Encefalopatia nadciśnieniowa: Przyczyny, objawy i leczenie

Encefalopatia nadciśnieniowa to jedno z najgroźniejszych powikłań nadciśnienia tętniczego. Na szczęście występuje stosunkowo rzadko, zazwyczaj dotyka osoby zmagające się z tzw. złośliwym nadciśnieniem (charakteryzuje się ono nagłym i bardzo wysokim wzrostem ciśnienia, przez co szybko prowadzi do niewydolności serca i innych narządów). W przypadku encefalopatii najbardziej zagrożony jest mózg i układ nerwowy. Wszystko dlatego, że gwałtowne i znaczne skoki ciśnienia (przekraczające 200/130 mmHg) osłabiają naturalne mechanizmy obronne naszego organizmu. Prowadzi to do wzrostu ciśnienia w naczyniach krwionośnych mózgu i obrzęku tego narządu. Wiąże się to z ogromnym ryzykiem niedotlenienia i trwałego uszkodzenia komórek nerwowych.

Główną przyczyną encefalopatii jest tendencja do gwałtownych i wysokich skoków ciśnienia tętniczego. Jest to rzadka dolegliwość i podejrzewa się, że może wiązać się z predyspozycjami genetycznymi (złośliwe nadciśnienie tętnicze często występuje rodzinnie). Chorobie mogą jednak sprzyjać także inne czynniki, takie jak guzy nadnerczy czy ostre kłębuszkowe zapalenie nerek (prowadzą one do zaburzeń metabolicznych i elektrolitowych, które mogą wywołać nagłe skoki ciśnienia). Encefalopatię nadciśnieniową mogą również spowodować produkty zawierające tyraminę (przede wszystkim sery pleśniowe, parmezan, długo dojrzewające szynki, ryby z rodziny makrelowatych, kiszonki czy alkohol) w połączeniu z niektórymi lekami (np. tymi stosowanymi przy depresji czy chorobie Parkinsona). Groźne może być także nagłe odstawienie leków na nadciśnienie, a także przyjmowanie substancji psychoaktywnych (kokaina, LSD).

Warto wiedzieć, że encefalopatia rozwija się dopiero od 24 do 48 godzin po nagłym i bardzo wysokim wzroście ciśnienia tętniczego. Dlatego prawidłowy wynik na ciśnieniomierzu w trakcie wystąpienia objawów może być mylący. Charakterystyczne symptomy encefalopatii to tępy ból głowy, znaczne osłabienie, nudności i wymioty, gwałtowne zmiany nastrojów (od apatii do euforii), zaburzenia świadomości (brak racjonalnego myślenia i zdolności do koncentracji, a nawet śpiączka), porażenie niektórych mięśni, zaburzenia widzenia (widzenie podwójne, nieostre), a nawet drgawki i afazja (zaburzenia mowy). Z tego względu encefalopatia nadciśnieniowa bardzo często mylona jest z udarem mózgu. Dlatego tak ważna jest szybka diagnostyka i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Podstawą diagnostyki encefalopatii jest wykonanie badań obrazowych (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) oraz laboratoryjnych na podstawie próbki krwi (określenie markerów stanu zapalnego). Dzięki temu można wykluczyć udar mózgu, ale także obecność krwiaka czy zapalenie mózgu.

Leczenie opiera się na przyjmowaniu środków farmakologicznych obniżających ciśnienie tętnicze krwi. Co ważne, powinno się ono obniżać powoli i stopniowo, by nie zaburzyć pracy układu krążenia. Szybkie udzielenie pomocy chroni przed uszkodzeniami mózgu i układu nerwowego. Zawsze już jednak konieczne są częste wizyty u kardiologa oraz prowadzenie zdrowego trybu życia.