Czy korzystanie z cyfrowych technologii zapobiega demencji? Naukowcy mają odpowiedź!
Czy smartfon może być skuteczniejszy niż krzyżówki i sudoku? Okazuje się, że tak! Nowe badania pokazują, że seniorzy korzystający z technologii rzadziej zapadają na demencję. Mózg lubi wyzwania, a tablety, aplikacje i rozmowy online to dla niego prawdziwa "siłownia".

Spis treści:
Technologia kontra demencja: kto wygrywa?
Nierzadko możemy spotkać się z krzykliwymi nagłówkami ostrzegającymi przed "cyfrową demencją". W smartfonach widzimy zagrożenie dla koncentracji, pamięci i więzi międzyludzkich. Zamiast jednak demonizować ekrany, warto spojrzeć na nie jak na potencjalne wsparcie dla starzejącego się umysłu.
Nowe, zakrojone na szeroką skalę badania z Baylor University i University of Texas pokazują bowiem coś niezwykle ciekawego - już u osób po pięćdziesiątce regularne korzystanie z technologii może nie tylko nie szkodzić, ale wręcz chronić przed upośledzeniem funkcji poznawczych!
Smartfon to nie tylko ekran - to wyzwanie dla mózgu
W analizie ujęto dane zebrane od ponad 400 tysięcy osób w wieku 50+. Badacze nie skupiali się na tym, jak dokładnie dana osoba korzystała z technologii, ale raczej czy w ogóle miała z nią regularny kontakt. W badaniu nie analizowano korzystania z konkretnej aplikacji czy urządzenia, tylko ogólny kontakt osób starszych z technologią cyfrową.
Oznacza to m.in.:
- używanie komputerów, smartfonów, tabletów,
- korzystanie z internetu,
- pisanie e-maili,
- obsługa mediów społecznościowych,
- uczestnictwo w aktywnościach online (np. gry, komunikatory, wyszukiwanie informacji).
Efekt był jednoznaczny: u osób aktywnych cyfrowo ryzyko spadku sprawności umysłowej malało aż o 58 procent!
I nie miało znaczenia, czy badani byli zamożni czy nie, wykształceni czy nie, aktywni wcześniej czy raczej bierni. Klucz tkwił w jednym: korzystali z nowoczesnych narzędzi.
Wielu z nas traktuje technologię jako coś "łatwego", niemal bezmyślnego, jak zerowy wysiłek dla mózgu. Ale dla osób, które nie miały wcześniej dostępu do tak wielu różnych technologii cyfrowych, kontakt z nimi to zupełnie inny poziom trudności.
Zdaniem autorów badania to nie sama obecność technologii działa na korzyść mózgu, ale nauka jej obsługi, rozwiązywanie napotkanych trudności i przełamywanie frustracji i braku wiedzy w różnych obszarach. To cyfrowy trening poznawczy - często trudny, ale niezwykle wartościowy.

Technologia jako "rezerwa poznawcza"
Zamiast mówić o cyfrowej demencji, naukowcy proponują inne pojęcie: technologiczną rezerwę poznawczą. Co to znaczy?
To rodzaj bufora bezpieczeństwa - jeśli mózg regularnie doświadcza różnych nowych wyzwań, ćwiczy się i adaptuje, może dłużej opierać się naturalnym procesom starzenia.
Technologia działa tu podobnie jak nauka języków, gra na instrumencie czy rozwiązywanie krzyżówek. Z tą różnicą, że często daje realne efekty tu i teraz, pomocne na co dzień, np. większy kontakt z bliskimi, pomoc w codziennym funkcjonowaniu, większą samodzielność.
Kliknij, żeby być bliżej
Ale technologia to nie tylko gimnastyka dla mózgu. To też lekarstwo na samotność, czylijeden z głównych czynników przyspieszających rozwój demencji. Wideorozmowy, wiadomości głosowe, przesyłanie zdjęć, wspólne oglądanie filmów czy słuchanie muzyki online - dziś dystans fizyczny można skrócić jednym kliknięciem.
Dziadkowie i wnuki mogą utrzymywać kontakt codziennie, mimo że dzielą ich setki kilometrów. A taka cyfrowa bliskość to nie tylko radość - to realne wsparcie dla zdrowia psychicznego i emocjonalnego, które bezpośrednio wpływa na funkcjonowanie mózgu.
Nawet jeśli zauważamy problemy z pamięcią i koncentracją u naszych rodziców czy dziadków, to wcale nie oznacza, że jest już za późno na zakup smartfona. Wręcz przeciwnie, pozwoli im to na pewne zachowanie niezależności.
Przypomnienia o lekach, kalendarz z wpisanymi wizytami u lekarza, nawigacja GPS, bankowość online - to wszystko ułatwi planowanie dnia i przełoży się na poczucie bezpieczeństwa i kontroli.
Pozwoli żyć pełniej mimo ograniczeń i da seniorowi poczucie sprawczości.

Co możemy zrobić? Pomóc, ale nie wyręczać
Jeśli masz w rodzinie osobę starszą, która trzyma się z daleka od nowinek technologicznych - nie narzucaj się, ale zachęcaj. Pokaż, jak wysłać zdjęcie, zadzwonić na WhatsAppie, włączyć film na YouTube albo ustawić przypomnienie o lekarzu.
Proces ten może być powolny, frustrujący, pełen prób i błędów. Ale każda nowa umiejętność to kolejny krok w stronę lepszej jakości życia - i silniejszego mózgu.
Źródło: Benge J. F., Scullin M. K. "A meta-analysis of technology use and cognitive aging" Nature Human Behaviour 04.2025