Kłopoty z pamięcią czy początek alzheimera?

Przeczytaj fragment książki "Oswoić alzheimera" Barbary Jakimowicz-Klein:

Coraz więcej osób po 65. roku życia zaczyna doświadczać problemów z pamięcią, uwagą czy doborem słów. Kłopotliwe staje się uczestniczenie w towarzyskiej rozmowie, trudniej skupić się na oglądanym filmie. Taki stan może mieć wiele różnych przyczyn.

Sprawdź, jakie są najczęstsze symptomy choroby Alzheimera:

Zaburzenia pamięci krótkotrwałej (świeżej). Chory zapomina o wydarzeniach, jakie miały miejsce ostatnio. Nie może przypomnieć sobie np., z kim rozmawiał poprzedniego dnia, z kim się spotkał. Ma problemy z opowiedzeniem treści dopiero co obejrzanego filmu. Pamięta za to bardziej odległe czasy, np. swojej młodości. Zapomina nazwiska członków rodziny i nazwy rzeczy.

Brak precyzji języka. Pojawiają się trudności z wysławianiem się i pisaniem. Wypowiedzi zawierają coraz mniej treści lub są niezrozumiałe. Osoba dotknięta chorobą Alzheimera ma problem z doborem słów. Wyraźnym problemem jest dla niej ułożenie poprawnego zdania, nie pamięta niektórych wyrazów. Charakterystyczne jest także powtarzające się gubienie wątków rozmowy, niemożność powtórzenia wcześniej wypowiedzianego zdania. Chory unika w rozmowie tematów wiążących się z koniecznością przywoływania konkretnych zdarzeń, przykładów, nazw. Nie potrafi włączyć się do rozmowy albo przerywa ją w połowie, bo nie wie, co chciał powiedzieć.

Pogorszenie orientacji w czasie i w przestrzeni. Chory najpierw traci orientację w nowych miejscach (np. podczas wyjazdu do innego miasta), a później także w znanym otoczeniu. Często "idzie w nieznane", nie trafi a do domu, nawet jeśli jest w jego pobliżu, gubi się na własnej ulicy lub na dobrze znanym osiedlu. Traci też poczucie upływu czasu, nie wie, jaka jest pora roku, data, godzina.

Ograniczenie zdolności oceny i podejmowania decyzji. Chory traci umiejętność oceny temperatury. Często nie potrafi dostosować ubioru do warunków atmosferycznych. Wychodzi z domu zimą w piżamie albo spaceruje w upał, mając na sobie gruby sweter. To samo dotyczy temperatury wody - potrafi myć się we wrzątku lub w lodowatej wodzie. Nie potrafi zrozumieć, dlaczego jego decyzje, np. kupowanie bardzo drogich rzeczy lub za duże napiwki w restauracji, są niewłaściwe.

Trudności w myśleniu abstrakcyjnym. Pojawiają się trudności z liczeniem. Chory nie potrafi wykonać prostych działań, np. dodawać w pamięci. W sklepie płaci większym nominałem, bo wygodniej mu poczekać na resztę, niż dokładnie odliczyć kwotę. Ma trudności z procedurami bankowymi.

Chowanie i gubienie przedmiotów. Chory potrafi chować rzeczy codziennego użytku, takie jak klucze, portfel, torebka, w nietypowych miejscach, np. w lodówce. Zapomina, co z nimi zrobił, w efekcie bardzo się denerwuje. Nie potrafi odtworzyć sekwencji własnych kroków (najpierw poszedłem do pokoju, a potem do łazienki...). Czasem oskarża bliskich o przywłaszczenie: "Ktoś mi zabrał moje okulary!".

Brak inicjatywy i aktywności. Osoba z alzheimerem wycofuje się z pracy i aktywności społecznych. Traci zainteresowanie własnym hobby, a także kontaktami ze znajomymi i przyjaciółmi. Jeśli chory jeździł wcześniej na działkę albo miał inne ulubione formy spędzania wolnego czasu, teraz je porzuca. Uskarża się na ciągłe zmęczenie swoimi dotychczasowymi zajęciami, rodziną, zobowiązaniami towarzyskimi.

Trudności w wykonywaniu codziennych czynności. Zmiany w zapamiętywaniu sprawiają, że codzienne czynności stają się trudne. Choremu kłopot sprawiają rutynowe obowiązki, np. posprzątanie mieszkania lub ugotowanie obiadu. Także wykonywanie zwykłych czynności, np. ubieranie, pranie, zabiera dużo więcej czasu niż wcześniej. Chory ma trudności z robieniem zakupów oraz z planowaniem zadań i rozwiązywaniem problemów.

Problemy z nauczeniem się nowych czynności. Chory ma problem np. z obsługą komputera lub włączeniem nowej pralki.

Stwarzanie wielu zagrożeń związanych z eksploatacją mieszkania, takich jak pozostawianie odkręconego kurka gazu lub włączonego żelazka, samookaleczanie się sprzętem gospodarstwa domowego.

Problemy z określaniem następstwa zdarzeń.

Zmiany nastroju i zachowania. W krótkim czasie chory przechodzi z nastroju płaczliwego do euforii lub z głębokiej zadumy popada w złość. Zmiana nastroju następuje bez widocznego powodu. Chory narzeka, że został porzucony i nikt się nim nie zajmuje.

Zmiany osobowości. W miarę rozwoju choroby chory zaczyna się dziwnie zachowywać. Staje się podejrzliwy, lękliwy lub apatyczny. Niejednokrotnie odcina się od innych osób. Czasem dzieje się odwrotnie: chory staje się wylewny, otwarty i przejawia ogromne zaufanie do innych ludzi.

Zaburzenia odżywiania. Zdarza się, że chory traci apetyt, je mniejsze porcje. Albo odwrotne - przejada się. Niektórzy chorzy próbują zjeść niejadalne przedmioty, np. kredę. Problemem może być także nadmierne spożywanie alkoholu.

Osłabiony wzrok. U chorego pojawiają się zaburzenia widzenia i oceny odległości, a także rozróżniania kolorów.

Częste nocne wybudzenia, połączone ze splątaniem i stanem pobudzenia. W ciągu dnia u chorego pojawia się natomiast senność, której towarzyszy potrzeba drzemki, co dodatkowo zaburza nocny sen. Powoduje to dalsze zmniejszenie aktywności i drażliwość chorego oraz pogarszanie funkcji poznawczych.

Niestety, bardzo często obserwując symptomy choroby, przypisujemy je procesowi starzenia się lub postępującej depresji. Tymczasem wczesne rozpoznanie choroby daje szansę na spowolnienie jej rozwoju oraz zredukowanie niektórych nieprzyjemnych objawów. To oznacza ulgę dla chorego i jego rodziny.

Choroba Alzheimera budzi zrozumiały niepokój nie tylko wśród seniorów. Łatwo zbagatelizować pierwsze objawy, ale to właśnie one powinny zachęcić do wizyty u lekarza. Pamięć zawodzi od czasu do czasu każdego z nas, zarówno osoby po 65. roku życia (od tego wieku rośnie ryzyko choroby Alzheimera), jak i młodsze. Kłopoty z odnalezieniem kluczy czy zapominanie nazwisk to jeszcze nie powód, by podejrzewać alzheimera. Wiadomo jednak, że choroba rozpoczyna się od niewielkich zaburzeń pamięci.

Niepokojący powinien być fakt, że coraz częściej zaczyna nam brakować słów, że nie możemy nadążyć za czyimś wywodem myślowym lub też pogarsza się dotychczas świetna pamięć do nazwisk.

Zwykłe zapominanie: gubisz gdzieś mniej ważne rzeczy (książka, okulary), szybko odnajdujesz je pozostawione w sensownych miejscach (okulary przy telewizorze, szalik w rękawie itp.). Czytając swoje notatki i kartki z zapiskami bez problemu przypominasz sobie znane nazwiska, adresy, telefony lub to, co zaplanowałeś do zrobienia.

Choroba Alzheimera: ciągle gubisz bardzo ważne rzeczy (dowód osobisty, karty kredytowe), zostawiasz rzeczy w nietypowych miejscach (karty w lodówce, dowód w koszu na bieliznę itp.) i odnajdujesz je z ogromnym trudem. Nie potrafisz korzystać z własnych notatek. Masz trudności nie tylko z zapamiętywaniem, ale również z rozumieniem, wnioskowaniem i osądzaniem.

Normalne starzenie się: przypominasz sobie wcześniej zapomniane informacje. Potrafisz postępować zgodnie z instrukcjami na piśmie lub wypowiedzianymi. Potrafisz posługiwać się notatkami, przypomnieniami, korzystasz ze wskazówek z otoczenia. Dbasz o siebie.

Choroba Alzheimera: nie przypominasz sobie wcześniej zapomnianych informacji. Stopniowo coraz trudniej jest ci postępować zgodnie z instrukcjami na piśmie lub wypowiedzianymi. Nie potrafisz posługiwać się notatkami, przypomnieniami, ani korzystać ze wskazówek z otoczenia. Nie jesteś w stanie sam dbać o siebie.

Fragment książki "Oswoić alzheimera" Barbary Jakimowicz-Klein. Wydawnictwo REA-SJ. Premiera: 18 kwietnia 2017.