Endometrioza: Objawy i leczenie

Zdaniem lekarzy problem polega na tym, że maleńki fragment śluzówki takiej, jaka naturalnie występuje w macicy, wymyka się spod kontroli. Odrywa się i pojawia w innym miejscu. Może wszczepić się wszędzie, np. w jajniku, pęcherzu, otrzewnej, bardzo często w bliznach pooperacyjnych, np. po cesarskim cięciu. Dlatego endometrioza nazywana jest też "wędrującą śluzówką".

Oderwany fragment zachowuje się dokładnie tak samo, jak śluzówka. W trakcie cyklu, pod wpływem hormonów, najpierw narasta, a potem złuszcza się, aż w końcu krwawi w czasie pojawienia się normalnej miesiączki - ale do wewnątrz. Krew z takiej "miniaturowej" miesiączki nie ma ujścia, więc gromadzi się, tworząc tzw. ogniska lub torbiele. Co miesiąc są one większe, aż zaczynają powodować dolegliwości.

Zwykle na 3-4 dni przed miesiączką i w trakcie jej trwania pojawia się charakterystyczny ból w dole brzucha. To jeden z podstawowych objawów endometriozy. Gdy krwawisz, jest najmocniejszy, a potem stopniowo słabnie. Menstruacje są obfite i przedłużają się. Potem dołączają się też inne objawy, np. ból podczas oddawania moczu, w czasie stosunku czy plamienia między miesiączkami.

Ból może też pojawić się na każdym etapie cyklu, jeśli powiększająca się torbiel powoduje ucisk np. na jajnik.

Badania: Gdy lekarz po wywiadzie i badaniu ginekologicznym, podejrzewa endometriozę, zleci ci badanie ultrasonograficzne (USG) przezpochwowe.

Jeśli choroba nie jest zbyt zaawansowana - zmiany są niewielkie i nie powodują silnych dolegliwości, wystarczy leczenie farmakologiczne. Lekarz dobierze dla ciebie leki hormonalne, obniżające poziom estrogenu w organizmie. Zwykle stosuje się dwuskładnikowe pigułki antykoncepcyjne, które trzeba przyjmować, nie robiąc przerw między jednym a drugim opakowaniem tabletek.

Dzięki temu w tym czasie w ogóle nie pojawia się krwawienie miesiączkowe. W efekcie nie złuszcza się błona śluzowa macicy, więc także nie krwawią "obce" fragmenty śluzówki wszczepionej w inne miejsce. Leczenie trwa zwykle 3 miesiące.

Gdy przed każdą miesiączką jesteś zmuszona do zażywania coraz większej ilości środków przeciwbólowych, to sygnał, że choroba jest już zaawansowana.

Leczenie jej jest konieczne nie tylko ze względu na coraz większe dolegliwości, ale także dlatego, że rozwijająca się endometrioza może prowadzić do powstania przewlekłych stanów zapalnych w jamie brzusznej. Niezbędna jest wówczas dokładniejsza diagnostyka - laparoskopia.

Badanie: Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym. Aby postawić diagnozę, wystarcza zwykle jedno małe nacięcie w okolicy pępka. Lekarz wypełnia przez nie brzuch dwutlenkiem węgla.  Potem wprowadzany jest laparoskop, wyposażony w miniaturowe urządzenie optyczne. Pozwala ono wyszukać i ocenić ogniska endometriozy. Podczas tego samego zabiegu lekarz może również pobrać materiał do badania histopatologicznego.

Leczenie: Najczęściej stosuje się leki zawierające tylko jeden hormon - progestagen. Powoduje on (czasowy) zanik endometrium a tym samym całkowity brak miesiączek.

Objawy ustępują i przestają tworzyć się nowe ogniska. Jednak skutkiem niepożądanym kuracji mogą być dolegliwości takie jak podczas menopauzy, np. uderzenia gorąca, nocne poty, drażliwość.

Zaawansowana endometrioza sprzyja tworzeniu się na skutek stanu zapalnego blizn i zrostów w jajowodach. Uniemożliwiają one całkowicie lub w znacznym stopniu utrudniają zapłodnienie.  Plemnik ma wówczas trudną drogę do przebycia, by dotrzeć do komórki jajowej. Jeśli już uda mu się ją pokonać, to istnieje ryzyko, że zapłodnione jajo nie będzie w stanie zagnieździć się w jamie macicy.

Dlatego, jeśli starasz się o zajście w ciążę, niezbędna może okazać się operacja laparoskopowa, podczas której usunięte zostaną ogniska endometriozy. Jest refundowana przez NFZ, prywatnie kosztuje od 3200 zł.

Leczenie: Zabieg jest wykonywany w znieczuleniu ogólnym. Różni się nieco od laparoskopii diagnostycznej - zwykle potrzebne są jeszcze 2 dodatkowe nacięcia brzucha. Umożliwia to usunięcie wszczepów śluzówki, np. przez koagulację czyli wypalenie ich.

W ten sposób lekarz może udrożnić jajowody, usuwając zrosty. Czasami ognisko endometriozy jest tak umiejscowione, że nie powoduje niepłodności.

W takim wypadku zajście w ciążę oraz okres karmienia piersią w sposób naturalny pomogą ci wyleczyć się z endometriozy. Wszystkie fragmenty wszczepionej śluzówki przez cały ten czas przestają być aktywne i zanikają z czasem, podobnie jak po leczeniu hormonalnym.

Nie wiemy jeszcze wszystkiego na temat leczenia endometriozy, dlatego trudno jednoznacznie powiedzieć, która metoda leczenia jej jest najbardziej skuteczna. Jeśli nie jest to zaawansowana postać choroby, a pacjentka nie planuje ciąży, to najlepiej zastosować leczenie farmakologiczne hormonalne. Jest ono na pewno łatwiejsze do przeprowadzenia i mniej inwazyjne.

Leki są zawsze dobierane indywidualnie dla każdej pacjentki. Nie dają jednak stuprocentowej pewności wyleczenia. Lepsze efekty daje laparoskopia, choć i tu mogą pojawić się nawroty choroby.  Dopiero, gdy kobieta wchodzi w okres klimakterium i wygasa czynność jajników, w sposób naturalny znikają również ogniska endometriozy. Organizm w sposób naturalny radzi sobie z chorobą.