Dynia: Królowa jesiennego stołu

Nie sposób wymienić i opisać wszystkie, skoncentrujmy się na czterech najpopularniejszych odmianach dyni jadalnej. Trzeba wyraźnie podkreślić, że warzywo ma też ważną funkcję dekoracyjną - nie każda dynia nadaje się do spożycia. Jej stricte ozdobne odmiany rzadko mają ciepłą, pomarańczową skórkę. Są małe. Najczęściej żółto-zielone.

Wśród jadalnych odmian tego jesiennego warzywa niepodzielnie rządzą cztery: zwyczajna, makaronowa, piżmowa i Hokkaido. Co je charakteryzuje?

Chyba można uznać ją za klasyczną i na pewno najbardziej popularną ze wszystkich. Jak wygląda dynia zwyczajna? Ma głęboko pomarańczową, grubą skórkę. Jest ciężka, analogicznie do swoich pokaźnych rozmiarów i wysokiej zawartości miąższu oraz pestek. Najczęściej jest okrągła, ale może przyjąć podłużny kształt. Już na przykładzie pierwszej odmiany widać, że dynia nie jest warzywem oczywistym i łatwym do sklasyfikowania.

Zwyczajna jest najlepszym wyborem do przygotowania zup, sosów i przetworów. Nie sprawdzi się z kolei w ciastach i deserach, bo jej miąższ jest najmniej słodki spośród wszystkich odmian.

Jest odmianą dyni zwyczajnej, trochę mniej popularną. Ma zazwyczaj podłużny kształt i wiele różnych kolorów. Skórka dyni makaronowej bywa jasnozielona, żółta, albo pomarańczowa. Charakterystyczną cechą tej odmiany jest struktura miąższu. Po ugotowaniu rozpada się na pojedyncze włókna, które do złudzenia przypominają makaron. Stąd jej nazwa. Jest delikatna w smaku. Sprawdza się w daniach makaronowych i sosach. Wybornie smakuje przyrządzona w zalewie octowej. Nie jest polecana do deserów i zup.

Unikatowym kształtem do złudzenia przypomina gigantyczną gruszkę. Jej skórka jest najczęściej jasnożółta, a miąższ jasnopomarańczowy i zwarty. Ma niewiele pestek. Choć zdecydowanie przerosła gruszkę, w konkurencji z innymi odmianami dyni nie wygra wielkością. Jest jedną z najmniejszych.

Ma też wyjątkowo delikatną, cienką skórkę. W miąższu są wyczuwalne słodkie nuty, dlatego piżmowa jest najlepszym wyborem do przyrządzenia dyniowego ciasta czy deseru. Można ją zapiekać, gotować i blendować. Z dyni piżmowej wypiekane jest nie tylko ciasto, ale też chleb, bułeczki i zapiekanki. Sprawdza się jako główny składnik zupy, gulaszu i podana w formie puree. Z piżmowej powstają najlepsze dyniowe dżemy.

Ta niewielka japońska dynia ma lekko spłaszczony kształt, intensywnie pomarańczową skórkę i zwarty, złocisty miąższ. Hokkaido wystarczy porządnie wyszorować, nie trzeba zdejmować jej skórki - jest jadalna. Ta dynia sprawdza się zarówno w słodkich, jak i wytrawnych połączeniach. Świetnie smakuje zapiekana w żaroodpornym naczyniu i gotowana na parze. Co z niej przyrządzić? Warzywa na parze, puree, zapiekankę, zupę, albo ciasto. W każdym wariancie smakuje doskonale.

Oprócz opisanych czterech, jest jeszcze 41 odmian dyni. Każda ma jakąś szczególną cechę, która przykuwa wzrok i trochę inne nuty smakowe. Ich wspólną cechą jest wysoka zawartość składników odżywczych. Poszczególne odmiany nieznacznie się w tej kwestii różnią, ale są to subtelne rozbieżności.

Dynia obfituje w beta karoten, czyli prowitaminę A, która nie tylko odpowiada za jej wyjątkowe barwy, ale jest też silnym przeciwutleniaczem. Aktywnie zwalczając wolne rodniki, beta karoten wspiera system immunologiczny do walki z drobnoustrojami chorobotwórczymi. Jest niezwykle ważny dla zdrowia oczu i skóry.

Dynia zawiera też znaczne dawki witaminy C i E, które - podobnie do beta karotenu - mają właściwości przeciwutleniające. Wzmacniają odporność i pomagają zadbać o homeostazę organizmu. Jest skarbnicą ważnych dla prawidłowej pracy systemu nerwowego witamin z grupy B oraz dbającej o dobrą krzepliwość krwi i niezakłóconą pracę jelit witaminy K.

Obfituje w szereg cennych dla zdrowia pierwiastków, z naciskiem na wysoką zawartość potasu i fosforu.

Pestki dyni są skuteczne w walce z pasożytami jelitowymi. Pomagają pozbyć się tak kłopotliwych intruzów, jak tasiemiec, owsiki czy glista ludzka.

Miąższ dyni z uwagi na wysoką zawartość przeciwutleniaczy jest nie tylko sprzymierzeńcem odporności, ale też sojusznikiem profilaktyki chorób nowotworowych.

Beta karoten i potas mają korzystny wpływ na pracę serca. Pomagają utrzymać w ryzach cholesterol i zapobiec zmianom miażdżycowym.

Miąższ i pestki dyni mają działanie przeciwwymiotne. Są pomocne przy chorobie lokomocyjnej, polecane dla kobiet ciężarnych i rekomendowane w trakcie chemioterapii.

Dynia powinna znaleźć szczególne miejsce w męskim jadłospisie. Zwłaszcza jej pestki mają korzystny wpływ na prostatę.

Miąższ dyni jest delikatny i może być podawany niemowlętom. Doskonale łagodzi dolegliwości przewodu pokarmowego wynikające z podrażnienia śluzówek - w każdym wieku. Jest polecana przy stanach zapalnych błon śluzowych, wrzodach żołądka i dwunastnicy, nadżerkach i jelicie drażliwym. Usprawnia metabolizm i oczyszczanie organizmu z toksyn oraz zbędnych produktów przemiany materii.

Jest niskokaloryczna, ale niepolecana dla diabetyków. Ma wysoki indeks glikemiczny, co jest jednym z głównych kryteriów wykluczenia produktów z diety cukrzycowej.

Ewa Koza, mamsmak.com

Zobacz także:

Risotto z dynią piżmową

Deser z dynią Hokkaido