Imiona na literę "A"

Agenor
Pochodzenie greckie, utworzone od słów agan (zbytnio) i aner (mężczyzna). Oznacza: mężny, bohaterski. ZDROBNIENIA: Agenorek, Aguś. OBCE FORMY: Agenor (ogólnie przyj. forma).
NAZWISKA:
Agaś, Aguś.
ZNANE POSTACIE:
Agenor, syn Posejdona i Libii. Agenor z Mityleny, jeden z najsłynniejszych znawców muzyki na przełomie IV i III w. p.n.e. Agenor Gołuchowski Senior, polityk galicyjski (8 II 1812–3 VIII 1875). Agenor Maria Adam Gołuchowski, dyplomata austro-węg. (25 III 1849–28 III 1921). Agenor Incrocci Age, scenarzysta wł. (1919). Agenor Jan Gawrzyał, menedżer pol. (1954).
Agnieszka
Wywodzi się od greckiego słowa hagneia (czystość, bez skazy, świętość). Do Polski dotarło z Czech. Imię to już w średniowieczu było popularne w różnych formach: Agna, Agneta, Agnieszka, Igusza, Jachna, Jagienka, Jagna, Jagnieszka, Jagosza, Jegnieszka. W etymologii ludowej łączono je z łac. agnus (baranek). Stąd zwyczaj święcenia przez papieża białych baranków (oznaki godności arcybiskupów-metropolitów) na dzień św. Agnieszki, 21 stycznia. ZDROBNIENIA: Agna, Agneta, Agnisia, Agnusia, Angneta, Gnieszka, Jagienka, Jagna, Jagniesz, Jagnieszka, Jagosza, Jagusia, Nieszka. INNE FORMY: Jaga, Jagienka. OBCE FORMY: Agnes (ogólnie), Anežka, Ines, Inesa (czes.), Ines (hiszp.), Agnessa (ros.), Agna, Agnes, Agnesa, Agneška, Agneza, Ines, Neža, Nežka (połud.-słow.), Agnese (wł.), Agneta, Agnieta (hol.), Agna, Agnyta, Agné (litew.), Agni, Aneza (gr.), Ignez, Inez (port.).
NAZWISKA:
Agnieszczyn, Agniszowicz, Agnusiak, Jagnieszczyn, Jegnieszczyn.
PATRONKA:
Św. Agnieszka Rzymska, zwana Mniejszą (III w.). Zachowało się bardzo mało danych na temat jej życia. Spalona prawdopodobnie na stosie w Rzymie w dniu 21 stycznia 304 roku, w wieku zaledwie 12 lat. Najstarsze źródła podają jedynie, że była bardzo młoda i oddała życie i dziewictwo za wiarę. Jest patronką dzieci i symbolem niewinności. W poświęconym jej dniu, 21 stycznia (do 1969 r. czczono ją również 28 stycznia), święci się w Rzymie 2 baranki, ofiarowywane papieżowi (z ich wełny tkane są paliusze). (Wspomnienie 21 stycznia).Św. Agnieszka z Asyżu. Żyła w latach 1198–1253. Była młodszą siostrą św. Klary, razem z nią założyła przy kościółku św. Damiana zakon „Ubogie Panie” (nazwane później klaryskami). Relikwie św. Agnieszki spoczywają w bazylice św. Klary w Asyżu. (Wspomnienie 16 listopada).Św. Agnieszka z Pragi, zwana Czeską. Żyła w latach 1205–82. Była córką Przemysła Ottokara I, króla Czech. Przez kilka lat wychowywała się w Trzebnicy, prawdopodobnie pod opieką św. Jadwigi. Założyła klasztor klarysek, do którego wstąpiła w 1234 roku. Uczyniła z niego ośrodek odnowy religijnej promieniujący na całą Europę. (Wspomnienia 6 czerwca).Św. Agnieszka z Montepulciano, włoska dominikanka. Założyła klasztor i była przeoryszą zakonu dominikanek w Montepulciano. Słynęła z daru proroctw. Zmarła w 1317 roku. (Wspomnienie 20 kwietnia).
ZNANE POSTACIE:
Agnieszka, córka Bołesława Krzywoustego, żona Mścisława II. Isabelle Agnés Elizabeth van Zuylen de Charrière, pisarka holenderska (20 X 1740–27 XII 1805). Agnieszka Marianna Truskolaska, aktorka pol. (1755). Agnes Varda, fr. reżyser filmowy (ur. 30 IV 1928). Agnieszka Osiecka, poetka pol. (9 X 1936–7 III 1997). Agnieszka Duczmal-Jaroszewska, dyrygentka pol. (ur. 7 I 1946). Agnieszka Holland, reżyserka pol. (ur. 28 XI 1948). Agnieszka Fatyga, pol. aktorka i piosenkarka (ur. 1960). Agnieszka Kotulanka, aktorka film.
BOHATEROWIE SZTUKI:
Św. Agnieszka Rzymska, jest bohaterką wielu dzieł sztuki (płótna van Eycków, rzeźby Bioscco). Agnieszka, córka Kolumba, W. Macha. Agnieszka ze Złotej czaszki J. Słowackiego. Agnes z powieści M.G. Lewisa Mnich (1796). Jagienka ze Zgorzelic H. Sienkiewicza. Jagna z Chłopów W. Reymonta (1902–09). Agnieszka Niechcicówna z powieści Noce i dnie M. Dąbrowskiej (1932/34). Jagienka Zychówna z powieści H. Sienkiewicza Krzyżacy (1900). Agnes z dramatu Gra snów A. Strindberga. Agnieszka Rzeszowska z dylogii powieściowej K. Przerwy-Tetmajera Legenda Tatr (1910). Agnieszka z dramatu S. Dygata Disneyland. Agnieszka z powieści Ch. Dickensa Dawid Copperfield (1849). Agnieszka imię głównej bohaterki w pierwszych przekładach powieści P. Traves Mary Poppins (1934–35)
NA EKRANIE:
Film wg pow. Noce i dnie M. Dąbrowskiej w reż. J. Antczaka (1975), rolę Agnieszki grała Stanisława Celińska. Ekranizacje Chłopów W. Reymonta: rolę Jagny w filmie E. Modzelewskiego (1922) grała Maria Merita, a w filmie J. Rybkowskiego (1973) – Emilia Krakowska. Film Agnieszka w reż. D. Febbraro, w roli tyt. Monica Guerritore. Ekranizacja Krzyżaków w reż. A. Forda (1960), w roli Jagienki wystąpiła Urszula Modrzyńska.
AFORYZM:
Wydeptują ścieżkiPod okno Agnieszki,A panna AgniechaKpiąco się uśmiecha.Bogusław ChmielarczykDo stron, gdzie mieszka panna Agnieszka,Dość uczęszczana prowadzi ścieżka!Włodzimierz ŚcisłowskiSzczęśliwy jest, gdy przy nim mieszka zawsze pomocna Agnieszka.
PRZYSLOWIA:
Dobra Agnieszka, kto z nią nie mieszka.Święta Jagna idzie do bagna.Agnieszka łaskawa puszcza skowronka z rękawa.Od świętej Agnieszki niszcz na drzewach liszki.Agnieszka, kiedy nie zła, głupia.Na świętą Agnieszkę wychodzi woda na ścieżkę.Na święto Agnieszki wiedlą szynki, jedzą kiszki.Agnieszka li łaskawa, wkrótce w polu zabawa;Agnieszka li nielusa, jeszcze zimie pokusa.
Jeśli na Agnieszkę pochmurno, to o len nietrudno;a jeśli jasno, to o len ciasno.
Od świętej Agnieszki już sprzątaj z drzew liszki, a jeśli mróz tęgi, szczep gonty i dęgi.
Skromna jak święta Agnieszka, a diabeł w niej mieszka.Święta Jagna taje bagna.
W POEZJI:
Albo: „Ciągną żurawie nad rzeką,W rzece pierze Jagusia pieluszki,Zimna woda oblewa jej nóżki,A policzku łzy cieką, ej! cieką...”Jan Kasprowicz, „Z chałupy”Trudno zrozumieć, co się w ciebie wlewa,Takaś odmienna i takaś pierzchliwa,Raześ mi frantem, a drugi raz szczyrą,Raz przyjacielem, drugi raz przechyrą,Raześ mi wierna, drugi raz mię zdradzisz,Raz się pojednasz, drugi raz powadzisz.Taka cię natura chciała wykształtować,Że nie wiem, jako z tobą postępować.Boże, żeś nie dał do serca okienka,Żeby zrozumieć, jaka to Jagienka!Jan Andrzej Morsztyn, „Nieustawiczna”
Agrypin
Od imienia Agrippa (syn Agrippy), pochodzenia greckiego o znaczeniu dziecko narodzone nóżkami do przodu lub dziki koń. OBCE FORMY: Agrippa, Agrypian (ogólnie przyj. forma). Forma żeńska: Agripa, Agrypina.
ZNANE POSTACIE:
Agrippa Menenius Lanatus, konsul rzymski (VI w. p.n.e.). Marek Agrypa (I w. p.n.e.), wódz rzymski, wzniósł m.in. Panteon. Agrypa (I w.), rzymski filozof sceptyk.
Agrypina
Żeńska forma imienia -> Agrypin. OBCE FORMY: Agrip(p)ina (ogólnie przyj. forma), Agrippine (fr.), Gorpina (ukr.). Forma męska: Agryppa, Agrypian.
PATRONKA:
Św. Agrypina, męczennica (III w.). Poniosła śmierć za wiarę w Rzymie. Szczególnie czczona na Sycylii. (Wspomnienie 23 czerwca).
ZNANE POSTACIE:
Agrypina Starsza, matka cesarza Kaliguli (14 p.n.e.–18 X 33 n.e.). Agrypina Młodsza, matka cesarza Nerona (6 X 19– III 59).
Aida
Pochodz. arabskiego, oznacza: nagroda, korzyść; lub greckiego, od Haides, Hades, pana świata cieni. OBCE FORMY: Aida, Aide (ogólnie przyj. forma), Haidee (ang.), Aďda (fr.), Haida (rum.), Aidè (litew.).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Aida, imię tytułowej bohaterki słynnej opery G. Verdiego (prapremiera odbyła się 24 grudnia 1871 r.).
Akwilina
Pochodzenia łacińskiego, oznacza: orzeł. INNE FORMY: Akwila. OBCE FORMY: Akvilina (łac.), Aquilina (hiszp.), Aquilina (niem.), Aquilina (wł.), Akilina, Akulina (ros.), Akilina (czes.), Akilina, Kilina, Kulina (połud.-słow.).
PATRONKA:
Akwilina z Byblos, męczennica (II w.). Świadectwa o jej życiu i męczeństwie są nieautentyczne. Pewne jest, że istniał silny kult Akwiliny w Konstantynopolu. (Wspomnienia 13 czerwca).
Alan
Prawdopodobnie pochodzenia celtyckiego, oznacza zacny, zgodny, harmonijny. Imię popularne w krajach anglosaskich, a w Polsce nadawane od niedawna. OBCE FORMY: Alanus (łac.), Alan, Allan, Allen, Aleyn (ang.), Alain, Allain (fr.), Alano (hiszp.), Alan (niem.), Alano (wł.), Al’jan (ros.), Alan, Alen (czes., słowac.), Alan, Alano (połud.-słow.). Forma żeńska: Alana.
ZNANE POSTACIE:
Allan Ramsay, szkocki poeta (15 X 1686–7 I 1758). Allan Ramsay, szkocki portrecista (2 X 1713–10 VIII 1784). Chester Alan Arthur, prezydent USA 1881–85 (5 X 1830–18 XI 1886). Allen Welsh Dulles, polityk amer., dyrektor CIA (7 IV 1893–29 I 1969). Alan Alexander Milne, angielski pisarz książek dla dzieci, autor „Kubusia Puchatka” (18 I 1882–31 I 1956). Alan Ladd, aktor amer. (1913–1964). Alan Lloyd Hodgkin, fizjolog bryt., laureat Nagrody Nobla (ur. 5 II 1914). Alain Resnais, fr. reżyser filmowy (ur. 3 VI 1922). Allen Ginsberg, poeta amer. (3 VI 1926–5 IV 1997). Alan Shepard, astronauta amer. (18 XI 1923–1998). Alan Pakula, amer. reżyser filmowy (7 IV 1928–19 XI 1998). Alan Sillitoe, pisarz ang. (ur. 4 III 1928). Alan Bates, aktor ang. (ur. 17 II 1934). Alain Delon, aktor fr. (ur. 8 XI 1935). Alan Parker, reżyser filmowy (ur. 14 II 1944). Woody Allen, właśc. Allen Stewart Konigsberg, amer. aktor i reżyser film. (ur. 1 XII 1935). Alan Alda, amer. aktor, pisarz, reżyser (ur. 1936). Alan Price, bryt. muzyk rockowy. Alain Prost, fr. kierowca wyścigowy (ur. 24 II 1955). Allan Starski, scenograf pol. (ur. 1 I 1943).
Alana
Żeńska forma imienia -> Alan. OBCE FORMY: Alana (łac.), Alanna (ang.), Alana (połud.-słow.).
Albert
Skrócona forma imienia Adalbert lub Albrecht. Pochodzenia staroniemieckiego, od słów adal (dobry, szlachetny) i beraht (błyszczący, lśniący), oznacza: jaśniejący szlachectwem. W Polsce używane od XII w., głównie wśród arystokracji, w formach Adalbert, Adalpert, Adelbert, Albert, Albart, Albrecht, Albracht, Albrycht, Holbracht, Holbrocht, Holbrycht, Jalbart, Jalbrecht, Jolbracht, Olbart, Olbert, Olbracht, Olbrat, Olbrecht, Olbret, Olbrocht, Olbrycht, Owracht, Owrecht, Ulbrecht, Ulrycht. ZDROBNIENIA: Albercik, Bercik, Brechcik. INNE FORMY: Adalbert, Adalbreht, Albert, Albertus, Albrecht, Bert. OBCE FORMY: Albert (ogólnie przyj. forma), Elbert (ang.), Aubert (fr.), Albertus, Edelbert (niem.), Albertin, Albrecht (czes.), Albrekt (duń., szw.), Pertti (fiń.), Alberto (hiszp., port., wł.), Albertas (litew.), Alvertos (gr.). Forma żeńska: Alberta, Albertyna.
NAZWISKA:
Albarski, Albart, Alber, Alberciak, Alberech, Alberski, Albert, Albertowicz, Albertusiak, Albiert, Albirt, Albierzewicz, Albracht, Albrech, Albrechciński, Albrechczyński, Albrechowicz, Albrecht, Albrechtowicz, Albrechts, Albrewczyński, Albrich, Albrych, Albrychciński, Albrychewicz, Albrychowicz, Albrycht, Albrychtowicz, Aubrecht, Halber, Halberda, Halberski, Halbert, Halbrycht, Halbrut, Helbert, Helbrecht, Helbrych, Elbracht, Elbrych, Elbryś, Jalbert, Nalberciak, Nalberczak, Nalbertowicz, Nalborski, Obracht, Obrechta, Obrotka, Obrych, Obryk, Olber, Olberek, Olberski, Olbert, Olbracht, Olbercht, Olbracht, Olbrecht, Olbrich, Olbricht, Olbrych, Olbrycht, Olbrychski, Olbryk, Ulbert, Ulbrich, Ulbricht, Ulbrych, Ulbik, Ulbin.
PATRON:
Św. Albert, patriarcha Jerozolimy. Pochodził z Włoch, żył w latach 1149–1214. Należał do Wspólnoty Kanoników Regularnych od Świętego Krzyża. Został wybrany na urząd łacińskiego patriarchy Jerozolimy. Stworzył podwaliny pod rozwój zakonu karmelitańskiego. Zginął w 1214 roku, zabity sztyletem przez mnicha, którego złożył z urzędu. (Wspomnienie 14 września).Św. Albert Wielki (Albertus Magnus, Albert von Bollstadt, Albert z Lauingen), dominikanin, doktor Kościoła. Żył w latach ok. 1193–1280. Wstąpił do zakonu dominikanów w 1221 r. Był profesorem w Kolonii, Fryburgu i Paryżu, nauczyciel św. Tomasza z Akwinu. Wydał dzieła poświęcone geografii, botanice, zoologii i teologii, m.in. komentarze do Pisma Świętego i dzieł Arystotelesa. Przyczynił się do rozwoju badań nad myślą Arystotelesa, jako jeden z pierwszych w Europie dostrzegł znaczenie grecko-arabskiej myśli filoz. dla chrześcijaństwa. Kanonizowany bardzo późno – dopiero Pius XI w 1931 roku osobną bullą wpisał Alberta do katalogu świętych. (Wspomnienie 15 listopada).Św. Albert, Adam Chmielowski, Brat Albert (20 VIII 1845–25 XII 1916), pol. zakonnik, powstaniec, malarz. Pochodził z rodziny ziemiańskiej, która szybko zubożała. W powstaniu styczniowym stracił nogę w bitwie pod Mełchowem i dostał się do niewoli rosyjskiej. Uwolniony, zamieszkał w Paryżu, gdzie podjął studia artystyczne. Następnie ukończył studia malarskie w Monachium i wrócił do kraju jako znany artysta. Nowicjat u jezuitów w Starej Wsi rozpoczął w 1880 roku. Wkrótce stał się wędrownym apostołem wśród wiejskiego ludu. W 1887 roku przywdział habit regularnego tercjarza i jako brat Albert oddał się bez reszty ubogim. Założył Wspólnotę Albertynów, której celem jest opieka nad chorymi i biednymi. Zmarł w 1916 roku. Kanonizowany 12 listopada 1989 roku przez papieża Jana Pawła II. (Wspomnienie 17 czerwca).
ZNANE POSTACIE:
Albert, antypapież (XII w.). Albert z Saksonii, Albertus Parvus, filozof (1316–1390). Aelbert Cuyp, malarz hol. (przed 1620–przed 15 X 1691). Albert, właśc. Alexandre Martin, zw. robotnikiem Albertem, fr. działacz robotn. (27 IV 1815–29 V 1895). Albert, książę, od 1840 mąż królowej bryt. Wiktorii (26 VIII 1819–14 XII 1861). Paul Albert Bartholomé, fr. rzeźbiarz i malarz (29 VIII 1848–2 XI 1928). Albert Leon Charles Calmette, fr. bakteriolog (12 VII 1863–29 X 1933). Albert Engström, szw. malarz i pisarz (12 V 1869–16 XI 1940). Albert Einstein, fizyk, laureat Nagrody Nobla (14 III 1879–18 IV 1955). Albert Schweitzer, alzacki lekarz, i misjonarz, laureat Nagrody Nobla (14 I 1875–4 IX 1965). Albert Gleizes, fr. malarz i teoretyk sztuki (8 XII 1881–24 VI 1953). Alberto de Almeida Cavalcanti, braz. reżyser i scenograf filmowy (6 II 1897–23 VIII 1982). Albert Warner, amer. produc. film. (Warner Bros) (1884–26 XI 1967). Albert Kesselring, feldmarszałek niem. (30 XI 1885–16 VII 1960). Alberto Giacometti, szwajc. rzeźbiarz i malarz (10 X 1901–11 I 1966). Albert Speer, niem. architekt i minister w nazist. rządzie (19 III 1905–1 IX 1981). Alberto Moravia, właśc. Alberto Pincherle, wł. pisarz (28 XI 1907–16 IX 1990). Albert Camus, pisarz fr., laureat Nagrody Nobla w 1957 (7 XI 1913–4 I 1960). Francis (Frank) Albert Sinatra, amer. piosenkarz i aktor filmowy (12 XII 1915–15 V 1998). Alberto Sordi, wł. aktor filmowy (15 VI 1920–25 II 2003). Albert King, właśc. Albert Nelson, amer. gitarzysta i wokalista bluesowy (25 IV 1923–21 XII 1992). Albert Salmi, aktor amer. (ur. 11 III 1928). Albert Chinualumongo (Chinua Achebe), pisarz niger. (ur. 15 IX 1930). Albert Collins, amer. muzyk bluesowy (1 X 1932–24 XI 1993). Albert Finney, aktor ang. (ur. 9 V 1936). Alberto Fujimori, polityk peruwiański (ur. 28 VII 1938). Albert Bartoszewicz, filolog pol. (1942–2001).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Albertus, popularna postać w literaturze sowizdrzalskiej z XVI i XVII w. (np. Albertus z wojny, Wyprawa plebańska itp.). Albert z utworu J.W. Goethego Cierpienia młodego Wertera (1774). Albert Bloch z powieści M. Prousta W poszukiwaniu straconego czasu (1913/27). Albert z powieści A. Szczyporskiego Msza za miasto Arras (1971).
PRZYSLOWIA:
Bieży jak Albertus z wojny.Albertusa wyprawiać.Jak Albertus po karczmach tylko wojował, a prochu nie wąchał.Wybiera sę jak Albertus na wojnę.(Albertus to tchórz i dezerter, bohater dwóch szkiców scenicznych z końca XVI wieku).
Alberta
Żeńska forma imienia -> Albert. Pochodzenia staroniemieckiego, od słów adal (szlachetny) i beraht (błyszczący), oznacza: jaśniejąca szlachetnym pochodzeniem. ZDROBNIENIA: Bercia, Berta, Albertynka. INNE FORMY: Albertina, Albertyna, Berta. OBCE FORMY: Alberta, Albertina (ogólnie przyj. forma), Albertine, Elberta, Elbertine (ang.), Albertine (niem, fr.), Alba, Albertine (duń.), Aalaberta, Albrechta (hol.), Albertine, Bertine (norw.), Alverta (gr.), Berta (wł.), Alberta, Berta (połud.-słow).
ZNANE POSTACIE:
Alberta, wspomniana w Księdze zmarłych klasztoru benedyktynek w Lublinie (XV w.). Olive Emile Albertina Schreiner, pisarka południowoafr. (24 III 1855–11 XII 1920).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Albertynka z Operetki W. Gombrowicza (1966). Albertyna Simonet z powieści M. Prousta W poszukiwaniu straconego czasu (1913/27).
Albin
Wywodzi się od łacińskiego słowa albus (biały) – sztukator, tynkarz. Jako przydomek oznaczał osobę o jasnych (białych) włosach (od łac. albus – biały, płowy), a jako rzeczownik określał zawód członków rodu lub ich przodków. Imię notowane już od V w. p.n.e. W Polsce zarejestrowane pod koniec XV wieku. Później rzadko używane. ZDROBNIENIA: Albinek, Binek, Binio. OBCE FORMY: Albin (ogólnie przyj. forma, Albinus (łac.), Aubin (fr.), Albino, Bino (hiszp., wł.), Aljbin (mac.), Alpo, Alpi, Alvo (fiń.), Albinus, Albien (hol.), Albinas (litew.), Alvinos (gr.), Ölbó, Ölybó (węg.), Albin, Aljbin (połud.-słow.). Forma żeńska: Albina.
NAZWISKA:
Alba, Albanus, Albas, Albasz, Albin, Albinek, Albini, Albiniak, Albinow, Albinowski, Albinus, Albiński, Albinowski, Albinus, Albosz, Alwin, Halbin, Halbina, Halbiniak, Halbosz, Helbasz, Helbin, Helmbasz, lbin, Olbiniak, Olbiński.
PATRON:
Św. Albin (Aubin), biskup Angers. Znany z energicznej walki o poprawę obyczajów moralnych. Zmarł w roku 550. (Wspomnienie 1 marca).
ZNANE POSTACIE:
Albin Dunajewski, kardynał, uczestnik walk o niepodległość Polski (1 III 1817–19 VI 1894). Albin Siekierski, pisarz pol. (1920–28 II 1989).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Albin z komedii A. Fredry Śluby panieńskie (1833). Cierpienia Albina A. Kasperowskiego.
PRZYSLOWIA:
Na świętego Albina rzadka u ludzi mina, bo post się zaczyna.
Albina
Żeńska forma imienia -> Albin. ZDROBNIENIA: Albinka, Binka. OBCE FORMY: Albina (ogólnie przyj. forma), Albena, Běla (czes.), Albine, Aubine (fr.), Albina (hiszp.), Aljbina (mac.), Allebina, Bina (niem.), Al’bina, Al’vina (ros.), Alba (litew.), Alvina (gr.), Albina, Aljbina (połud.-słow.).
PATRONKA:
Św. Albina, męczennica rzymska. Poniosła śmierć ok. 250 roku. (Wspomnienie 16 grudnia).
ZNANE POSTACIE:
Albina Barańska, pol. dekoratorka wnętrz film. (1940).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Albina z powieści E. Zoli Grzech księdza Mouret (1875).
NA EKRANIE:
Ekranizacja pow. Grzech księdza Mouret w reż. G. Franju (1970).
Albrecht
Pochodzenia staroniemieckiego, od słów adal (dobry, szlachetny) i beraht (błyszczący, lśniący). ZDROBNIENIA: Albercik, Bercik. INNE FORMY: Adalbert, Albert, Albrycht, Olbracht. OBCE FORMY: Elbert (ang.), Aubert (fr.), Albertus, Edelbert (niem.). Forma żeńska: Alberta, Albertyna, Albrechta.
ZNANE POSTACIE:
Albrecht II, król Niemiec z dynastii Habsburgów (16 VIII 1397–27 X 1439). Albrecht Hohenzollern, ostatni wielki mistrz krzyżacki (17 V 1490–20 III 1568). Albrecht Altdorfer, jeden z największych malarzy renesansu w Niemczech (ok. 1480–12 II 1538). Albrecht Dürer, niem. malarz i grafik (21 V 1471–6 IV 1528). Albrecht Kazimierz, książę saski i cieszyński (11 VII 1738–12 II 1822).
Aldon
Pochodzenia litewskiego o niewyjaśnionej etymologii. ZDROBNIENIA: Aldo, Aldonek. INNE FORMY: Aldus. OBCE FORMY: Aldo, Aldon (ogólnie przyj. forma), Aldous, Aldus, Aldis (ang.), Aldas, Oldas (litew.). Forma żeńska: Aldona.
ZNANE POSTACIE:
Aldo Moro, polityk wł., zamordowany przez Czerwone Brygady (23 IX 1916–9 V 1978). Aldo Rossi, wł. architekt (3 V 1931–4 IX 1997).
Aldona
Pochodzenia litewskiego o niewyjaśnionej etymologii, być może związane z białoruskim przekształceniem greckiego imienia Eudokia lub od staropruskiego Al-degut. W Polsce stało się popularne dzięki zawieraniu małżeństw z litewskimi księżniczkami. Szczególnie często nadawano je w XIX w., na fali romantycznej mody na imiona pogańskie, a także pod wpływem utworu Konrad Wallenrod A. Mickiewicza. ZDROBNIENIA: Alda, Aldonka, Dona, Donka. INNE FORMY: Alda. Forma męska: Aldon, Aldus.
PATRONKA:
Św. Alda (Aldobrandeska), uzdrowicielka (XIII w.). Jako bezdzietna wdowa poświęciła się ascezie i jałmużnictwu. Cały swój dobytek rozdała ubogim, sama zamieszkała w pustelni opodal Sieny. Później posługiwała chorym w szpitalu. Zachowały się przekazy o przypadkach cudownych uzdrowień, jakie dokonały się za jej sprawą. (Wspomnienia 26 kwietnia).
ZNANE POSTACIE:
Królowa Aldona (XIII–XIV w.), żona Kazimierza Wielkiego, córka Gedymina. Aldona Kamela-Sowińska, pol. polityk, minister skarbu w rządzie Jerzego Buzka. Aldona Orman, aktorka pol.
BOHATEROWIE SZTUKI:
Aldona z Konrada Wallenroda A. Mickiewicza (1828). Aldona Lorenzo (Dulcynea) z powieści Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy M. Cervantesa (1605/15).
AFORYZM:
Chłodem wiało od Aldony,Więc założył kalesony.Bogusław ChmielarczykCnoty swej broni jeszcze Aldona,Lecz beznadziejna to jest obrona.Włodzimierz Ścisłowski
Aldreda
Żeńska forma imienia -> Aelred. INNE FORMY: Aeldreda, Elrida.
Aleksa
Żeńska forma imienia Aleksy. W Polsce używane od XV wieku w formie Aleksa, Lekasa, Leksa, Oleksa. INNE FORMY: Aleksja, Oleksja. OBCE FORMY: Alexia (łac.), Alexia (ang.), Aleksa, Aleksija (chorw.), Aleška (czes.), Alexe, Alexie (niem.), Alessa, Alessia (wł.), Alexia, Alexine (duń., szw.), Aleksiina (fiń.), Alexia (węg.), Aleksa, Aleksija (połud.-słow.).
Aleksander
Pochodzi od greckiego słowa aleksandros, składającego się z dwóch członów: alekso (bronię się, odpieram atak) i andros (mężczyzna, mąż). Oznacza: obrońca ludzi, troszczący się o mężów lub odpierający wrogów. W Polsce używane od XII wieku w formach Aleksander, Aleksandr, Aleksender, Aleksendr, Oleksander, Oleksender, Leksander, Leksender, a nawet Ksender i Sender. Nosił je, jako imię chrzestne, brat Jagiełły, Witold. Zaszczytne imię, jakim Grecy nazwali drugiego syna Priama, Parysa. To on rozstrzygnął spór między trzema boginiami i przyznał złote jabłko Afrodycie. Z jej pomocą Aleksander porwał Helenę, żonę króla Sparty, i doprowadził do wybuchu wojny trojańskiej. Na Zachodzie stało się popularne dzięki romansowi średniowiecznemu o przygodach rycerza Aleksandra. ZDROBNIENIA: Alek, Alik, Aleksandruś, Olech, Olechno, Olek, Oleś, Olko. INNE FORMY: Aleksy, Oleksander. OBCE FORMY: Alexander (łac.), Alexander (ogólnie przyj. forma), Alezandr, Sandor (czes.), Alexandre (fr.), Alejandro (hiszp.), Alezander, Alex, Sander, Xander, Zander (niem.), Aleksandr (ros.), Aleksanteri, Santeri (fiń.), Aleksandras, Aleksas (litew.), Sándor (węg.), Aleksandros (gr.), Alexandre, Alexandrino (port.), Alessandro, Sandro (wł.), Aleksandar, Aleksa, Aco, Aca, Saša (połud.-słow.). Forma żeńska: Aleksandra.
NAZWISKA:
Aleksander, Aleksanderek, Aleksandrek, Aleksandrow, Aleksandrowicz, Aleksandrowski, Aleksandruk, Aleksandrzak, Aleksy, Alexandrowicz, Holeksy, Jaksander, Jaksender, Jaksendrowicz, Jaksęder, Lachendro, Lachendrowicz, Lachenro, Lachędro, Lachędrowicz, Laksander, Laksandrzak, Laksender, Leksandr, Leksandrowicz, Leksandrowski, Leksender, Lexandrowicz, Olechowski, Oleksandro, Oleksy, Olesiński, Oleszkiewicz, Oleś, Sander, Sanderski, Sandrowicz, Sandryk, Sender, Senderak, Senderkiewicz, Senderowicz, Senderowski, Senderski, Sendor, Sendorski, Sendra, Sendrowicz, Sendur, Sonder.
PATRON:
Istnieje wielu świętych noszących to imię. Najbardziej znany jest papież święty Aleksander I, prawdopodobnie Rzymianin z pochodzenia. Jego Pontyfikat trwał w latach 105 – 115. Stracony po ciężkich torturach przez rzymskich kapłanów w II w. (Wspomnienie 3 maja).Św. Aleksander, męczennik z Lyonu (II w.). W roku 177 został ścięty za wiarę razem z wieloma chrześcijanami. (Wspomnienie 2 czerwca).Św. Aleksander, biskup Jerozolimy (III w.). Założył cenną bibliotekę. Zmarł w więzieniu ok. roku 250. (Wspomnienie 16 maja).Św. Aleksander, biskup Aleksandrii. Żył w latach ok. 250–327. Zasłynął polemiką z arianami. (Wspomnienie 26 lutego).Aleksander Newski, święty prawosł. (ok. 1220–14 XI 1263), protoplasta dyn. książąt moskiewskich. W roku 1547 kanonizowany; w 1240 pokonał Szwedów nad Newą (stąd przydomek) i 1242 rycerzy zakonu inflanckiego. Uznał zwierzchność Mongołów nad Rusią. Pozycję A.N. wzmocniła współpraca ze Złotą Ordą, która zapewniła mu tron w. ks. kijowskiego (1249) i włodzimiersko-suzdalskiego (1252) oraz poparcie prawosł. Kościoła ruskiego. Od schyłku XIII w. otoczony kultem. (Cerkiew wspomina go 23 listopada i 30 sierpnia).Św. Aleksander Sauli, biskup Alerii i Pawii (Włochy). Żył w latach 1534–92. W 1567 roku został wybrany przełożonym generalnym zakonu barnabitów. Założył jedno z pierwszych na świecie seminariów duchownych. Beatyfikowany w 1742 roku przez papieża Benedykta XIV, kanonizowany w 1904 roku przez Piusa X. (Wspomnienie 11 października).
ZNANE POSTACIE:
Aleksander Macedoński zw. Wielkim, król, syn Filipa II, twórca potężnego imperium (VIII 356 p.n.e.–10 VI 323 p.n.e.). Aleksander Sewerus, cesarz rzymski (208–235). Aleksander II, Anselmo da Baggio, papież od 1061 (? –21 IV 1073). Aleksander z Hales, teolog ang. (ok. 1180–21 VIII 1245). Aleksander, książę mazowiecki, kardynał (przed 2 VI 1400–1 VI 1444). Aleksander Jagiellończyk, król pol. (5 VIII 1461–19 VIII 1506). Alessandro Algardi, wł. rzeźbiarz barokowy (31 VII 1598–10 VI 1658). Alessandro Scarlatti, kompozytor wł. (2 V 1660–24 X 1725). Alexander Pope, ang. poeta (21 V 1688–30 V 1744). Aleksand Suworow, ros. feldmarszałek (24 XI 1729–18 V 1800). Alessandro Cagliostro, właśc. Giuseppe Balsamo, wł. awanturnik i znachor (2 VI 1743–16 VIII 1795). Alessandro Volta, fizyk wł. (18 II 1745–5 III 1827). Alexander von Humboldt, niem. naukowiec (14 IX 1769–6 V 1859). Aleksander Franciszek Chodkiewicz, pol. hrabia, generał, pisarz (4 VI 1776–24 I 1838). Aleksander I Romanow, cesarz ros. od 1801 (23 XII 1777–1 XII 1825). Aleksander Bandrowski-Sas, tenor pol. (22 IV 1860–28 V 1916). Aleksander Orłowski, malarz pol. (9 III 1777–13 III 1832). Aleksander Puszkin, ros. poeta (6 VI 1799–10 II 1837). Aleksander August Ferdynad Bronikowski, pisarz niem. pol. pochodzenia (28 II 1787–21 I 1834). Aleksander Fredro, komediopisarz pol. (20 VI 1793–15 VII 1876). Aleksander Dumas, ojciec (24 VII 1802–5 XII 1870) i syn (28 VII 1824–27 XI 1895), pisarze fr. Aleksander Ostrowski, pisarz, twórca ros. teatru narodowego (12 IV 1823–14 VI 1886). Aleksander Borodin, kompozytor ros. (12 XI 1833–27 II 1887). Aleksander Gryglewski, malarz pol. (4 III 1833–28 VII 1879). Alexander Graham Bell, amer. wynal. telefonu (3 III 1847–2 VIII 1922). Aleksander Gierymski, malarz pol. (30 I 1850–ok. 8 III 1901). Aleksander Brückner, pol. slawista i historyk (27 I 1856–24 V 1939). Aleksandr Skriabin, kompozytor ros. (6 I 1872–27 IV 1915). Aleksander Zelwerowicz, pol. aktor, reżyser (1877–1955). Aleksander Fleming, szkoc. lekarz i mikrobiolog, odkryw. penicyliny (6 VIII 1881–11 III 1955). Alexander Archipenko, rzeźbiarz ukr. (30 V 1887–25 II 1964). Aleksandar I Karadziordziewić, Król Jugosławii (1888–1934). Aleksander Rodczenko, ros. malarz awangardowy (23 XI 1891–3 XII 1956). Alexander Laszlo Korda, właśc. Sandor Laszlo Kellner, bryt. producent i reżyser film., pochodzenia węg. (16 IX 1893–23 I 1956). Aleksander Węgierko, pol. aktor i reżyser teatr. (1893–1941). Alexander Calder, amer. rzeźbiarz abstrakcjonista (22 VII 1898–11 XI 1976). Aleksander Wat, właśc. Aleksander Chwat, pisarz pol. (1900–1967). Aleksander Bocheński, pisarz pol. (6 VIII 1904–11 I 2001). Aleksander Jakowlew, radz. konstr. samolotów (19 III 1906–22 VIII 1989). Aleksander Ford, pol. reżyser filmowy (24 X 1908–4 IV 1980). Aleksander Gąssowski, aktor pol. (ur. 1910). Aleksander Twardowski, poeta rosyj. (1910–1971). Aleksander Bardini, pol. aktor i reżyser (17 XI 1913–30 VII 1995). Aleksander Rymkiewicz, poeta pol. (13 IV 1913–26 IX 1983). Alec Guinnes, właśc. Alec Guiness du Cuffe, aktor ang. (2 IV 1914–5 VIII 2000). Aleksander Gieysztor, historyk pol. (17 VII 1916–9 II 1999). Aleksander Sołżenicyn, pisarz ros. (ur. 11 XII 1918). Aleksander Dubczek, czechosłow. polityk (27 XI 1921–7 XI 1992). Aleksander Krawczuk, pol. historyk, pisarz (ur. 7 VI 1922). Aleksander Małachowski, pol. pisarz i polityk (23 XI 1924–2004). Aleksander Ścibor-Rylski, pol. scenarzysta i reżyser filmowy (16 III 1928–3 IV 1983). Aleksander Rowiński, pisarz pol. (ur. 1931). Aleksander Gudzowaty, przedsiębiorca pol. (ur. 1938). Aleksander Hall, polityk pol. (ur. 20 V 1953). Aleksander Kwaśniewski, prezydent RP (ur. 15 XI 1954).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Aleksander Wierszynin z dramatu A. Czechowa Trzy siostry (1901). Aleksander z dramatu A. de Musseta Lorenzaccio (1834). Aleksander Sieriebriakow z dramatu A. Czechowa Wujaszek Wania (1897). Olo Czarny z Kolumbów R. Bratnego (1957). Alex z Mechanicznej pomarańczy A. Burgesa oraz filmu pod tym samym tytułem S. Kubricka. Alessandro Cagliostro, wł. alchemik i magik, bohater powieści A. Dumasa Pamiętniki lekarza, Naszyjnik królowej i innych. Aleksander Snopiński z powieści Na prowincji E. Orzeszkowej. Alec Leamas z powieści Ze śmiertelnego zimna J. Le Carré. Aleksandr Czacki z komedii A. Gribojedowa Mądremu biada (1824). Aleksander Sewerus z dramatu Z. Krasińskiego Irydion (1863). Aleksander ze Zmowy nieobecnych M. Kuncewiczowej. Aleksander Portnoy z powieści Kompleks Portnoya Ph. Rotha (1967). Aleksander Meresejew z powieści B. Polewoja Opowieść o prawdziwym człowieku (1946). Aleksander Bogaczewicz z powieści A. Kuśniewicza Strefy.
NA EKRANIE:
Film wg Kolumbów R. Bratnego w reż. J. Morgensterna (1970), rolę Czarnego Ola odtwarzał Krzysztof Machowski. Ekranizacja Opowieści o prawdziwym człowieku w reż. A. Stolpera (1948), rolę Aleksandra Meresjewa grał Paweł Kadocznikow. Film wg pow. Kompleks Portnoya Ph. Rotha w reż. E. Lohmana (1972), w roli Aleksandra wystąpił Richard Benjamin.
PRZYSLOWIA:
Lepsza jest mucha żyjąca,niż Aleksander Wielki w grobie.
W POEZJI:
Nie zmienia się nic prócz twarzy świata!... I dziśpłomię wielkości serce twoje piecze,o Aleksandrze... Ledwo się zrodzisz, szukasz Bucefałai przed tobą ślad Sławy skrzydlatej od pościgu pała! Kazimiera Iłłakowiczówna, „Aleksander”

Horoskopy zodiakalne

Horoskopy alternatywne oraz symbolika