Co warto wiedzieć o ukąszeniach pszczół, os, trzmieli i szerszeni?

Objawy ukąszenia przez owady błonkoskrzydłe są zazwyczaj do siebie podobne, ale mogą powodować różne, mniej lub bardziej poważne konsekwencje zdrowotne. Najczęściej wywołują miejscowe zmiany toksyczne, rzadziej alergiczne. W obszarze użądlenia pojawia się zaczerwienienie i obrzęk, któremu towarzyszy ból. Ofiara może zmagać się także z biegunką, dusznościami czy zaparciami. Te należą jednak do objawów ogólnych. Za grupę najbardziej niebezpiecznych dla zdrowia i życia objawów uważa się reakcje uczuleniowe, których skutkiem praktycznie zawsze będzie wstrząs anafilaktyczny.

Najczęstsze objawy wstrząsu anafilaktycznego:

• osłabienie;

• duszności;

• zawroty głowy;

• nudności i wymioty;

• spadek ciśnienia;

• swędząca pokrzywka;

• dreszcze;

• niepokój.

Gdy u ofiary ugryzienia wystąpią symptomy wstrząsu anafilaktycznego, należy jak najszybciej udać się do lekarza, a także zażyć leki hamujące rozwój objawów.

Mimo że objawy ukąszeń błonkoskrzydłych są do siebie podobne, każde z nich ma również swoje cechy charakterystyczne. Oto kilka faktów, które powinieneś znać na temat ukąszeń błonkoskrzydłych:

• Ukąszenie szerszenie powoduje mniejszy odczyn niż użądlenie przez osę, mimo że ilość jadu wprowadzana przez szerszenia jest większa;

• Użądlenia owadów dojrzałych są groźniejsze od ugryzień osobników młodocianych;

• Pszczoła może użądlić tylko jeden raz, pozostawiając w ciele ofiary żądło;

• Osy mogą kąsać wielokrotnie;

• Najbardziej niebezpieczny jad roznoszą samice szerszenia;

• Najrzadziej żądlą trzmiele, robią to tylko w sytuacji zagrożenia swojego życia.

Użądlenie pszczoły

Użądlenie pszczoły klasyfikuje się jako najbardziej niebezpieczne ze wszystkich ukąszeń błonkoskrzydłych. Odpowiedzialność za to ponosi żądło pszczoły, posiadające niebezpieczny jad, które zostawia w ciele ofiary. To właśnie ono może powodować silny wstrząs anafilaktyczny u osób, które są uczulone na jad. W przypadku ukąszenia pszczoły pierwszorzędnie należy spróbować usunąć żądło. Pamiętajmy, że nie należy go wyciskać, ale po prostu wydłubać. Jeśli nie jesteśmy na tyle odważni, by usunąć go samodzielnie, zgłośmy się jak najszybciej do lekarza. Po usunięciu żądła, powyżej miejsca ukąszenia należy zaaplikować opaskę uciskową, a następnie położyć okład z lodu lub zimnej wody. Osobie, która została ukąszona przez pszczołę lub szerszenia, podaje się również lek przeciwhistaminowy, by uniknąć wstrząsu anafilaktycznego.

Użądlenie osy zazwyczaj powoduje wyłącznie miejscową reakcję skórną, podobnie jak w przypadku ukąszenia przez inne owady. Ten objaw może zniknąć po kilku godzinach bez wykonywania żadnych zabiegów czy interwencji lekarza. Miejsce użądlenia zaleca się jedynie odkazić, by uniknąć infekcji bakteryjnej. W celu zmniejszenia bólu i obrzęku wokół ugryzienia, warto zastosować zimny okład. Aby zmniejszyć aktywność silnie zasadowego jadu osy, można go zobojętnić za pomocą octu lub soku cytrynowego. Najczęściej użądlenie osy jest nieszkodliwe dla naszego zdrowia, ale nie zawsze. U osób uczulonych na jad tych owadów może wystąpić wstrząs anafilaktyczny. Jeśli pojawią się jego pierwsze objawy, należy niezwłocznie udać się do lekarza.

Użądlenie szerszenia

Warto wiedzieć, że ukąszenie szerszenia jest praktycznie bezbolesne. Prawdziwe męczarnie można przechodzić dopiero, gdy jad z żądła dostanie się do krwi. Z reguły użądlenie szerszenia jest niebezpieczne w podobnym stopniu jak użądlenie osy. Jest jednak o wiele bardziej bolesne, ze względu

na dłuższe i grubsze żądło szerszenia.

Na temat ukąszenia szerszeni istnieje kilka mitów. Jeden z nich dotyczy ilości ugryzień, po których może następować zgon ofiary. Oczywiście zależne jest to od siły ukąszenia i rodzaju jadu, ale nie wierzmy w informacje, że po dwóch ugryzieniach szerszenia możemy umrzeć.

Najważniejszym parametrem jadu szerszeni jest tzw. wartość LD50, która określa ilość jadu przypadającą na kilogram masy ciała, która może powodować śmierć 50 procent populacji. LD50 w przypadku jadu szerszeni wynosi średnio 50 miligramów na jeden kilogram. Oznacza to, że do zabicia ofiary, ważącej około 60 kilogramów potrzeba 3000 miligramów jadu. Informacja ta potwierdza, że nie warto wierzyć w mity na temat śmiertelnych ukąszeń szerszeni. Objawy użądlenia tego owada zbliżone są do ukąszeń innych błonkoskrzydłych.

Trzmiel żądli zazwyczaj lecąc brzuchem do góry. Jego atak jest najczęściej reakcja obronną. Trzmiele ziemne na przykład atakują tylko wtedy, gdy zostanie naruszone ich gniazdo, natomiast drzewne stają się agresywne, gdy ktoś zbliża się do ich gniazda. Ukąszenie trzmiela w porównaniu do użądlenia osy lub pszczoły jest z reguły mało bolesne, ponieważ zostawia on w ciele ofiary tylko niewielką ilość jadu. Zawiera on również znacznie mniej niebezpiecznych substancji niż jad osy lub pszczoły. Użądlenie trzmiela objawia się opuchlizną, zaczerwieniem ugryzionego miejsca oraz silnym swędzeniem. Pierwsza pomoc w przypadku ukąszenia trzmiela to po prostu dezynfekcja ugryzionego obszaru.

Jak skutecznie zapobiegać użądleniom?

Osoby uczulone na jad błonkoskrzydłych powinny wystrzegać się kontaktu z tymi owadami. Unikać miejsc, gdzie najczęściej występują (ule, ogrody, parki, łąki), nie chodzić boso, nie nosić kolorowych ubrań, nie używać zbyt pachnących kosmetyków, ponieważ wyjątkowo skutecznie wabią one owady. Każdy uczulony na jad błonkoskrzydłych powinien mieć przy sobie zestaw chroniący go przed wstrząsem anafilaktycznym. W jego skład wchodzą: adrenalina, hydrokortyzon lub inny lek rozluźniający oraz leki antyhistaminowe. Osobom, u których występuje alergia na ukąszenia zaleca się poddanie zabiegowi odczulania u alergologa.

Mimo że nie każde ukąszenie błonkoskrzydłych wywołuje najniebezpieczniejsze objawy – wstrząs anafilaktyczny, nie należy go bagatelizować. Jeśli zdecydowałeś się na samodzielne leczenie ugryzionego miejsca, dokładnie go obserwuj, a w razie jakichkolwiek wątpliwości, skorzystaj z porady lekarza.