Cukier i cholesterol pod kontrolą. Badania i odpowiednia dieta

Z najnowszych badań wynika, że aż 18 mln Polaków ma podwyższone stężenie cholesterolu, a co czwarta osoba cierpi z powodu dolegliwości związanych z podwyższonym poziomem cukru we krwi! Niestety, zapominamy o zgłaszaniu się na badania profilaktyczne.

Skutek? Dowiadujemy się o chorobach, gdy są już zaawansowane... Tymczasem poprawienie złych wyników jest łatwiejsze niż nam się wydaje! Zwykle wystarczy wprowadzić kilka zmian w diecie i stylu życia, aby leki nie były nam potrzebne.

1. Poziom cholesterolu na czczo

To badanie zwane jest lipidogramem. Ze skierowaniem od internisty jest bezpłatne, bez – kosztuje ok. 30 zł. Po 50-tce powinniśmy wykonywać je raz w roku. Młodszym kobietom NFZ profilaktycznie finansuje je raz na 5 lat.

• Całkowity poziom cholesterolu. Wynik optymalny dla zdrowia to poniżej 200 mg/dL. O naszej formie więcej jednak mówi porównanie dwóch frakcji cholesterolu krążących w naszej krwi: HDL i LDL.

• LDL Jest to tzw. „zły” cholesterol, ponieważ osadza się na ściankach naczyń krwionośnych. Norma: poniżej 100 mg/dL.

• HDL Nazywany „dobrym” cholesterolem, bo chroni przed zgubnym wpływem złego cholesterolu na naczynia. Norma: powyżej 50 mg/dL.

• Trójglicerydy (TG) Są to kwasy tłuszczowe. Ich norma to poniżej 150 mg/dL. Ale uwaga! Bardzo ważny jest stosunek trójglicerydów do dobrej frakcji cholesterolu. Jego norma wynosi od 1 do 4.

Nasza rada: Jeśli palisz papierosy, masz nadciśnienie, nadwagę, cukrzycę lub przypadki chorób serca w rodzinie – badaj poziom cholesterolu co pół roku.

2. Kontrola stężenia cukru na czczo

Ze skierowaniem od lekarza zarówno badanie krwi, jak i test obciążenia glukozą są bezpłatne. Prywatnie badania kosztują już od 6 zł i od 20 zł. Ponieważ cukrzyca przez wiele lat może nie dawać charakterystycznych objawów, warto wykonywać pomiar cukru regularnie (najlepiej raz w roku).

• Badanie z krwi żylnej. Robi się je na czczo, co najmniej 6 godzin od ostatniego posiłku. Prawidłowy wynik: poniżej 100 mg/dL.

• Test obciążenia glukozą. Przeprowadza się go, gdy po dwóch kolejnych badaniach poziom glukozy we krwi wynosi 100-125 mg/dL. Najpierw trzeba oznaczyć glukozę we krwi na czczo. Następnie wypijamy 75 g glukozy. Po upływie dwóch godzin ponownie oznacza się jej poziom. Norma to 140 mg/dL.

• Glukometr. To urządzenie do samodzielnego pomiaru poziomu cukru we krwi. Można je kupić w aptece (od 50 zł). Pomiar glukometrem nie zastąpi jednak badań w laboratorium. Sprawdza się raczej u osób, które mają cukrzycę i muszą codziennie mierzyć poziom glukozy.

Nasza rada: warto wybrać sobie jeden dzień w roku, zapisać w kalendarzu i w tym czasie co roku zgłaszać się na badania.

Zbyt wysokie ciśnienie i nadwaga również sprzyjają rozwojowi cukrzycy oraz miażdżycy.

Dlatego: Postaraj się przez tydzień codziennie mierzyć ciśnienie. Nie powinno ono przekraczać 139/89 mm Hg. Wyższe wartości wymagają konsultacji z lekarzem.

Zmierz obwód talii. U kobiet nie powinien on przekraczać 80 cm, a u mężczyzn 94 cm.

Nawet, jeśli wyniki badań są na granicy normy lub ją przekraczają, lekarze nie od razu przepisują leki. Ich zdaniem najskuteczniejsze w „zbijaniu” cholesterolu i cukru są naturalne metody i od nich zwykle rozpoczyna się terapię. Aby zadbać o zdrowie, wystarczy zastosować dietę opartą na kilku prostych zasadach.

• Mięso i nabiał – tylko chude. Cholesterol znajduje się tylko w produktach pochodzenia zwierzęcego: przede wszystkim czerwonym mięsie i podrobach. Zawierają one nasycone kwasy tłuszczowe, które szkodzą sercu. Bogate w niedozwolone tłuszcze są też inne produkty pochodzenia zwierzęcego, np. tłuste mleko, śmietana, sery białe, żółte i pleśniowe.

Zakazane produkty zastąp chudą szynką i polędwicą, mięsem z piersi indyka lub kurczaka. Wybieraj nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu (ser biały, mleko i jogurty 0-2 proc. tłuszczu).

• Warzywa do każdego posiłku. Jedz je w postaci surówek, dodatków do kanapek, jako przekąskę. Zawierają ważne dla gospodarki tłuszczowej antyutleniacze, czyli witaminy np. C, E i beta-karoten. Są także źródłem błonnika, który wchłania tłuszcze z jelit i obniża cholesterol. Udowodniono, że niektóre z nich (np. fasola) zmniejszają stężenie glukozy po posiłku i pobudzają wytwarzanie insuliny.

• Pokarmy bogate w sterole roślinne. Sterole to składniki komórek roślinnych, które redukują stężenie „złego” cholesterolu. Ich źródłem są: m.in. olej kukurydziany i orzechy. Dodawane są też do margaryn (np. Benecol, 18 zł, Flora pro activ, 20 zł).

• Produkty o niskim indeksie glikemicznym (IG). Jest to wskaźnik określający, jak szybko po zjedzeniu danego pokarmu podnosi się poziom cukru we krwi. Najlepsze są pokarmy o niskim indeksie (od 0 do 54), bo zapobiegają skokom poziomu cukru. Do produktów o niskim IG należą m.in. pieczywo wieloziarniste, płatki i otręby owsiane, brązowy ryż. Tabele z IG produktów znajdziesz m.in. na www.indeks.glikemiczny.pl

• Tłuste ryby dwa razy w tygodniu. Śledź, makrela, łosoś i tuńczyk zawierają kwasy tłuszczowe omega-3, które pomagają obniżyć poziom „złego” cholesterolu.

Dodawaj do sałatek olej rzepakowy. Chroni serce przed chorobami.

• W sytuacji, gdy dieta i aktywność fizyczna nie pomogły obniżyć cholesterolu, lekarz przepisuje tabletki. Podanie leków od razu jest konieczne wyłącznie wtedy, gdy oprócz zbyt wysokiego cholesterolu, mamy też nadciśnienie, cukrzycę lub cierpimy na choroby serca i naczyń.

• Gdy lekarz stwierdzi u nas cukrzycę, konieczna będzie terapia lekami. By obniżyć poziom cukru trzeba przyjmować insulinę (cukrzyca typu 1) lub preparaty obniżające odporność na nią (cukrzyca typu 2).

• Przyjmowanie leków jest bardzo ważne, ale nie wystarczy. Konieczna jest także zmiana stylu życia: rezygnacja z palenia papierosów, picia alkoholu oraz ograniczenie stresu: one również podwyższają poziom cukru oraz cholesterolu.