Ważne zmiany w testamentach. Pomysły już budzą kontrowersje
Ministerstwo Sprawiedliwości poinformowało, że pracuje już nad zmianami w prawie, które obejmą kwestie testamentów wojskowych, sprzecznych orzeczeń spadkowych oraz stworzenia nowej formy testamentu szczególnego - testamentu audiowizualnego. Choć prace nad projektem dopiero się zaczęły, a przed Ministerstwem jeszcze konsultacje publiczne, to eksperci już zgłaszają wiele wątpliwości!
Najwięcej emocji budzi testament ustny audiowizualny, który według ekspertów może stanowić pole do wielu nadużyć, a sądy mogą mieć problem z weryfikacją oryginalności takiego zapisu. Wola osoby sporządzającej taki testament miałaby być "utrwalona za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk na trwałym nośniku informacji, umożliwiającym ich odtworzenie". Rzecznik prasowy resortu uspokaja jednak, że prace nad projektem są na bardzo wstępnym etapie i mogą ulec wielu znacznym zmianom.
Rewolucja w prawie spadkowym. Testament nagrany telefonem już budzi emocje
W opisie nowego projektu czytamy, że "postęp technologiczny spowodował, że możliwe stało się sporządzanie testamentów ustnych za pomocą urządzeń audiowizualnych, takich jak nagrania wideo lub głosu spadkodawcy". Ministerstwo zwraca jednak uwagę na fakt, że rozwój sztucznej inteligencji może zwiększać ryzyko sfałszowania takich testamentów i dlatego zaliczany on będzie do formy "szczególnej", a "sąd zbada stan świadomości i swobody testatora w chwili testowania". Nośnik z testamentem miałby być następnie przechowywany w szafie pancernej sądu.
Rzecznik prasowy Ministerstwa Sprawiedliwości powiedział Interii Biznes, że "formułując przepisy projektodawca nie zakłada złej woli potencjalnych spadkobierców" i ma na uwadze, że sporządzenie testamentu ustnego z udziałem świadków może być problematyczne z tego względu, że świadkowie mogą nie pamiętać treści ostatniej woli spadkodawcy, przez co może nie udać się jej odtworzyć - problem ten nie występuje w przypadku nagrania treści testamentu - łącznie z wizerunkiem spadkodawcy.
Eksperci mają jednak wątpliwości!
W mojej ocenie w całej inicjatywie wprowadzenia testamentu audiowizualnego, poza ogólnikami dotyczącymi postępującej cyfryzacji i zagrożeniem nagłej śmierci, nie przedstawiono żadnej konkretnej ratio legis (cel danego przepisu prawnego - red.) takiej propozycji. Ja również nie jestem w stanie zidentyfikować rzeczywistych korzyści i powodów, dla których warto byłoby rozważać tego rodzaju inicjatywę, wobec zagrożeń, jakie wiążą się z tego rodzaju nową formą testamentu
- powiedział natomiast Interii dr Radosław Wiśniewski, adwokat w kancelarii Wardyński i Wspólnicy sp.k.
Wielu innych adwokatów również uważa, że taki testament może być polem do nadużyć - jeżeli osoba będąca beneficjentem testamentu jest jednocześnie osobą rejestrującą obraz i dźwięk, to na pewno nie braknie osób, które będą nachodzić spadkodawcę chcąc zdobyć korzystne dla siebie nagranie.
Przeczytaj też: Karta Dużej Rodziny dla seniora. W jaki sposób można ją uzyskać?
Rzecznik prasowy Ministerstwa Sprawiedliwości wskazał, że już dzisiaj obowiązuje art. 278 par 1 k.p.c., za pomocą którego w przyszłości możliwa byłaby weryfikacja oryginalności zapisu audiowizualnego oraz tego, czy nastąpiła w niego ingerencja.
Prewencyjnym środkiem mającym przeciwdziałać fałszowaniu testamentów jest także zagrożenie odpowiedzialnością karną z tytułu fałszowania dokumentu (art. 270 par 1 ustawy - Kodeks karny)
- dodał.
Dr Radosław Wiśniewski zwraca uwagę na jeszcze jeden problem.
- Już obecnie w sprawach, w których spadkodawca sporządził wiele testamentów, postępowania spadkowe potrafią trwać latami wobec konieczności ustalania treści ostatniej woli testatora i wzajemnych relacji pomiędzy poszczególnymi testamentami. Dodanie kolejnej formy testamentu, w dodatku tak łatwo dostępnej, będzie rodziło ryzyko jeszcze większego wydłużenia postępowań i konieczności badania prawdziwości i znaczenia kolejnych testamentów audiowizualnych - powiedział.
