Jak niedobór cynku wpływa na zdrowie?
Cynk jest jednym z najważniejszych pierwiastków w naszym organizmie. Odpowiada nie tylko za dobrą kondycję włosów, skóry i paznokci, ale też odporność czy gospodarkę węglowodanową. Zdaniem naukowców niedobór cynku może nawet zwiększać ryzyko choroby Alzheimera. Ilość tego minerału w organizmie jest też kluczowa dla niemowląt i nastolatków. Jak objawia się niedobór cynku? W których produktach spożywczych jest go najwięcej? Co przyczynia się do zaburzeń wchłaniania tego pierwiastka?
Cynk odgrywa wiele kluczowych funkcji w naszym organizmie. Jest odpowiedzialny za dobrą kondycję skóry, włosów i paznokci – chroni przed stanami zapalnymi i usuwa wolne rodniki, które przyspieszają niszczenie i starzenie się komórek naszego ciała. Ułatwia też gojenie się ran. Cynk jest również niezbędny do produkcji i prawidłowego funkcjonowania wielu enzymów odpowiedzialnych za procesy metaboliczne. Pośrednio wpływa więc na przetwarzanie węglowodanów w energię, a także rozkład i wchłanianie białek oraz tłuszczów. Cynk aktywuje również limfocyty T, które prowokują reakcję układu immunologicznego do walki z drobnoustrojami. Wzmacnia więc odporność i zmniejsza ryzyko rozwoju szkodliwych patogenów w organizmie. Ma też ogromny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy – bierze udział w prawidłowym „przekazywaniu informacji” między neuronami. Od niego zależy więc dobra pamięć i koncentracja, a nawet zdolność do szybszego i łatwiejszego przyswajania wiedzy. Cynk odpowiada też za dobre działanie niektórych zmysłów, przede wszystkim smaku i węchu. Chroni również plamkę żółtą przed zwyrodnieniami i dłużej pozwala cieszyć się dobrym wzrokiem.
Niedobór cynku może objawiać się na różne sposoby. Wiele osób najczęściej dostrzega przede wszystkim pogorszenie się kondycji skóry i nadmierne wypadanie włosów. Na cerze pojawiają się wypryski i trądzik, a rany trudno się goją. Na dłuższą metę może też dojść do przerzedzenia włosów i rozdwajania się oraz łamania paznokci. Osoby z niedoborem cynku są też znacznie bardziej narażone na zakażenia wirusowe, bakteryjne czy grzybiczne. Częściej zmagają się z infekcjami górnych dróg oddechowych czy chorobami skóry, a także zatruciami pokarmowymi. W organizmie zwiększa się również tendencja do powstawania stanów zapalnych. W efekcie łatwiej o reakcje alergiczne. Niedobór cynku objawia się również gorszym samopoczuciem i problemami z układem nerwowym. Osłabia się pamięć i koncentracja, utrudnione jest zasypianie, a sen ma niską jakość (wszystko dlatego, że cynk odpowiada także za produkcję melatoniny, czyli hormonu snu). Naukowcy są też przekonani, że niedobór cynku zwiększa ryzyko choroby Alzheimera i demencji w starszym wieku (osłabia działanie neuronów). Podejrzewa się też, że zwiększa ryzyko cukrzycy (cynk uwrażliwia komórki na insulinę i pobudza jej wydzielanie). Niedobór cynku u dzieci i młodzieży może skutkować nawet całkowitym zahamowaniem wzrostu i zaburzeniami dojrzewania płciowego.
Niedobór cynku najczęściej jest efektem nieprawidłowo zbilansowanej diety. Zdarza się jednak, że to skutek choroby układu pokarmowego i trawiennego. Celiakia, stany zapalne jelit czy trzustki uniemożliwiają prawidłowe przyswajanie tego pierwiastka. Warto też wiedzieć, że wchłanianie cynku może być utrudnione przez niektóre substancje pokarmowe, takie jak fityniany (występują w roślinach strączkowych), szczwiany (największym ich źródłem jest szpinak, szczaw i rabarbar), wapń czy błonnik.
Najlepsze źródła cynku
Najwięcej cynku dostarczymy do organizmu, spożywając drób i wołowinę (a przede wszystkim wątróbkę) oraz produkty mleczne: żółte sery, twarogi czy jogurty. Bogatym źródłem tego pierwiastka są również jaja, kasze, orzechy, pestki dyni, słonecznika oraz produkty pełnoziarniste.
