Cukrzyca: jak zapobiec powikłaniom

Cukrzyca jest schorzeniem przewlekłym. To oznacza, że pacjenci ze stwierdzonym podwyższonym poziomem cukru we krwi muszą być pod stałą kontrolą lekarza i ściśle stosować się do jego zaleceń. W przeciwnym razie może dojść do groźnych powikłań w funkcjonowaniu wszystkich narządów organizmu.

Najważniejsze, co możemy zrobić, by temu zapobiec to kontrolowanie stężenia cukru we krwi i utrzymywanie go na poziomie najbardziej zbliżonym do normy. Choć cukrzyca może przez wiele lat rozwijać się bezobjawowo, dzięki prostym badaniom udaje się ją wykryć, gdy jest jeszcze we wczesnej fazie. Poniżej zamieszczamy szczegółowe wskazówki, co robić, by okiełznać chorobę.

Chorzy na cukrzycę są bardziej zagrożeni chorobą wieńcową czy zawałem serca. Cukrzyca przyspiesza bowiem tworzenie się blaszek miażdżycowych w tętnicach, we krwi krąży też więcej tłuszczu. Z kolei wysokie stężenie glukozy uszkadza ścianki naczyń krwionośnych. Jak do tego nie dopuścić?

Powinnaś być pod stałą opieką kardiologa i diabetologa. Przyjmuj przepisane przez niego leki oraz zgłaszaj się na zalecone badanie cholesterolu i stężenia kwasu moczowego.

Nie dopuszczaj do powstania nadwagi. Jeśli ją masz, postaraj się zrzucić zbędne kilogramy - koniecznie pod kontrolą lekarza i dietetyka.

Przestrzegaj zasad zdrowego odżywiania. Unikaj soli, alkoholu, żywności typu fast- -food. Zamiast tego jedz więcej warzyw, ryb oraz pełnoziarnistych produktów zbożowych.

Bądź aktywna. Zacznij spacerować, najlepiej z krokomierzem - to małe urządzenie, które liczy kroki (kosztuje od 20 zł). Według Światowej Organizacji Zdrowia, 10 tysięcy kroków to dzienna dawka ruchu, poprawiająca zarówno kondycję, jak i zdrowie.

Rada: Jadaj w regularnych odstępach czasu, co 3-4 godziny. Utrzymasz właściwe stężenie glukozy we krwi.

U cukrzyków z nieustabilizowanym poziomem glikemii ryzyko wystąpienia udaru wzrasta ponad dwukrotnie. Niewłaściwie kontrolowany poziom cukru może też prowadzić do powikłań naczyniowych, m.in. do zmian miażdżycowych w tętnicach mózgowych. Co robić, by temu zapobiec?

Codziennie mierz ciśnienie (zbyt wysokie może prowadzić do udaru) oraz poziom lipidów we krwi. Całkowite stężenie cholesterolu we krwi nie powinno przekraczać 175mg/dL.

Jeśli lekarz zleci przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego, bierz go regularnie. To lek obniżający ryzyko powikłań naczyniowych.

Wprowadź do diety owoce i warzywa o intensywnej barwie. Zawierają witaminy i przeciwutleniacze, które chronią przed udarem.

Rada: Ogranicz sól. Eksperci szacują, że zmniejszenie porcji soli pozwala obniżyć ryzyko udaru mózgu.

Zespół stopy cukrzycowej to wciąż jedno z najczęściej występujących i najpoważniejszych powikłań cukrzycy. Choroba rozwija się z powodu zaburzeń krążenia i niedostatecznego ukrwienia tkanek. Te nieprawidłowości mogą prowadzić do owrzodzenia i deformacji stóp, a nawet amputacji. Aby zapobiec najgorszemu scenariuszowi, należy przestrzegać kilku zasad:

Codziennie oglądaj stopy. Uważnie przyjrzyj się im po każdym urazie i zgłaszaj wszelkie niepokojące sygnały lekarzowi.

Zabezpieczaj skórę stóp przed pękaniem i rogowaceniem. Warto codziennie wcierać w stopy krem z dużą zawartością nawilżającego mocznika (urea). Najlepiej używaj kosmetyków dla cukrzyków. Dzięki specjalistycznym preparatom odpowiednio natłuścisz, nawilżysz i odkazisz skórę. Unikaj chodzenia boso, aby nie urazić skóry.

Ostrożnie przycinaj paznokcie; nie wycinaj ich głęboko w kącikach, bo palce są wtedy narażone na uraz.

Noś odpowiednie skarpety i wygodne buty. Postaw na naturalne włókna i miękkie materiały.

Rada: Codziennie myj stopy i bardzo dokładnie je osuszaj - wilgoć sprzyja rozwojowi bakterii i grzybów.

Dla nerek- biologicznego filtra oczyszczającego organizm - cukrzyca jest bardzo groźna. Może prowadzić do nefropatii cukrzycowej, czyli niewydolności nerek, objawiającej się m.in. stałą obecnością białka w moczu. Nerki nie są w stanie filtrować krwi, co prowadzi do zatrucia organizmu. Jak powstrzymać rozwój choroby?

Trzymaj cukrzycę w ryzach. Ryzyko nefropatii rośnie, gdy cukrzyca jest długo bagatelizowana lub źle leczona, a więc gdy w krwi i moczu utrzymuje się wysokie stężenie glukozy. Chorobie sprzyja wysoki poziom cholesterolu całkowitego, niski poziom HDL i trójglicerydów. Jeśli masz rozpoznaną cukrzycę, regularnie wykonuj zalecane przez lekarzy badania i dbaj o właściwy poziom cukru.

Utrzymuj ciśnienie tętnicze krwi na odpowiednim poziomie. Im niższe ciśnienie, tym dłużej nerki pozostają sprawne. Obniżenie wartości ciśnienia skurczowego o 10, a rozkurczowego o 5 mm Hg zmniejsza ryzyko nefropatii o 20-45 procent.

Raz w roku wykonuj badania: oznaczenie ilości białka w moczu (z tzw. dobowej zbiórki), poziom kreatyniny (to toksyczny związek azotowy, produkt przemiany materii, który jest wydalany z moczem) we krwi żylnej. Ponieważ nerki nie bolą, tylko badania są w stanie w porę wykryć chorobę!

Rada: Ogranicz ilość białka zwierzęcego w diecie (pochodzącego z mięsa, wędlin, tłustego nabiału). Zwiększa ryzyko zaburzeń pracy nerek.

Cukrzyca może prowadzić do uszkodzenia małych naczyń krwionośnych odżywiających np. siatkówkę oka. Bywa, że dochodzi do krwawienia z naczyń siatkówki do oka, tworzą się nowe naczynia, blizny lub obrzęki. Zmiany te noszą nazwę retinopatii cukrzycowej. Schorzenie prowadzi do zaburzeń widzenia, a w konsekwencji nawet całkowitej utraty wzroku. Aby do tego nie dopuścić, potrzebna jest pewna samodyscyplina.

Wykonuj badanie okulistyczne przynajmniej raz w roku. Konieczne jest też sprawdzanie w gabinecie okulistycznym ciśnienia w gałce ocznej.

Regularnie mierz ciśnienie tętnicze krwi. Zbyt wysokie zwiększa ryzyko wystąpienia retinopatii. Nie zapominaj też o pilnowaniu ustalonych przez lekarza terminów badań poziomu cholesterolu we krwi.

Przy pierwszych oznakach zmian w ostrości widzenia, bólu oka, uczuciu widzenia za mgłą, natychmiast idź do okulisty. Po badaniu można ustalić przyczynę problemu i zastosować odpowiednie leczenie ratujące wzrok (np. przy pomocy lasera).

Rada: Retinopatię można również leczyć, stosując zabieg zwany fotokoagulacją. Zapytaj o to swojego okulistę.

Podwyższony poziom cukru we krwi uszkadza nerwy. Stan ten nazywamy neuropatią.

- Powikłania cukrzycy początkowo wywołują mrowienie stóp i rąk, zmniejszają wrażliwość na dotyk i temperaturę. Później dochodzi do drętwienia stóp i rąk, gwałtownych zmian odczuwania zimna i ciepła

- Chory odczuwa pieczenie i swędzenie skóry, a także nieprzyjemną jej nadwrażliwość. Osoba cierpiąca na neuropatię ma wrażenie, jakby chodziła po ostrym podłożu

- Obserwuj stan zdrowia i nie lekceważ niepokojących objawów ze strony układu nerwowego. W razie wystąpienia np. zaburzeń czucia, zgłoś się do lekarza

Konsultacja: Grzegorz Prasałek, internista