Zwykła alergia czy rak? Kiedy plamy na skórze powinny nas zaniepokoić?

Skóra jak żaden inny narząd jest narażona na uszkodzenia, podrażnienia, działanie szkodliwych substancji, temperatury i całej gamy innych czynników, które mogą wywoływać plamy na ciele. Nie możemy też zapominać o czynnikach wewnętrznych, stan skóry jest ściśle związany z ogólnym stanem organizmu. Wśród plam, które mogą pojawić się na skórze, wyróżniamy m.in.

Poszczególne rodzaje plam na skórze różnią się kształtem, kolorem, strukturą, a przede wszystkim przyczyną powstania. Wiele czynników powodujących zmiany skórne może powodować inne efekty u różnych ludzi, dlatego często bardzo trudno zdiagnozować problem bez dokładniejszych badań. Istnieje jednak kilka objawów, które powinny wzbudzić nasz niepokój i skłonić do wizyty u lekarza rodzinnego lub dermatologa.

W diagnostyce chorób wywołujących zmiany skórne najważniejsze są ich kolor, struktura, a także miejsce, na którym się pojawiły. Obserwacji wymagać będą na pewno zmiany o niejednolitym kolorze, zwłaszcza ciemniejsze (brązowe, czarne, intensywnie czerwone). Szczególnie niebezpieczne mogą okazać się zmiany, które oprócz różnorodnej barwy będą też miały nieregularny, poszarpany kształt.

Nie powinniśmy również bagatelizować zmian o stosunkowo dużej powierzchni, przede wszystkim takich, które pojawiły się nagle. Mogą być to objawy niektórych chorób zakaźnych, a także ostre uczulenia, gdzie zmiany skórne to dopiero początek dolegliwości.

Czytaj także: Nowy trend w pielęgnacji skóry. Pomaga spowolnić proces starzenia

Istotne jest też czy oprócz zmian wizualnych występują inne kłopoty takie jak świąd, pieczenie czy intensywne złuszczanie naskórka, a nawet krwawienie. Wszystkie zmiany skórne, które spełniają chociaż jedną z wymienionych przesłanek, należy bacznie obserwować, a w razie jakiegokolwiek pogorszenia niezwłocznie udać się do specjalisty.

To krótkie pytanie, na które bardzo trudno właściwie odpowiedzieć. Zmiany skórne mogą być objawem raka. Nie musi to być wcale czerniak, który zazwyczaj przyjmuje postać czarnych, nieregularnych plamek. Przebarwienia, intensywne czerwone wykwity, a nawet włoski wyrastające w nietypowych miejscach mogą być objawami nowotworów złośliwych płuc, trzustki, wątroby, a nawet białaczki.

Dowiedz się więcej: Czerniak czy pieprzyk? Jak je rozróżnić

W żadnym wypadku nie oznacza to, że należy wpadać w panikę. To prawda, że zmiany na skórze mogą być przyczyną raka, inna odpowiedź byłaby zwyczajnym kłamstwem, jednak powyższy akapit nie przedstawia całego obrazu sytuacji. Chociaż zmiany na skórze mogą świadczyć o nowotworze, to istnieje wielokrotnie większe prawdopodobieństwo, że przyczyna jest zupełnie inna, najczęściej całkowicie niegroźna. 

Wszystko zależy od tysięcy różnych czynników, a także rodzaju nowotworu, jednak szanse, że dana zmiana skórna okaże się skutkiem raka, przyjmują maksymalnie wartości jednocyfrowe. Dokładne statystyki rzadko kiedy operują prawdopodobieństwem przekraczającym choćby 1 procent! To oczywiście nie powód, żeby przestać się badać, ale dobrze mieć tę wiedzę z tyłu głowy i nie wpadać w panikę, kiedy na naszej skórze pojawi się plama.

Czerwone plamy na skórze są najczęstsze, co wskazuje, że mają też najwięcej potencjalnych przyczyn. Przebarwienia w tym kolorze to zwykle reakcja alergiczna czy podrażnienie mechaniczne np. otarcie. Często są też efektem lekkiego stanu zapalnego. W zdecydowanej większości przypadków czerwone plamy znikną samoistnie po kilku dniach, co możemy przyspieszyć odpowiednimi kremami.

Im bardziej intensywna czerwień zmiany, tym większa szansa, że przebarwienie okaże się bardziej niebezpieczne. Czerwone grudki i krostki często pojawiają się przy zakażeniu jedną z chorób zakaźnych takich jak odra, różyczka czy szkarlatyna. Istotnym aspektem jest nawilżenie przebarwionego fragmentu skóry. Suche czerwone plamy na skórze mogą świadczyć o łuszczycy, atopowym zapaleniu skóry, a także niektórych chorobach autoimmunologicznych, np. toczniu.

Czerwony kolor często przybiera też rumień po ugryzieniu kleszcza, jeżeli po ukąszeniu pojawi się rumień, należy natychmiast zgłosić się do lekarza. Szybka interwencja antybiotykowa to najlepszy sposób na uniknięcie zachorowania na boreliozę. Nawet jeżeli nie wda się zakażenie, miejsce po ukąszeniu potrafi czerwienić się nawet kilka miesięcy później. Nie musi mieć to nic wspólnego z kleszczem, wystarczy osłabienie odporności lub infekcja, chociażby zwykłe przeziębienie.

Najczęściej brązowe plamy na skórze to efekt zbyt długiego wystawienia na działanie promieni społecznych. Większość takich plamek zniknie samoistnie, chociaż niektóre mogą pozostać na skórze i wymagać długotrwałej terapii np. kosmetykami z niacynamidem i witaminą C. 

Czytaj także: Nowy trend w pielęgnacji skóry. Pomaga spowolnić proces starzenia

Część brązowych plam na ciele może się jednak okazać bardzo niebezpieczna, bo to właśnie nadmierna ekspozycja na słońce jest, razem z genetyką, główną przyczyną powstawania nowotworów skóry — czerniaków. Nieregularne kształty i niejednolita struktura zmian powinny skłonić nas do jak najszybszej wizyty u lekarza.

Brązowe przebarwienia mogą także świadczyć o kłopotach z wątrobą. Długotrwałe przyjmowanie leków lub częste spożywanie alkoholu mogą upośledzić jej działanie, co zwiększa szansę na pojawienie się ciemnych wykwitów. Przy problemach z wątrobą bardzo często pojawia się też wzmożone swędzenie. Takich plam nie należy jednak mylić z tzw. plamami wątrobowymi (plamy starcze), które swoją nazwę zawdzięczają barwie podobnej do koloru organu.

Symetryczne, okrągłe plamki na skórze to kolejna grupa trudna do jednoznacznego określenia. Większość takich plamek, szczególnie kiedy jest ich więcej to wysypki. Przyczyn wysypek mogą być setki — uczulenie na leki, kontakt z jakąś rośliną, ale równie dobrze tworzywem sztucznym. Okrągłe plamki występują też przy wielu infekcjach, szczególnie przy chorobach zakaźnych.

Z drugiej strony taki kształt zmian znacznie zmniejsza prawdopodobieństwo, że mają one coś wspólnego z nowotworem. Plamy o podłożu onkologicznym znacznie częściej przybierają nieregularne kształty.

Wyschnięte fragmenty skóry również mogą mieć przeróżne podłoża, zwykle niegroźne. Jeżeli suche plamy pojawiają się rzadko i jesteśmy w stanie połączyć je z wystawieniem na jeden z wymienionych czynników, to jest duża szansa, że za kilka dni nie będziesz nawet o nich pamiętał. Do wysuszenia skóry mogą prowadzić niskie i wysokie temperatury, wiatr, poparzenia słoneczne, a także nieodpowiednia pielęgnacja (np. kiedy zapomnimy zmyć makijaż lub nawilżyć skórę po peelingu).

Czytaj także: Zimą skóra ma najtrudniej. Unikaj gorących kąpieli i nie rezygnuj z kremów z filtrem

Jeżeli suche plamy pojawiają się regularnie i nie znikają, mogą świadczyć o czymś groźniejszym. Wysuszona skóra to m.in. efekt grzybicy, łupieżu, łuszczycy czy atopowego zapalenia skóry. Niewielki procent takich zmian może mieć też podłoże autoimmunologiczne. Jeśli suche plamy pojawiają się często i swędzą, należy pokazać je lekarzowi, który zleci dalsze badania.

Białe plamy na ciele to zwykle efekt hipopigmentacji, czyli zaburzenia procesu syntezy i równomiernego rozmieszczenia w skórze jej naturalnego barwnika — melaniny. Dziedziczną formą hipopigmentacji jest albinizm, który może przyjmować formę częściową lub pełną.

Do innych przyczyn występowania białych plam na skórze należy np. niedobór witamin i minerałów, wynikający ze zbyt ubogiej diety. Paradoksalnie bardzo jasna skóra może pojawić się w miejscu poparzeń słonecznych. Inne, rzadsze przyczyny białych plam na ciele to zaburzenia hormonalne, infekcje grzybicze czy kontakt z czynnikami chemicznymi. U wielu osób białe plamki są wynikiem uwarunkowań genetycznych.

Pojawienie się plam na skórze wcale nie musi i zazwyczaj nie oznacza niczego strasznego. Zdecydowana większość zmian jest niegroźna, wiele z nich zniknie w ciągu kilku godzin czy dni. Nie wolno jednak bagatelizować problemu, zwłaszcza kiedy objawy nie ustępują. Pojawienie się świądu czy pieczenia to objawy, które powinny nas zaniepokoić.

Jeżeli wystąpią, warto poradzić się specjalisty. Najważniejszy jest jednak zdrowy rozsądek i zachowanie spokoju. Stres i wszystkie procesy, które mu towarzyszą, również mogą prowadzić do pojawienia się plam na skórze.

Czytaj również:

Zbije cholesterol, obniży ciśnienie. Do tego zadba o wątrobę i nerki

Nie tylko alkohol szkodzi trzustce. Uważaj na te produkty

Wyniszcza żyły, mózg i serce. Ryzyko Alzheimera gwałtownie rośnie