Hipernatremia: Przyczyny, objawy i leczenie
Zbyt wysokie stężenie sodu we krwi jest dużym zagrożeniem dla organizmu – przede wszystkim obciąża serce i układ krążenia. Długotrwałe zaburzenie gospodarko wodno-elektrolitowej prowadzi do powstania kamieni nerkowych i zwiększa ryzyko rozwoju nowotworu żołądka, a nawet udaru mózgu. Jakie są przyczyny i objawy hipernatremii? Jak chronić się przed tym zaburzeniem i na czym polega leczenie?
Hipernatremia to zaburzenie gospodarki wodno-elektrolitowej polegające na zbyt wysokim stężeniu sodu we krwi. Występuje, gdy poziom tego pierwiastka przekracza 145 mmol/l. Może mieć charakter ostry lub przewlekły i dotyczy osób w każdym wieku. Warto wiedzieć, że sód przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania organizmu – odpowiada przede wszystkim za utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej, od niego uzależniony jest także stopień nawodnienia organizmu. Jednak w nadmiarze prowadzi do nadciśnienia tętniczego i zaburzeń pracy serca, co w niektórych przypadkach może skończyć się nawet śmiercią.
Przyczyną hipernatremii może być odwodnienie organizmu (np. na skutek wysokiej gorączki, biegunki, wymiotów, oddawania zbyt dużej ilości moczu lub nadczynności tarczycy), niedobór wazopresyny – hormonu odpowiedzialnego za zatrzymywanie wody i sodu, a także nieodpowiednia dieta. Za nadmiar sodu w organizmie odpowiadają przede wszystkim wędliny, wędzone ryby i mięsa, słone przekąski oraz żywność wysokoprzetworzona. Zdarza się, że hipernatremia towarzyszy stanowi zapalnemu nerek.
Hipernatremia może mieć przebieg ostry (trwa do 12 godzin i jest groźniejsza, objawy są bardziej intensywne) oraz przewlekły (trwa ponad 48 godzin, a symptomy są mniej niepokojące). Objawy są zależne od przyczyny wysokiego stężenia sodu. W przypadku gwałtownego odwodnienia (np. u małych dzieci na skutek biegunki) charakterystyczne są nudności, bóle tylnej części głowy, kołatanie serca, rozdrażnienie, senność, osłabienie, suchość błon śluzowych i silne pragnienie. W ekstremalnych przypadkach (zwłaszcza u pacjentów starszych i zmagających się z chorobami przewlekłymi) może dojść nawet do śpiączki i śmierci. Z kolei przy hipernatremii spowodowanej przewodnieniem obserwuje się zastój płucny, problemy z oddychaniem, przepełnienie żył szyjnych, a także obrzęki.
Hipernatremia prowadzi do nadciśnienia tętniczego oraz zaburzeń pracy układu krążenia, zwiększa ryzyko zawału i udaru mózgu. Nadmiar sodu w organizmie zwiększa też ilość wydalanego z moczem wapnia, a to przyczynia się do powstawania kamieni nerkowych. Zbyt wysokie stężenie sodu negatywnie wpływa również na żołądek – uszkadza błonę śluzową, co grozi powstaniem wrzodów, a nawet nowotworu tego narządu.
Leczenie hipernatremii
Hipernatremię diagnozuje się na podstawie badania krwi. Leczenie opiera się na przyjmowaniu płynów z małą zawartością sodu. Czasem konieczne jest podanie leków odwadniających, by nerki szybciej pozbyły się nadmiaru sodu. W przypadku przewodnienia stosuje się tzw. hemodializę, czyli usuwanie toksyn i produktów przemiany materii z organizmu. Bardzo istotna jest także dieta niskosodowa chroniąca przed nadciśnieniem tętniczym, np. bardzo popularna w ostatnim czasie dieta DASH.
