Jeden z najbardziej podstępnych nowotworów. Może rozwijać się latami

Przebarwienia na skórze jak np. drobne piegi, które stają się bardziej widoczne pod wpływem ekspozycji na słońce z medycznego punktu widzenia nie powinny być powodem do niepokoju.

Nieestetycznie wyglądające zmiany to również plamy pojawiające się na twarzy i całym ciele. Gdy słońce bezpośrednio oddziałuje na skórę wytwarza się melanina, dzięki której możemy cieszyć się opalenizną. Jej nadmiar wiąże się jednak z licznymi przebarwieniami, które z biegiem czasu mogą powodować nowotwory skóry. Jakie jeszcze są przyczyny ich powstawania?

Przebarwienia powstają również podczas:

• zmian hormonalnych - szczególnie u kobiet, pojawiają się samoistnie pod wpływem promieniowania słonecznego. Sprzyja temu m.in. ciąża, przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych, menopauza i inne kuracje hormonalne
• chorób wątroby
• zaburzeń miesiączkowania
• zapalenia przydatków
• niedoczynności nadnerczy i tarczycy
• stosowania niektórych leków czy produktów kosmetycznych, mających w składzie substancje fitotoksyczne

Do tych najbardziej typowych przebarwień, oprócz piegów (pojawiających się w dużej ilości u osób z jasną karnacją) zalicza się:

• plamy soczewicowate o nieregularnym kształcie i jasno- lub ciemnobrązowym kolorze. Ich przyczyną mogą być ostre oparzenia słoneczne skóry. U osób starszych mają związek z wielokrotną, regularnie powtarzającą się ekspozycją na słońce. Z tego typu plam może rozwijać się czerniak złośliwy, czerniak umiejscowiony na kończynach dolnych oraz czerniak guzkowy
• ostuda czyli nabyte zaburzenie barwnikowe o nieregularnym kształcie, barwie jasnej do ciemnobrązowej, występujące na twarzy. Wpływ na ich rozwój ma promieniowanie słoneczne oraz między innymi zmiany hormonalne, dysfunkcje tarczycy, używanie niektórych kosmetyków oraz leków
• przebarwienia skórne związane z toczącym się w organizmie ostrym lub przewlekłym stanem zapalnym 
• przebarwienia powstające pod wpływem promieniowania słonecznego

Tak naprawdę każda zmiana skórna powinna zostać obejrzana przez dermatologa i leczona. Tylko dzięki konsultacji ze specjalistą jesteśmy w stanie określić, czy jest ona niebezpieczna. Te szczególnie groźne dla zdrowia zmiany to znamiona dysplatyczne, których następstwem jest czerniak złośliwy.

Znamiona dysplastyczne są liczne i duże (5 mm -1,5 cm), mają nieregularne obrysy, niejednolite zabarwienie, mogą być płaskie lub nierównomiernie wypukłe. Często pojawiają się na owłosionej skórze głowy. Z tego typu zmian może rozwinąć się nowotwór skóry - czerniak złośliwy.

Do rozwoju czerniaka przyczynia się przede wszystkim promieniowanie słoneczne, a także promienie UV emitowane przez sztuczne źródła światła. Zdecydowanie niebezpieczne dla zdrowia jest wystawianie ciała na promienie słoneczne - szczególnie bez stosowania ochrony - odzieży, nakryć głowy, wysokich filtrów przeciwsłonecznych. Największe zagrożenie stanowią tego typu praktyki stosowane regularnie. Najbardziej narażone na zachorowanie na nowotwór skóry są:

• osoby o jasnej karnacji i jasnych oczach oraz włosach
• osoby posiadające liczne piegi i znamiona
• osoby o niskiej tolerancji słońca
• osoby, które łatwo ulegają poparzeniom słonecznym
• osoby które posiadają urazy skórne, blizny po stanach zapalnych i oparzeniach
• osoby zakażone wirusem HPV
• osoby obciążone genetycznie 

Nie wszystkie przebarwienia skórne powinny od razu niepokoić. Ważne jednak, aby regularnie badać znamiona i pojawiające się na ciele zmiany. Plamy będące objawem czerniaka są zwykle charakterystyczne i łatwo je odróżnić od pozostałych:

• są niesymetryczne, nieregularne, o niejednorodnej barwie, mają zwykle postrzępione brzegi
• mają zazwyczaj wielkość powyżej 6 mm
• niekiedy są to przebarwienia, które nagle znikają i wracają po jakimś czasie
• czasem mają postać nienaturalnych wypustek i zgrubień skórnych
• niekiedy czerniak powoduje też dyskomfort spowodowany swędzeniem, bólem i krwawieniem

Profilaktyka czerniaka polega przede wszystkim na przestrzeganiu kilku podstawowych zasad ochrony przed promieniowaniem ultrafioletowym - tyczy się to wszystkich, a w szczególności osób z grupy podwyższonego ryzyka. Do najważniejszych wskazówek należy:

1. unikanie długotrwałego przebywania na słońcu, szczególnie w okresie letnim, w godzinach 11:00-16:00
2. aplikowanie na skórę kremów z wysokimi filtrami UVA oraz UVB - na całe ciało, a na twarz przez cały rok
3. zakładanie okularów przeciwsłonecznych oraz nakryć głowy
4. rezygnowanie z solarium
5. regularnie oglądnie ciała i obserwowanie czy nie pojawiły się nowe zmiany
6. osoby z grupy podwyższonego ryzyka powinny również odbywać coroczne, kontrolne wizyty u dermatologa

***

Zobacz też:

Zwykła alergia czy rak? Kiedy plamy na skórze powinny nas zaniepokoić?  Czerniaka widać. W tych miejscach pojawia się najczęściej i tak wygląda