Co robić, by leki leczyły bezpiecznie

Jeśli są dostępne bez recepty – myślimy, że nie mogą nam zaszkodzić. Jednak i one powodują skutki uboczne. Sprawdź, jak uniknąć błędów w ich przyjmowaniu.

Po leki bez recepty sięgamy, gdy tylko zaczynają nam dokuczać pierwsze objawy przeziębienia.

Zwykle leczymy się w domu, na własną rękę, stosując te preparaty, które akurat mamy w apteczce. Często nawet nie czytamy dołączonej ulotki. Tymczasem syrop na kaszel czy sprej do nosa to również leki, które niewłaściwie stosowane nie tylko nie pomogą, ale zaszkodzą naszemu zdrowiu. Przypominamy więc, o czym warto pamiętać, przyjmując leki na przeziębienie.

Rzadko konsultujemy ich wybór z lekarzem lub famaceutą. Większość tych leków jest sprzedawana w dużych opakowaniach, a ich dostępność sprawia, że... tracimy czujność.

Decydując się więc na samodzielny wybór leków przeciwbólowych, pamiętaj o kilku zasadach. Nie łącz leków o podobnym składzie. Najpopularniejsze preparaty, choć różnią się nazwą i postacią (np. tabletki musujące, kapsułki) często zawierają ten sam główny składnik – np.paracetamol, ibuprofen lub kwas acetylosalicylowy.

Jednoczesne przyjmowanie kilku leków grozi przedawkowaniem tej samej substancji czynnej i powoduje skutki uboczne, np. uszkodzenie wątroby. Przekraczanie dawki nie zwiększa skuteczności! Gdy odczuwamy silny ból lub mamy wysoką gorączkę, często w krótkim czasie przyjmujemy więcej tabletek.

To nie tylko nie pomoże (po przekroczeniu maksymalnej jednorazowej dawki lek już silniej nie zadziała!), a może wywołać groźne skutki, np. omdlenie. Na opakowaniu zawsze podany jest zalecany odstęp między dawkami i maksymalna ilość danej substancji na dobę – nie przekraczaj jej. Chroń żołądek i wątrobę.

Gdy cierpisz na choroby żołądka, wybierz paracetamol, który nie podrażnia jego śluzówki. Przy problemach z wątrobą lepsze będą leki z ibuprofenem. Nie przedłużaj kuracji. Jeśli ból i gorączka utrzymują się dłużej niż 3 dni, koniecznie powinnaś udać się do lekarza. Preparaty rozpuszczane w wodzie wypijaj od razu po ich przygotowaniu.

Gdy chcesz, by lek zadziałał szybciej: wybierz jego rozpuszczalną postać – przynosi ulgę już po 5 minutach! Szybko, bo już po 15 min, działa kapsułka, wypełniona płynnym roztworem. Tradycyjna tabletka wchłania się po ok. 20 min.

Nie pij syropów wprost z butelki, ale zawsze precyzyjnie odmierzaj ich ilość (np. na łyżeczce lub specjalną miarką). Półki w aptekach wręcz uginają się od syropów i tabletek na kaszel. Jak dobrać odpowiedni preparat i prawidłowo go stosować? Leki na kaszel dobieraj w zależności od tego, czy jest on suchy czy mokry. To podstawa udanej terapii!

Błędem jest jednoczesne przyjmowanie syropów na oba rodzaje kaszlu i tych reklamowanych jako uniwersalne, na każdy rodzaj kaszlu. Syropów wykrztuśnych nie łącz z preparatami wapnia (często niepotrzebnie zalecanymi przy infekcjach).

Zagęszczają one wydzielinę i utrudniają usuwanie jej z dróg oddechowych. Syropy na kaszel mokry aplikuj w ciągu dnia. Najlepiej na 4–5 godzin przed pójściem spać. Gdy przyjmiesz je tuż przed snem, rozrzedzona wydzielina będzie zalegać w oskrzelach, co sprzyja namnażaniu się bakterii i rozwojowi infekcji.

Sprawdź, czy syrop nie pogarsza koncentracji. Niektóre leki (np. z dekstrometorfanem) nie mogą być stosowane przez kierowców. Gdy pojawią się mdłości: niektóre syropy wykrztuśne (z sulfogwajakolem lub gwajafenezyną) drażnią zakończenia nerwowe w błonie śluzowej żołądka. Jeśli wywołają u ciebie mdłości lub wymioty – zamień je na ziołowe.

Przynoszą natychmiastową ulgę, dlatego chętnie po nie sięgamy. Jednak mają też działania niepożądane. Możesz ich uniknąć. Tabletek z pseudoefedryną nie przyjmuj na noc. Działają pobudzająco na układ nerwowy. W dużych dawkach mogą np. podwyższać ciśnienie i wywołać kołatanie serca.

Nie stosuj ich dłużej niż 5 dni. Wiele kropli do nosa zawiera substancje czynne, które nadmiernie wysuszają śluzówkę nosa, czyniąc ją mniej odporną na zarazki.

Nasza rada: przed podaniem leku dokładnie oczyść nos, np. aplikując wodę morską i wydmuchując wydzielinę.

Podawanie dzieciom środków obniżających gorączkę, tabletek czy syropów na objawy przeziębienia zawsze wymaga konsultacji z lekarzem oraz przestrzegania pewnych zasad.

✔ Dzieciom do 12. roku życia nie podajemy kwasu acetylosalicylowego. Może on wywołać groźne dla zdrowia i życia powikłania (tzw. zespół Reya). Aby zwalczyć ból i gorączkę u dzieci stosujemy paracetamol (od 1. dnia życia) lub ibuprofen (od 3. miesiąca).

✔ Dziecku poniżej 12. roku życia nie podajemy preparatów na katar z pseudoefedryną. Można u nich stosować miejscowe leki obkurczające śluzówkę (dawkę zawsze dobiera lekarz).

✔ Suchy kaszel u dziecka zwalczą preparaty z butamiratem. Stosujemy je tylko doraźnie. Hamowanie kaszlu powoduje zaleganie wydzieliny.

✔ Mokry kaszel złagodzą syropy z ambroksolem lub z bromheksyną. Dzieciom poniżej 6. r.ż. nie podajemy leków z acetylocysteiną. Sięgnijmy po syropy ziołowe, np. prawoślazowy. 

Dr n. med.Beata Szymczyk-Hałas specjalista chorób zakaźnych