To istny cud natury. Prababki znały moc tej rośliny od pokoleń
Oprac.: Karolina Iwaniuk
Wysoka, smukła, z żółtymi kwiatami. Dziewanna od wieków zdobi polskie pola, niekiedy przydomowe ogródki, czy nieużytki. Niepozorna roślina kryje w sobie jednak wielką moc, o której wiedzieli nasi przodkowie. Ma szerokie spektrum zastosowania w medycynie ludowej i wspiera proces leczenia po dziś dzień.
Spis treści:
Jak wygląda dziewanna? Szukaj jej na łąkach i polanach
Dziewanna (Verbascum) to rodzaj roślin z rodziny trędownikowatych (Scrophulariaceae). Jest to roślina dwuletnia lub wieloletnia, często spotykana w Europie, Azji i Afryce Północnej.
Istnieje wiele gatunków dziewanny, z których najbardziej znane to dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum thapsus) oraz dziewanna pospolita (Verbascum nigrum). Od wieków dziewanna rośnie i zdobi swymi żółtymi kwiatami polskie łąki, a dzięki nim rozpoznać ją jest niezwykle łatwo.
Dziewanna zwykle ma prostą, wysoką łodygę, która może osiągać nawet do 2 metrów wysokości. Łodyga jest gęsto pokryta meszkiem. Liście zaś ma duże, owłosione, lancetowate. Wyrastają one z łodygi w rozetach przyziemnych.
Kwiaty dziewanny zebrane są w gęste grona na szczycie łodygi, mają charakterystyczne, pięciopłatkowe korony, najczęściej w kolorze żółtym, choć niektóre gatunki mogą mieć kwiaty białe, różowe czy fioletowe. Owocem dziewanny jest zaś torebka zawierająca liczne nasiona.
Zobacz również: Nie pomyl tej rośliny z pietruszką. Jest śmiertelnie trująca
Skąd nazwa dziewanna? Źródła należy szukać w słowiańskich kobietach
Te wysokie, strzeliste rośliny przyciągają wzrok i stały się nieoficjalnym symbolem kobiet zajmujących się zielarstwem. Nazwa "dziewanna" ma korzenie w języku staropolskim i jest związana z tradycjami ludowymi oraz mitologią słowiańską.
Staropolska nazwa "dziewanna" pochodzi od słowa "dziewa" oznaczającego dziewczynę, młodą kobietę. Roślina była kojarzona z młodością, dziewczęcością i płodnością.
Mitologia słowiańska mówi zaś o istnieniu bogini Dziewanny (lub Devana), która była związana z lasami, przyrodą, wiosną i myślistwem. Uważano ją za opiekunkę młodych dziewcząt, co dodatkowo łączyło roślinę z dziewczęcością i płodnością.
Łączy się to także ze słowem "dzika", wracając do pochodzenia słowiańskiej kobiety, wywodzącej się z dzikich lasów i czerpiącej z sił natury.
W tradycjach ludowych dziewanna była także używana podczas różnych obrzędów i rytuałów, zwłaszcza tych związanych z wiosennymi i letnimi świętami. Na przykład, w niektórych regionach Polski dziewczęta pleciony wianki z dziewanny na Noc Kupały, symbolizując w ten sposób nadzieję na miłość i płodność.
W czasach Słowiań dziewanna zawsze była blisko kobiet i okazuje się, że dziś ta roślina wraca do łask.
Sprawdź również: Jak działają syropy na kaszel bez recepty?
Co zawiera dziewanna? To istna skarbnica zdrowia
Dziewanna zawiera szereg substancji czynnych, które przyczyniają się do jej właściwości leczniczych. Dziewanna przede wszystkim zawiera saponiny, które działają wykrztuśnie, pomagając w oczyszczaniu dróg oddechowych ze śluzu oraz wspomagają wchłanianie innych substancji czynnych.
Dziewanna zawiera też flawonoidy. One z kolei mają działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające. Wzmacniają także naczynia krwionośne i wspierają układ krążenia.
Iridoidy, które też są zawarte w tej roślinie, wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe oraz pomagają w regeneracji tkanek i zmniejszaniu obrzęków. Polisacharydy zaś działają łagodząco na błony śluzowe, pokrywając je ochronną warstwą i zmniejszają podrażnienia i działają kojąco na drogi oddechowe oraz przewód pokarmowy.
Dziewanna zawiera też kwasy fenolowe. Mają działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Pomagają w ochronie organizmu przed infekcjami.
Na co stosować dziewannę? Spektrum działania jest szerokie
Zobacz również:
Sprawdzi się przy przeziębieniach. Zwalczy kaszel, bo wykazuje działanie wykrztuśnie, łagodzi kaszel, pomaga w usuwaniu śluzu z dróg oddechowych, a także złagodzi stany zapalne gardła - działa łagodząco i kojąco na podrażnione błony śluzowe.
Przy poważniejszych chorobach, jak zapalenia oskrzeli i astma pomoże w łagodzeniu objawów i ułatwia oddychanie.
Zwalczy także problemy skórne: stosowana zewnętrznie, wspomaga gojenie ran, oparzeń i innych uszkodzeń skóry. Kobiety niegdyś stosowały dziewannę jako lek przeciwskurczowy i moczopędny przy problemach z układem moczowym.
Dziewannę można spożywać pod różną postacią:
- Napar: z kwiatów dziewanny, stosowany wewnętrznie jako herbata na przeziębienia i kaszel.
- Syrop: z dodatkiem miodu i innych składników, dla dzieci i dorosłych w przypadku infekcji dróg oddechowych.
- Nalewka: stosowana jako środek wspomagający w leczeniu różnych dolegliwości.
- Maść lub olej: stosowane zewnętrznie na skórę w celu leczenia stanów zapalnych i podrażnień.
Dziewanna w dawnych wierzeniach. Stosowana była nie tylko w leczeniu
Dziewanna odgrywała znaczącą rolę w dawnych wierzeniach i magii, szczególnie w kulturach słowiańskich. Roślina ta była ceniona nie tylko za swoje właściwości lecznicze, ale także za przypisywane jej moce ochronne.
Miała ona chronić przed złymi duchami, niechcianymi bytami i energiami. Była używana jako talizman ochronny. Wierzono, że ma moc odpędzania złych duchów i chroni domostwa przed niebezpieczeństwami. Gałązki dziewanny były wieszane nad drzwiami i oknami, aby chronić przed złymi mocami.
Na Noc Kupały, tradycyjne słowiańskie święto obchodzone w czasie letniego przesilenia, dziewczęta pleciony wianki z dziewanny, które symbolizowały płodność, miłość i młodość.
Można było także nosić przy sobie kawałek korzenia dziewanny, bo miało to chronić przed złym urokiem i pechem. Palenie suszonych liści dziewanny zaś miało oczyszczać przestrzeń z negatywnej energii.
Wierzono, że dziewanna może przyciągać również miłość i zapewniać płodność. Kwiaty dziewanny były używane w miksturach i amuletach miłosnych, a w czasie rytuałów płodności, kobiety używały dziewanny, aby zapewnić sobie urodzajność i zdrowe potomstwo.