Co robić, by mieć zdrową wątrobę

Dzięki regularnej aktywności fizycznej nie pozwalasz na zwiększanie się masy ciała, a co za tym idzie chronisz swoją wątrobę przed odkładaniem się złogów tłuszczu.

Z kolei gdy dostajesz tzw. brzuszka, zmienia się także twoja wątroba. W jej komórkach, tzw. hepatocytach gromadzą się związki tłuszczowe. Otłuszczona wątroba jest powiększona, wolniej pracuje i gorzej wywiązuje się z codziennych zadań.

Choć wątroba jest jak „Wańka Wstańka” – potrafi wiele znieść i sprawnie się regeneruje – nadmiar farmaceutyków wyjątkowo jej nie służy! Do leków o tzw. hepatotoksycznym działaniu należą nie tylko te „specjalistyczne”, wydawane na receptę, ale także ogólnodostępne środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.

Uwaga na niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. z kwasem acetylosalicylowym) i środki z paracetamolem. Obciążające dla wątroby są także m.in: leki przeciwgrzybicze, leki antyarytmiczne i blokujące wydzielanie kwasu żołądkowego, doustne środki antykoncepcyjne. Jeśli je stosujesz, regularnie rób badania enzymów wątrobowych (patrz pkt. 7).

Staraj się, by w twoim menu zdecydowanie przeważały pokarmy pochodzenia roślinnego – warzywa i owoce, produkty zbożowe, oleje. Ich „obróbka” jest dużo mniej pracochłonna niż np. mięsa i wędlin.

Do tego warzywa i owoce dostarczają cennych enzymów trawiennych (np. marchew – peroksydazy, truskawki – bromelainy, kiwi – aktynidyny).

Z kolei duża ilość mięsa w jadłospisie to zwiększona dawka tłuszczu do przetworzenia dla wątroby. Jeśli stale musi ona ciężko pracować, nie ma kiedy się regenerować.

Wątroba nie lubi alkoholu! Jego metabolizowanie zajmuje jej dużo czasu. Jest też znacznie trudniejsze niż np. warzyw. Gdy wątroba zajmuje się alkoholem, inne składniki muszą poczekać. Jeśli taka sytuacja się powtarza, nieprzetworzone tłuszcze gromadzą się w komórkach wątroby, co grozi stłuszczeniem organu.

Najzdrowsze dla wątroby są potrawy gotowane na parze lub w niewielkiej ilości wody, duszone lub pieczone w folii. Ale już nie smażone! Najprostszy parowar kupisz za... 20 zł.

Ma on postać plastikowego sitka lub koszyczka, który umieszcza się w garnku. Potrawa „z sitka” nie zawiera szkodliwego tłuszczu, za to jest pełna witamin i minerałów. Pamiętaj też, by jeść posiłki niegorące i niezimne, bez pośpiechu, by wątroba nadążyła z wytwarzaniem żółci potrzebnej do strawienia pokarmu.

Wielkim zagrożeniem dla zdrowia wątroby są wirusy. Mogą one powodować jej zapalenie. Część tych drobnoustrojów przenosi się drogą pokarmową, inne przez kontakt z wydzielinami osoby chorej (np. krwią).

Podstawowe zasady, które chronią cię przed atakiem wirusów to: mycie rąk po przyjściu do domu, skorzystaniu z toalety i przed każdym posiłkiem; nieużywanie cudzych przyborów osobistych; niekorzystanie z usług kosmetyczki i fryzjera, co do których nie wiadomo, czy przestrzegają procedur higienicznych.

Niezależnie od tego, jak dużo wiesz o zapobieganiu schorzeniom wątroby i jak bardzo przestrzegasz zaleceń lekarzy, rób kontrolne badania krwi. O szczegóły zapytaj lekarza rodzinnego.

Ogólnie wskazane jest, by choć raz w życiu sprawdzić, czy nie jest się chorym na wirusowe zapalenie wątroby typu C, wykonując badanie krwi na obecność przeciwciał anty-HCV (ok. 35 zł). Dla sprawdzenia, jak pracuje wątroba – co kilka lat badanie poziomu enzymów ASPAT i ALAT (może być refundowane).

Jedną z niekorzystnych właściwości wątroby jest to, że organ ten jest dość kruchy i może pęknąć nawet wskutek niewielkiego urazu. Dlatego po każdym uderzeniu w brzuch, także tym pozornie niegroźnym, należy zgłosić się do lekarza.

Koniecznie trzeba to zrobić, jeśli pojawia się ból. Również przewlekłe zmęczenie, senność i apatia wymagają konsultacji (mogą być objawem WZW typu B i C).

Pamiętaj, że na zdrowie wątroby ma wpływ także to, co... dzieje się w twojej sypialni. Podczas kontaktów seksualnych mogą przenosić się wirusy zapalenia wątroby typu B i C.

Niestety, przeciwko tym drugim nie można się zaszczepić. Profilaktyka zakażenia to uregulowane życie seksualne z jednym, zaufanym, zdrowym partnerem, a w razie przypadkowych kontaktów seksualnych – stosowanie prezerwatywy.

Lekarze zalecają szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, jeśli planujesz wyjazd zagranicę, gdzie występuje duża liczba zachorowań na WZW typu A.

Jest ono również rekomendowane, gdy należysz do grupy tzw. ryzyka, np. pracujesz przy żywności oraz wszystkim dzieciom i młodzieży, które nie przechodziły WZW typu A. Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B – powinien mu się poddać każdy, kto nie był szczepiony jako dziecko.

Przetwarza pokarm na energię i substancje potrzebne do życia.

Oczyszcza organizm z toksycznych związków zawartych np. w przyjmowanych lekach, alkoholu.

Pełni funkcje termoregulacyjne. Ogrzewa krew i pomaga w utrzymaniu właściwej ciepłoty ciała.

Magazynuje witaminy A, D, K, B12 i C oraz minerały, np. miedź, żelazo.

Konsultacja medyczna Hanna Dolińska