Jeden z najbardziej podstępnych nowotworów. Może rozwijać się latami
Oprac.: Dominika Chełmecka
Przebarwienia skóry są częstym problemem wśród kobiet, mężczyzn, a także dzieci. Plamy czy piegi to nie tylko nieestetyczny problem - niektóre zwiastują rozwijającą się chorobę. Z niepozornie wyglądającej zmiany może bowiem w przyszłości rozwinąć się nawet nowotwór. Co robić, aby uniknąć przebarwień naskórnych i które z nich powinny zaniepokoić?
Przebarwienia na skórze jak np. drobne piegi, które stają się bardziej widoczne pod wpływem ekspozycji na słońce z medycznego punktu widzenia nie powinny być powodem do niepokoju.
Nieestetycznie wyglądające zmiany to również plamy pojawiające się na twarzy i całym ciele. Gdy słońce bezpośrednio oddziałuje na skórę wytwarza się melanina, dzięki której możemy cieszyć się opalenizną. Jej nadmiar wiąże się jednak z licznymi przebarwieniami, które z biegiem czasu mogą powodować nowotwory skóry. Jakie jeszcze są przyczyny ich powstawania?
Co jeszcze powoduje przebarwienia na skórze?
Przebarwienia powstają również podczas:
- zmian hormonalnych - szczególnie u kobiet, pojawiają się samoistnie pod wpływem promieniowania słonecznego. Sprzyja temu m.in. ciąża, przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych, menopauza i inne kuracje hormonalne
- chorób wątroby
- zaburzeń miesiączkowania
- zapalenia przydatków
- niedoczynności nadnerczy i tarczycy
- stosowania niektórych leków czy produktów kosmetycznych, mających w składzie substancje fitotoksyczne
Jakie wyróżnia się przebarwienia skóry?
Do tych najbardziej typowych przebarwień, oprócz piegów (pojawiających się w dużej ilości u osób z jasną karnacją) zalicza się:
- plamy soczewicowate o nieregularnym kształcie i jasno- lub ciemnobrązowym kolorze. Ich przyczyną mogą być ostre oparzenia słoneczne skóry. U osób starszych mają związek z wielokrotną, regularnie powtarzającą się ekspozycją na słońce. Z tego typu plam może rozwijać się czerniak złośliwy, czerniak umiejscowiony na kończynach dolnych oraz czerniak guzkowy
- ostuda czyli nabyte zaburzenie barwnikowe o nieregularnym kształcie, barwie jasnej do ciemnobrązowej, występujące na twarzy. Wpływ na ich rozwój ma promieniowanie słoneczne oraz między innymi zmiany hormonalne, dysfunkcje tarczycy, używanie niektórych kosmetyków oraz leków
- przebarwienia skórne związane z toczącym się w organizmie ostrym lub przewlekłym stanem zapalnym
- przebarwienia powstające pod wpływem promieniowania słonecznego
Jakie przebarwienia są groźne dla zdrowia?
Tak naprawdę każda zmiana skórna powinna zostać obejrzana przez dermatologa i leczona. Tylko dzięki konsultacji ze specjalistą jesteśmy w stanie określić, czy jest ona niebezpieczna. Te szczególnie groźne dla zdrowia zmiany to znamiona dysplatyczne, których następstwem jest czerniak złośliwy.
Znamiona dysplastyczne są liczne i duże (5 mm -1,5 cm), mają nieregularne obrysy, niejednolite zabarwienie, mogą być płaskie lub nierównomiernie wypukłe. Często pojawiają się na owłosionej skórze głowy. Z tego typu zmian może rozwinąć się nowotwór skóry - czerniak złośliwy.
Co powoduje czerniaka skóry?
Do rozwoju czerniaka przyczynia się przede wszystkim promieniowanie słoneczne, a także promienie UV emitowane przez sztuczne źródła światła. Zdecydowanie niebezpieczne dla zdrowia jest wystawianie ciała na promienie słoneczne - szczególnie bez stosowania ochrony - odzieży, nakryć głowy, wysokich filtrów przeciwsłonecznych. Największe zagrożenie stanowią tego typu praktyki stosowane regularnie.
Najbardziej narażone na zachorowanie na nowotwór skóry są:
- osoby o jasnej karnacji i jasnych oczach oraz włosach
- osoby posiadające liczne piegi i znamiona
- osoby o niskiej tolerancji słońca
- osoby, które łatwo ulegają poparzeniom słonecznym
- osoby które posiadają urazy skórne, blizny po stanach zapalnych i oparzeniach
- osoby zakażone wirusem HPV
- osoby obciążone genetycznie
Jak rozpoznać czerniaka?
Nie wszystkie przebarwienia skórne powinny od razu niepokoić. Ważne jednak, aby regularnie badać znamiona i pojawiające się na ciele zmiany. Plamy będące objawem czerniaka są zwykle charakterystyczne i łatwo je odróżnić od pozostałych:
- są niesymetryczne, nieregularne, o niejednorodnej barwie, mają zwykle postrzępione brzegi
- mają zazwyczaj wielkość powyżej 6 mm
- niekiedy są to przebarwienia, które nagle znikają i wracają po jakimś czasie
- czasem mają postać nienaturalnych wypustek i zgrubień skórnych
- niekiedy czerniak powoduje też dyskomfort spowodowany swędzeniem, bólem i krwawieniem
Jak uniknąć zachorowania na czerniaka?
Profilaktyka czerniaka polega przede wszystkim na przestrzeganiu kilku podstawowych zasad ochrony przed promieniowaniem ultrafioletowym - tyczy się to wszystkich, a w szczególności osób z grupy podwyższonego ryzyka. Do najważniejszych wskazówek należy:
- unikanie długotrwałego przebywania na słońcu, szczególnie w okresie letnim, w godzinach 11:00-16:00
- aplikowanie na skórę kremów z wysokimi filtrami UVA oraz UVB - na całe ciało, a na twarz przez cały rok
- zakładanie okularów przeciwsłonecznych oraz nakryć głowy
- rezygnowanie z solarium
- regularnie oglądnie ciała i obserwowanie czy nie pojawiły się nowe zmiany
- osoby z grupy podwyższonego ryzyka powinny również odbywać coroczne, kontrolne wizyty u dermatologa
***
Zobacz też:
Zwykła alergia czy rak? Kiedy plamy na skórze powinny nas zaniepokoić?
Czerniaka widać. W tych miejscach pojawia się najczęściej i tak wygląda
