY: Ananias (powszechnie przyjęta forma). Forma żeńska: Anania, Ananija.
ZNANE POSTACIE:
Ananiasz Zajączkowski, orientalista pol. (1903–1970).
Anastazja
Żeńska forma imienia -> Anastazy. W Polsce używane od XII w. w formach Anastazja, Anastazyja, Nastazja, Nastazyja, Nastka. ZDROBNIENIA: Nastka, Nastusia. OBCE FORMY: Anastasia (łac.), Anastasia, Anstice, Stacey (ang.), Anastazija (chorw.), Anastázie, Stáza (czes.), Anastasie, Anastaise (fr.), Anastasia (hiszp.), Anastasija (mac.), Anastasia (niem.), Anastasija (ros., serb.), Anastazija (słoweń.), Anastasia (wł.). Forma męska: Anastazy.
PATRONKA:
Św. Anastazja, Rzymianka. Poniosła śmierć męczeńską za czasów Nerona. Razem z nią zginęła wówczas św. Bazylisa. (Wspomnienie 15 kwietnia).Święta Anastazja z Dalmacji, urodzona za panowania rzym. cesarza Dioklecjana. Wychowana przez matkę jako chrześcijanka. Po śmierci męża udała się do Ilirii, aby nieść pomoc tamtejszym chrześcijanom. Cesarz skazał ją na torturę i kazał spalić na stosie. Śmierć poniosła w starożytnym Sirmium (dziś Sremska Mitrovica w Serbii). Patronka cenzorów i tkaczy. (Wspomnienie 25 grudnia i 27 października).
ZNANE POSTACIE:
Księżna Anastazja, żona Bogusława I, księcia mazowieckiego (przed 1164–po 31 V 1240). Anastazja, najmłodsza córka ostatniego cara Rosji Mikołaja II (18 VI 1901–17 VII 1918). Nastassia Kinski, aktorka amer. (ur. 1961).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Anastazja z powieści Ojciec Goriot H. Balzaca (1834/35). Anastazja I.G. Kamińskiego. Anastazja ze Wspólnego pokoju Z. Uniłowskiego (1932). Nastazja Filipowna Baraszkowa z powieści F. Dostojewskiego Idiota (1868). Anastazja Koroboczka z powieści Martwe dusze M. Gogola (1842).
NA EKRANIE:
Nastazję we francuskiej ekranizacji Idioty F. Dostojewskiego, (reż. G. Lampin, 1945) grała Edvige Feuillère, a w rosyjskiej (reż I. Pyriew, 1958) Julia Borisowa.
AFORYZM:
Dlaczego preferuję w seksie Anastazję?Bo doświadczenie ma, no i fantazję.Andrzej Morski
Anastazy
Pochodzenia greckiego, od słowa anistemi (wskrzesić, zmartwychwstać). Odnosi się do zmartwychwstania Chrystusa. ZDROBNIENIA: Staś, Nastek, Nastuś. INNE FORMY: Anastaz, Anas, Anatazy, Atanazy. OBCE FORMY: Anastasius (łac.), Anstice, Anstiss (ang.), Anastázius (czes.), Anastasse (fr.), Anastastio (hiszp.), Anastasius, Stase, Stass, Statz (niem.), Anastas, Anastasij (ros.), Anastasije, Anastazij, Anastazije, Nastas, Nasto, Naste (połud.-słow.), Anastagio, Anastasio (wł.). Forma żeńska: Anastasia, Anastazja.
NAZWISKA:
Anasiewicz, Anasik, Anastasijewicz, Anastasin, Anaszkewicz, Anaszkiewicz, Nastaziak, Nastazy.
PATRON:
Anastazy z Synaju, święty, teolog i egzegeta. Igumen monasteru na Górze Mojżesza (Synaj). W interpretacji Biblii posługiwał się metodą alegor.; opierając się na greckiej nazwie kanonu mszalnego (anafora), opracował ideę wstępowania Kościoła w czasie liturgii w rzeczywistość transcendentną.Św. Anastazy I, papież. Został wybrany na ten najwyższy urząd w 399 roku. Rzymianin z pochodzenia; potępił poglądy Orygenesa i donatystów; umacniał wpływy Rzymu we wsch. Ilirii. Żył w przyjaźni ze św. Augustynem, Hieronimem i Paulinem z Noli. Zmarł w 401 roku. (Wspomnienie 19 grudnia oraz 27 kwietnia).Św. Anastazy Pers Magundat (VII w.), żołnierz perski, przyjął chrzest w Jerozolimie, gdzie przebywał 7 lat jako mnich. Ujęty przez Persów i zabity w miejscowości Betsaloe. (Wspomnienie 22 stycznia).Św. Anastazy z Mony-Saint-Michel lub z Cluny, benedyktyn (XI w.). Był opatem, pustelnikiem i misjonarzem. (Wspomnienie 16 października).
ZNANE POSTACIE:
Anastazy II, papież (? –498). Anastasios I Dikoros, cesarz bizantyjski (V–VI w.). Anastazy III (Bibliotekarz), antypapież (817–879). Anastazy Franciszek Trapszo, pol. aktor i reżyser (1832–1898). Józef Anastazy Mirecki, rewolucjonista pol., stracony przez władze carskie (27 II 1879–9 X 1908). Anastasio Garcia Somoza, dyktator nikarag. (1 II 1896–29 IX 1956). Anastasio Debayle Somoza, syn Anastasia Garcii, dyktator nikarag. (9 XII 1925–17 IX 1980).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Anastazy Podrzwistek ze Zmór E. Zegadłowicza.
Anatol
Pochodzenia greckiego, od słowa anatolikos (wschodni). Oznacza: pochodzący z krain na wschód od Grecji (Anatolijczyk). W Polsce imię to było mniej popularne, częściej używane na kresach, pod wpływem prawosławnym (rosyjskie Anatolij). Czasem spolszczone na Anatoliusz. ZDROBNIENIA: Anatolek, Natolek, Tolek, Tolo. INNE FORMY: Anatoliusz. OBCE FORMY: Anatol (ogólnie przyj. forma); Anatole (ang., fr.); Anatolius (niem.); Anatolio (hiszp., wł.); Anatolij (ros.); Anatol, Anatolije (połud.-słow). Forma żeńska: Anatola, Anatolia.
NAZWISKA:
Anatol, Anatolewicz, Anatolewski, Anatolski.
PATRON:
Św. Anatol, biskup Laodycei (III w.). Euzebiusz z Cezarei przypisywał mu kilka dzieł o święcie Paschy, a także traktaty z zakresu matematyki i chronometrii. (Wspomnienie 3 lipca).Św. Anatol, patriarcha Konstantynopola. Poparł uchwałę przyznającą pierwszeństwo patriarsze konstantynopolitańskiemu przed innymi biskupami. Papież Leon tego stanowiska nie poparł. Zmarł w 458 roku. (Wspomnienie 3 lipca w Kościele Wschodnim).
ZNANE POSTACIE:
Anatol France, właśc. François Anatole Thibault, fr. pisarz (16 IV 1844–12 X 1924). Anatolij Lunaczarski, ros. socjalista, teoret. literatury (23 XI 1875–26 XII 1933). Anatolij Winogradow, pisarz ros. (1888–1946). Anatol Stern, pol. poeta i eseista (24 X 1899–19 X 1968). Anatol Mirowicz, pol. językoznawca (28 XI 1903–16 XII 1996). Anatolij Rybakow, właśc. Anatolij Rybonow, pisarz ros. (Dzieci Arbatu) (14 I 1911–23 XII 1998). Anatolij Kuzniecow, pisarz ros. (18 VIII 1929–13 VI 1979). Anatolij Sobczak, polityk ros., mer Sankt Petersburga (ur. 1937). Anatolij Karpow, szachista ros. (ur. 23 V 1951).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Anatol Kuragin z powieści L. Tołstoja Wojna i pokój (1868/69).
NA EKRANIE:
Ekranizacje pow. Wojna i pokój L. Tołstoja: rolę Anatola Kuragina w reż. K. Vidora (1956) grał Vittorio Gassman, a w reż. S. Bondarczuka (1965–67) – Wasilij Łanowoj. Film pol. Inspekcja pana Anatola w reżyserii J. Rybkowskiego (1959).
AFORYZM:
Zostanie spełniona każda wola kapryśnego Anatola.
Anatola
Żeńska forma imienia -> Anatol. ZDROBNIENIA: Anatolka, Antolka, Natolka, Tola, Tolka. INNE FORMY: Anatolia. OBCE FORMY: Anatola, Anatolia (ogólnie przyj. forma), Anatolija (chorw.), Anatolie (czes., fr.), Anatolka (mac.), Anatolija (ros., serb., słoweń.), Anatolia (wł.).
Anda
Imię żeńskie, zdrobniała forma imion -> Andrea, Anna lub Amanda.
Andrea
Żeńska forma imienia -> Andrzej. INNE FORMY: Anda, Andreja, Andrejka, Andresa, Andrijana. OBCE FORMY: Andrea (ogólnie przyj. forma), Andrée (fr.), Andreina (wł.), Ondřejka (czes.), Andrejka, Andrijana (połud.-słow.) Forma męska: Andrzej.
ZNANE POSTACIE:
Andrea Parker, ur. 1969, amer. aktorka film.
Andrzej
Pochodzenia greckiego, od słowa andros (mąż, mężczyzna) lub andreios (męski). Oznacza: mężny, odważny. Spolszczone imię Andreas brzmi Jandrzej, Jędrzej (zbitka an od XVI w. zaczęłą przekształcać się w jęz. polskim w głoskę ę). Zdrobnienie dwuczłonowych imion greckich Androbulos, Andronikos, Androkrates itd. W Polsce używane od XII w. w formach Andral, Andrasz, Andraszek, Andrej, Andrejasz, Andrejaszek, Andrejek, Andrejko, Andrek, Andresz, Andrko, Andro, Andrzej, Andrzejasz, Andrzysz, Jander, Jandro, Jandrzej, Jędral, Jędraszek, Jędrek, Jędrko, Jędrzej, Jedrzejek, Jędrzych, Ondral, Ondrasz, Ondraszek, Ondrzej, Ondrzejek. W średniowiecznej polszczyźnie pojawiały się dziś nie spotykane formy żeńskie – Andrzeja, Ondrzeja. Świadectwem popularności kultu św. Andrzeja jest ludowy zwyczaj zwany „Andrzejkami”. ZDROBNIENIA: Andruszko, Andrzejek, Jędrek, Jędruś, Jędrzejek, Ondrzejek, Ondraszek, Ondrysz. INNE FORMY: Jędrzej, Ondrasz, Ondraszek, Ondruszko, Ondrzej. OBCE FORMY: Andrew (ang.), Andrej, Ondřej (czes.), Ondrej (słowac.), André (fr.), Andrés (hiszp.), Andreas, Andres, Anders (niem.), Andriej (ros.), Andra, Andrej, Andrija (połud.-słow), Andrij (ukr.), Andrea, Andreo, Drea (wł.), Anders, Andreas, Dreves (duń., szw.), Antero, Antti (fiń.), Andreas, Andries (hol.), Andriejus, Andrius (litew.), Andrejs, Andris (łotew.), Andreias (gr.), András, Endre (węg.). Forma żeńska: Andrea.
NAZWISKA:
Andacz, Andaszek, Anders, Anderski, Anderszewski, Andra, Andraczek, Andrasik, Andraszak, Andraszek, Andraszkowic, Andraszkowycz, Andreas, Andreasz, Andreaszak, Andrej, Andrejasz, Andrejaszewicz, Andrejczak, An Andrejew, Andrejewicz, Andrejowicz, Andrejowski, Andrejuk, Andres, Andresz, Andreszewski, Andriaszkiewicz, Androchowicz, Androsiuk, Androski, Androszewicz, Andruch, Andruk, Andruszewicz, Andruszewski, Andruszkiewicz, Andruszko, Andruszkowicz, Andruszycz, Andrychiewicz, Andrychowicz, Andrycz, Andryjanowski, Andryjasz, Andryjszyn, Andrykiewicz, Andrysiewicz, Andrysiak, Andrysz, Andryszewicz, Andryszewski, Andryszowicz, Andrzejak, Andrzejaszewicz, Andrzejczak, Andrzejaczek, Andrzejak, Andrzejaszek, Andrzejczak, Andrzejczyk, Andrzejec, Andrzejek, Andrzejew, Andrzejewicz, Andrzejkiewicz, Andrzejko, Andrzejkowicz, Andrzejow, Andrzejowicz, Andrzejewski, Andrzejowicz, Andrzejowski, Andrzejszczak, Andrzyszowicz, Andrzychowski, Andukowicz, Andziak, Hendrzej, Chandracz, Endrach, Endraszko, Endruszkiewicz, Endrzejczak, Endres, Hendrzyczka, Hondra, Hondrych, Hondrysik, Hyndrzychowski, Indra, Indrachowicz, Indrasik, Indraszkiewicz, Indrych, Indrziejewski, Indrzych, Indrzycki, Jadrych, Jandrecki, Jandrejski, Jandrowicz, Jandrusiewicz, Jadrysiewicz, Janrzejewski, Jądrzejewski, Jądralski, Jądras, Jądraszewski, Jądrych, Jądrychowski, Jedrachowicz, Jedralski, Jedrasiński, Jedraszkiewicz, Jedrkiewicz, Jedruchiewicz, Jedrusiński, Jedrych, Jedrychowicz, Jedryk, Jedrykiewicz, Jedrzejewicz, Jedrzejkiewicz, Jedrzy, Jendrej, Jendra, Jendrachowicz, Jendrak, Jendralski, Jendrasiewicz, Jendraszek, Jednraszewski, Jendraszkiewicz, Jendraszyk, Jendrek, Jendreszewski, Jendrich, Jendrichowski, Jendrosek, Jendrosz, Jendrowiak, Jendruch, Jendruchniewicz, Jendrusz, Jendruszak, Jendrzej, Jendrych, Jendrzejewski, Jendrzejski, Jenraszkiewicz, Jenrzych, Jędra, Jędrachowicz, Jędraczewski, Jędrak, Jędras, Jędrasiak, Jędrasik, Jędrasiewicz, Jędrasiński, Jędraszewski, Jędraszko, Jędrczak, Jędrecki, Jędrejak, Jędrejasz, Jędrkiewicz, Jędrocha, Jędrochowski, Jędrocki, Jędrosiewicz, Jędroszewski, Jędroszkiewicz, Jędroszkowiak, Jędroszyk, Jędrowiak, Jędruch, Jędruchiewicz, Jędrucki, Jędrus, Jędrusak, Jędrusiak, Jędrusik, Jędruszak, Jędruszczak, Jędruszkiewicz, Jedruszowicz, Jędrych, Jędrychewicz, Jędrychowski, Jędrycki, Jędrycz, Jędryczewski, Jędryga, Jedryjaszek, Jędryjewicz, Jędryjkiewicz, Jędryka, Jędrykiewicz, Jędrys, Jędryszewski, Jędryszowicz, Jędryśkiewicz, Jendrzak, Jędrzej, Jędrzejczyk, Jędrzejecki, Jędrzejek, Jędrzejew, Jędrzejewski, Jedrzejewicz, Jędrzejkiewicz, Jędrzejko, Jedrzejkowicz, Jędrzejew, Jędrzejowicz, Jędrzejowski, Jędrzewicz, Jędrzewski, Jędrzy, Jędrzychow, Jędrzychowicz, Jędrzycki, Jędrzyński, Jindra, Jonder, Jondrowski, Ondera, Onderski, Ondra, Ondraczek, Ondraszek, Ondrowicz, Ondrusz, Ondrysz, Ondycz, Ondrzej, Ondzejew, Ondrzejewicz, Ondrzejow, Ondrzejowski.
PATRON:
Święty Andrzej Apostoł, brat Szymona Piotra. Jeden z pierwszych uczniów Jezusa Chrystusa. Przyprowadził do Jezusa swego brata, Piotra, mówiąc mu: „Znaleźliśmy Mesjasza”. Poniósł śmierć męczeńską około 65 roku, powieszony za nogi na krzyżu w kształcie litery X (Krzyż św. Andrzeja). Patron Austrii, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Niemiec, Rosji i Szkocji, a także podróżnych, rybaków, rycerzy, rzeźników, małżeństw oraz chorych na różyczkę i czerwonkę. W dniu wspomnienia św. Andrzeja kończy się rok liturgiczny i zaczyna Adwent. Stąd zwyczaj zgadywania przyszłości, choćby z lanego na wodę roztopionego wosku. (Wspomnienie 30 listopada).Święty Andrzej, metropolita Krety. Żył w latach 660–740. Bronił czci ikon. Zapoczątkował nowy rodzaj pieśni kościelnej, zw. kanonem. Najsłynniejszym jego dziełem jest Wielki kanon pokuty. Szczególną cześć odbiera w Kościele Wschodnim. (Wspomnienie 4 lipca).Święty Andrzej Świerad, Andrzej Żurawek, pustelnik i asceta. Prowadził ascetyczny sposób życia. Spał w pozycji siedzącej na pniu, otoczonym ostrymi prętami. Na pół legendarny krzewiciel chrześcijaństwa na ziemi sądeckiej, przebywał prawdopodobnie nad Dunajcem; później wraz z uczniem Benedyktem przybył do opactwa św. Hipolita na górze Zobor k. Nitry (Słowacja), gdzie wstąpił do zakonu benedyktynów i osiadł w pobliskiej pustelni leśnej. Otoczony kultem w pd. Polsce, na Słowacji, Morawach i Węgrzech. (Wspomnienie 13 lipca).Św. Andrzej Corsini, biskup Fiesole, pochodził z możnego rodu florenckiego. Żył w latach 1202–74. Słynął z miłosierdzia i jednania zwaśnionych miast wł. (Wspomnienie 4 lutego).Św. Andrzej Avellino, kaznodzieja i spowiednik. Żył w latach 1521–1608. Kierował domem generalnym teatynów w Neapolu. Uchodził za orędownika dobrej śmierci. (Wspomnienie 10 listopada).Św. Andrzej Bobola, urodził się około 1591 roku. Był polskim jezuitą, zwano go „łowcą dusz”. Schwytany przez Kozaków 16 maja 1657 roku, był torturowany i w okrutny sposób zabity. Kult św. Andrzeja Boboli w Polsce nie słabnie od wieków. Jest patronem kolejarzy. Św. Andrzeja Bobolę w dawniejszej ikonografii przedstawiano z dwiema szablami wbitymi w kark i lewą rękę. (Wspomnienie 16 maja).Św. Andrzej Hubert Fournet, pochodził z Francji. Żył w latach 1752–1834). Wraz ze św. Joanną założył zgromadzenie Córek Krzyża. (Wspomnienie 13 maja).Św. Andrzej Kim Taegon, pierwszy kapłan koreański Został ścięty wraz ze swymi towarzyszami. Kanonizowany w 1984 r. przez papieża Jana Pawła II, wraz z innymi męczennikami koreańskimi.Św. Andrzej Beltrami, salezjanin (1870–97). Był autorem biografii świętych, m.in. żywotu św. Stanisława Kostki.
ZNANE POSTACIE:
Andriej Rublow, ros. malarz ikon (ok. 1360–1427). Andrzej z Kokorzyna, pol. filozof i teolog (ok. 1379–1435). Andrea del Castagno, właśc. Andrea di Bartoldi di Simone, malarz wł. (ok. 1421–19 VIII 1457). Andrea Mantegna, malarz wł. (ok. 1431–13 IX 1506). Andrea Verrocchio, właśc. Andrea di Cione, wł. malarz, rzeźbiarz i złotnik (1435–1488). Andrea del Sarto, malarz wł. (1486–1531). Andrzej Frycz Modrzewski, autor O poprawie Rzeczypospolitej (ok. 1503–1572). Andrzej, imię kilku prymasów polskich: Boryszewski (ok. 1435–20 IV 1510), Krzycki (7 VII 1482–10 V 1537), Leszczyński, (ok. 1559–24 VII 1606), Olszowski (27 I 1621–29 VIII 1677). Jan Andrzej Morsztyn, pol. poeta barokowy (24 VI 1621–8 I 1693). Andrzej Zamoyski, kanclerz wielki koronny (1717–1792). André Marie Ampère, fr. fizyk i matematyk (22 I 1775–10 VI 1836). Andrzej Brodziński, poeta pol. (22 IX 1786–29 XI 1812). Andrzej Grabowski, malarz pol. (19 XI 1833–2 IX 1886). Andrzej Strug, właśc. Tadeusz Gałecki, pisarz pol. (1871–1937). André Derain, malarz fr. (10 VI 1880–8 IX 1954). Andrés Segowia, hiszp. wirtuoz gitary klas. (21 II 1893–2 VI 1987). André Breton, pisarz fr. (19 II 1896–28 IX 1966). Andrzej Kuszniewicz, pisarz pol. (ur. 1904). Andrzej Brzozowski, pol. reżyser filmowy (ur. 1916). Bourvil, właśc. André Raimbourg, aktor fr. (27 VIII 1917–25 IX 1970). Andrzej Munk, pol. reżyser filmowy (16 XI 1921–20 IX 1961). Andriej Sacharow, fizyk radz., obrońca praw człowieka (1921–1989). Andrzej Koszewski, kompozytor pol. (ur. 26 VII 1922). Andrzej Wróblewski – Ibis, dziennikarz pol. (ur. 1922). Andrzej Braun, pisarz pol. (ur. 19 VIII 1923). Andrzej Szczepkowski, aktor pol. (1923–1997). Andrzej Łapicki, aktor pol. (ur. 11 XI 1924). Andrzej Szczypiorski, pisarz pol. (3 II 1929–16 V 2000). Andrzej Wajda, pol. reżyser filmowy (ur. 6 III 1926). Andrzej Konic, pol. aktor i reżyser (ur. 1926). Andrzej Micewski, pol. publicysta (ur. 3 XI 1926). Andrzej Wielowieyski, pol. polityk (ur. 16 XII 1927). Andrzej Heidrich, grafik pol. (ur. 1928). Andrzej Strumiłło, malarz pol. (ur. 1928). Andy Warhol (Andrew Warhola), amer. twórca pop-artu (6 VIII 1928–22 II 1987). Andrzej Androchowicz, pol. dziennikarz, reżyser filmów dokum. (ur. 1932). Andrzej Bursa, poeta pol. (21 III 1932–15 XI 1957). Andrzej Drawicz, pol. tłumacz i krytyk literacki (20 V 1932–15 V 1997). Andrzej Kurylewicz, kompozytor pol. (ur. 24 XI 1932). Andriej Tarkowski, ros. reżyser filmowy (4 IV 1932–28 XII 1986). Andrzej Teofil Górny, pisarz pol. (ur. 1933). Andrzej Gieraga, malarz pol. (ur. 1934). Andrzej Kopiczyński, aktor pol. (ur. 1934). Andrzej Brycht, pisarz pol. (27 IX 1935–8 III 1998). Andrzej Garlicki, historyk pol. (ur. 3 VI 1935). Andrzej Bober, dziennikarz pol. (ur. 4 V 1936). Andrzej Kondratiuk, pol. reżyser filmowy (ur. 20 VII 1936). Andrzej Dąbrowski, pol. muzyk jazzowy (ur. 1938). Andrzej Urbanowicz, pol. malarz, grafik (ur. 1938). Andrzej Blikle, pol. przedsiębiorca i informatyk (ur. 1939). Andrzej Gerłowski, pisarz pol. (ur. 1939). Andrzej Śliwiński, biskup ordynar. diecezji elbląskiej (1939). Andrzej Andrusiewicz, pol. historyk, politolog (ur. 1940). Andrzej Jonas, pol. dziennikarz i wydawca (ur. 1940). Andrzej Mencwel, pol. eseista (ur. 1940). Andrzej Strejlau, trener piłkarski (ur. 1940). Andrzej Żuławski, pol. reżyser filmowy (ur. 22 XI 1940). Andrzej Barański, pol. reżyser filmowy (ur. 2 IV 1941). Andrzej Dutkiewicz, pol. pianista, kompozytor (ur. 1942). Andreas Baader, niem. radykał, założ. Frakcji Czerwonej Armii (RAF) (ur. 1943). Andrzej Basaj, grafik pol. (ur. 1943). Andrzej Zaorski, aktor pol. (ur. 1943). Andrzej Olechowski, pol. polityk (ur. 9 IX 1947). Andrzej Bachleda-Curuś, pol. narciarz (ur. 2 I 1947). Andrzej Bartosz, pol. dziennikarz, scenarzysta (ur. 1948). Andrzej Mleczko, pol. artysta plastyk (ur. 1949). Andrzej Celiński, pol. polityk (ur. 1950). Andrzej Ananicz, dyplomata pol. (ur. 1951). Andrzej Bogucki, pol. pedagog, historyk (ur. 1951). Andrzej Janusz Jagodziński, pol. muzyk jazzowy (ur. 1953). Andrzej Pągowski, pol. grafik (ur. 1953). Andrzej Strzelecki, pol. satyryk, reżyser i aktor. Andrzej Ferenc, aktor pol. (ur. 1959). Andrzej Bauer, wiolonczelista pol. (ur. 1962). Andrzej Anusz, pol. historyk (ur. 1965).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Dzieje Andrzeja – apokryf z wpływami gnostyckimi. Andrzej Chudogęba z dramatu W. Shakespeare’a Wieczór Trzech Króli. Andrzej Kmicic z powieści Potop H. Sienkiewicza (1886). Andrzej Korczyński z powieści Nad Niemnem E. Orzeszkowej (1888). André z powieści P. Bourgeta Uczeń (1889). Andrzej Bołkoński z powieści Wojna i pokój L. Tołstoja (1868/69). Andrzej Grzesikiewicz z dylogii powieściowej W. Reymonta Komediantka i Fermenty (1896/97). Andrzej Prozorow ze sztuki Trzy siostry A. Czechowa (1901). Andrzej Sztolc z powieści I. Gonczarowa Obłomow (1859). Andrzej Radek z powieści Syzyfowe prace S. Żeromskiego (1898). André Stévenol z powieści P. Louysa Kobieta i pajac (1898). Andrzej z nieukończonej powieści Z. Uniłowskiego Dwadzieścia lat życia (1937). Andrzej z powieści Narcyza Z. Nałkowskiej (1910). Andriej Sokołow z opowiadania Los człowieka M. Szołochowa (1957). Andrzej Kossecki z powieści J. Andrzejewskiego Popiół i diament (1948). Andrzej z dramatu G. Büchnera Woyzeck (1836). Andrzej z powieści P. Gojawiczyńskiej Dziewczęta z Nowolipek (1935). Andrzej z powieści W. Sieroszewskiego Na kresach lasów (1891).
NA EKRANIE:
Film wg pow. Potop H. Sienkiewicza w reż. J. Hoffmana (1974), rolę Andrzeja Kmicica odtwarzał Daniel Olbrychski. Ekranizacje pow. Wojna i pokój L. Tołstoja: rolę Andrzeja Bołkońskiego w filmie K. Vidora (1956) grał Mel Ferrer, a w filmie S. Bondarczuka (1965–67) – Wiaczesław Tichonow. Film Nad Niemnem w reż. Z. Kuźmińskiego (1986). Ekranizacja pow. Komediantka w reż J. Sztwiertni (1986). Ekranizacja Obłomowa w reż. N. Michałkowa (1979). Ekranizacja pow. Kobieta i pajac P. Louysa pt. Mroczny przedmiot pożądania w reż. L. Buñuela (1977). Ekranizacja pow. Dwadzieścia lat życia Z. Uniłowskiego w reż. G. Warchoła (1981). Film wg pow. Popiół i diament J. Andrzejewskiego w reż. A. Wajdy (1958), rolę Andrzeja Kosseckiego odtwarzał Adam Pawlikowski.
PRZYSLOWIA:
Jędrek – mędrek.Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży.Miękko na Andrzeja, oj! niedobra nadzieja.Na świętego Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja.Kiedy na Andrzeja poleje, poprószy,caly rok nie w porę rolę moczy, suszy.
Idź, głupi Jędrysku, za dzwonkiem!Zdybali się dwa Jędruchy: jeden ślepy, drugi głuchy.Na święty Andrzej szukają baby przędzy.
W POEZJI:
Gdy chowany starannie przez mądrych pedagogówlub w szkołach za granicą,wzrasta w dzielność i stąpa raźno w ciężki trud, jakrycerz z otwartą przyłbicą.Gdy zostawiony sobie, gdy od dzieciństwa nie zajmiesię nim anioł stróż ni zbawca nauczyciel,niestety! – oto stoi przed nami, młody, piękny nie-wolnik ciała, dobrowolny kat,typowy okrzyczany uwodziciel. Kazimiera Iłłakowiczówna, „Andrzej”Andrzej Wróblewski malarz który nie potrafił żyćpośród swych rozstrzelanych modelidogonił ich i poszedł z nimi śniegową dolinąw niebieskim za obszernym na siebie ubraniuTadeusz Śliwiak, „Pojednanie”Takiej wiosny rzetelnej, jaką w swym powiecieWidział Jędrek Wysmółek – nikt nie widział w świecie!Poprzez okno karczemne łeb w bezmiar wyraziłI o mało się w durną mgłę nie przeobraził! Bolesław Leśmian, „Wiosna”
AFORYZM:
Tam, gdzie historii wiatr wieje,Gdzie fruwają idee,Gdzie się rozjaśnia,Gdzie dnieje,Gdzie dzieją się panateneje,Gdzie białe kwitną nadzieje,Śmiech śmieje się,Wino leje,(...)Gdzie orze sięi sieje –Tam wsiędzie swoje trzy groszeZawsze wtrącają Andrzeje.Ludwik Jerzy Kern
Aneta
Francuskie zdrobienie od imienia Anna (Annette). Pochodzenia hebrajskiego, od słowa channah (wdzięk, łaska). W formie Anna i Hanna pojawia się bardzo często w Starym i Nowym Testamencie. Jako imię samodzielne używane jest już od XVII wieku. ZDROBNIENIA: Anecia, Anetka, Ania, Anka. INNE FORMY: Anetta, Anna, Hanna.
ZNANE POSTACIE:
Annette von Droste-Hulshoff, pisarka niem. (10 I 1797–24 V 1848). Annette Bening, aktorka amer. (ur. 1957). Aneta Szyłak, pol. krytyk sztuki (ur. 1959). Aneta Kręglicka, Miss Świata.
BOHATEROWIE SZTUKI:
Róża Aneta Bron (Rozaneta) z powieści G. Flauberta Szkoła uczuć. Anetka z cyklu J. Galsworthy’ego Saga rodu Forsytów. (1906-21)
AFORYZM:
Aneta – urocza kobieta,Wesoła, rozmowna,W miłości cudowna.Bogusław Chmielarczyk
Angel
Pochodzi od łacińskiego słowa angela (anielska) lub greckiego angelos (anioł, posłaniec, zwiastun). ZDROBNIENIA: Anielek. INNE FORMY: Angelus. OBCE FORMY: Angel, Angelikus (ogólnie przyj. forma), Angèle (fr.), Andél (czes.), Angelico (hiszp.), Anðel, Anðelko, Angel (poł.-słow.), Andželikas (litew.), Angelo, Angelico (wł.), Aggelikos, Anjelikos (gr.). Forma żeńska: Angela, Angelika, Angelina.
NAZWISKA:
Angelinus, Angelotus, Angelus.
ZNANE POSTACIE:
Pietro Angelo Secchi, wł. astronom i astrofizyk (29 VI 1818–26 II 1879). Angel Guimerá, kataloński poeta i dramatopisarz (6 V 1849–18 VII 1924). Miguel Angel Asturias, pisarz gwatemalski, laureat Nagrody Nobla (19 X 1899–9 VI 1974).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Angel Clare z powieści T. Hardy’ego Tessa d’Uberville. Anhelli, alegoryczno-symboliczny poemat J. Słowackiego.
NA EKRANIE:
Film Tess wg pow. T. Hardy’ego Tessa d’Uberville w reż. R. Polańskiego (1979), w roli Angela wystąpił Peter Firth.
Angela
Żeńska forma imienia -> Angel. ZDROBNIENIA: Andzia, Angelka. INNE FORMY: Aniela, Angelika, Angelina. OBCE FORMY: Angelita (ang., niem.), Angèle (fr.).
ZNANE POSTACIE:
Bł. Maria Angela Truszkowska, współzałożycielka zgromadzenia felicjanek, beatyfikowana w 1993 r. (1825–1899). Angela Carter, pisarka ang. (7 V 1940–16 II 1992).
W POEZJI:
Dzisiaj leżałem obok czystej dziewczynyjak na plaży białego oceanu,jak w centrum płonącej gwiazdyłagodnych przestrzeni.
Z jej szeroko zielonego spojrzeniapadał blask jak sucha woda,w przezroczystych i głębokich kołachświeżej siły.Pablo Neruda, „Młodziutka Angela” (tłum. Cz. Miłosz)
Angelika
Pochodzi od łacińskiego słowa angelicus (anielska) lub greckiego angelikos (anielski). Oznacza: kobieta o anielskim usposobienu. ZDROBNIENIA: Andzia, Angelka. INNE FORMY: Andrzelika, Andźela, Andżelika, Angielika, Aniela, Angela, Angelina, Anżelika. OBCE FORMY: Angelica, Angelika (ogólnie przyj. forma), Angélique (fr.), Angjelika (mac.), Angelika (niem.), Anželika (ros., ukr., łotew.), Angelija, Anða, Anðelija (serb.), Angelica, Gina (wł.), Andželika (litew.). Forma męska: Angel, Angelus.
ZNANE POSTACIE:
Maria Anna Cathatrina Angelica Kauffmann, malarka szwajc. (30 X 1741–5 XI 1807). Angelica Catalni, wł. śpiewaczka (ur. 1780). Gina Lollobrigida, aktorka wł. (ur. 4 VII 1928). Angelica Houston, amer. aktorka filmowa. Angelika Jolie, amer. aktorka filmowa (1975).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Angelika z opery G. Pucciniego Siostra Angelika. Angelika z poematu Orland szalony L. Ariosta. Księżna Gina Sanseverina z powieści H. Stendhala Pustelnia parmeńska (1839).
NA EKRANIE:
María Cesares w roli Giny w filmie Pustelnia parmeńska w reż. Christiana-Jaque (1947).

Horoskopy zodiakalne

Horoskopy alternatywne oraz symbolika