Od A do Z: Sposoby na dobry sen

Problemy ze spaniem malucha najczęściej... spędzają sen z powiek jego rodzicom. Niektóre dzieci często się budzą, inne wymagają długiego usypiania lub wstają o świcie. Poradzimy ci, jak się z tym uporać i co zrobić, by malec już w pierwszych miesiącach życia spał jak najlepiej.

Cichy, łagodny i zrelaksowany głos rodzica podziała na maluszka uspokajająco, warto więc uczynić ze śpiewania kołysanki wasz wieczorny rytuał.

Idealną sytuacją dla dziecka jest usypianie w twoich objęciach. Może czuć wtedy twój zapach i słyszeć bicie serca, co sprawia, że czuje się bezpiecznie i szybciej się wycisza. Jest jednak jedno "ale": w ten sposób smyk nie nauczy się samodzielnego zasypiania. Dlatego idźcie na kompromis. W ramionach możesz malucha wyciszyć, ale potem odłóż go do łóżeczka i trzymaj za rączkę albo nuć kołysankę. Brzdąc powinien zasnąć tam, gdzie się obudzi - w łóżeczku. W przeciwnym wypadku poczuje się zagubiony.

Metoda ta polega na dość ciasnym otulaniu dziecka (tak, aby jego rączki przylegały do tułowia) kocykiem lub specjalnym rożkiem. Taki przytulny kokonik pomaga mu się wyciszyć: brzdąc czuje się bowiem tak bezpiecznie jak w brzuchu mamy.

Jeżeli drzemki w ciągu dnia trwają zbyt długo lub też przeciągają się do późnych godzin popołudniowych, mogą stać się przyczyną problemów z wieczornym usypianiem. Trzymiesięczny maluch potrzebuje średnio około 3-4 dziennych drzemek, które mogą trwać od 20 minut do 3-4 godzin każda. Półroczne niemowlę potrzebuje już tylko dwóch drzemek, z których każda może trwać od 1 do 3 godzin. Roczne dziecko na ogół śpi w dzień raz lub dwa razy: przed południem około godziny, a po południu od 1 do 3 godzin. Warto pamiętać, aby popołudniowa drzemka nie zaczynała się później niż o 15.00-16.00. Między przebudzeniem się a porą snu wieczornego powinny bowiem upłynąć chociaż 3-4 godziny. W przeciwnym razie wypoczęty brzdąc będzie raczej zainteresowany zabawą niż snem.

Takie urządzenie może ci ułatwić opiekę nad dzieckiem: gdy brzdąc zacznie kwilić, usłyszysz jego głos, nawet będąc w innym pokoju. Niektóre nianie są wyposażone w kamerę wideo czy monitor oddechu. Koszt takiej niani to 120-900 zł.

Czuły dotyk rodziców najlepiej wycisza i uspokaja maluszka. Ważne, by był delikatny, powolny i jednostajny. Możesz głaskać brzdąca po plecach, główce albo trzymać go za rączkę. Takie wieczorne czułości są ważne zwłaszcza dla tych dzieci, które nie przebywają z rodzicami w dzień i tęsknią za ich bliskością.

Przed snem warto podać malcowi herbatkę, która podziała kojąco i łagodząco. Zwykle "herbatki na dobranoc" zawierają wyciąg z melisy, rumianku albo lipy. Zioła te, oprócz swoich właściwości relaksujących, wspomagają też procesy trawienne i zapobiegają bólom brzuszka u dziecka, które często bywają przyczyną problemów z zasypianiem. Warto wypróbować np. Herbatkę uspokajającą HiPP BIO albo Herbatkę z melisy, rumianku i lipy BoboVita.

Powinna być wykonana z naturalnych włókien i posiadać certyfikat "Bezpieczne dla dziecka" przyznawany tekstyliom, które nie zawierają żadnych szkodliwych substancji. Jeśli malec jest alergikiem, kup mu pościel przeznaczoną dla małych uczuleniowców. Praktycznym rozwiązaniem w przypadku młodszych maluszków są śpiworki (czasem można je dokupić do kompletu pościeli). Dają pewność, że brzdąc się nie rozkopie i nie zarzuci sobie niczego na głowę. Niektóre śpiworki mają możliwość regulacji, dzięki czemu można je dostosować do wielkości dziecka. Są również rozpinane na całej długości, więc można przewinąć malucha bez odkrywania go.

Aby nie przyzwyczajać maluszka do zasypiania przy piersi, najlepiej nakarmić go pół godziny przed kąpielą. Starszemu malcowi (po 4.-6. miesiącu życia) przed snem należy podać pożywny posiłek (np. mleko z kleikiem lub kaszkę), aby spokojnie przespał noc i nie budził się z głodu.

Powinien być wygodny i bezpieczny dla dziecka. Na początku najlepiej ustawić łóżeczko malucha w waszej sypialni. Nie powinno jednak stać przy grzejniku ani przy oknie. Zrezygnuj z osłonek na łóżko (by powietrze mogło swobodnie przepływać). Pamiętaj jednak, że odstęp między szczebelkami łóżeczka nie powinien być większy niż 8 cm, aby brzdąc się nie zaklinował. Materacyk, na którym śpi malec, nie może być zbyt miękki - jeśli główka dziecka będzie się zapadać, utrudni mu to swobodne oddychanie. Nie podkładaj dziecku pod głowę poduszki (wystarczy lekko unieść materacyk). Pozbądź się z łóżeczka nadmiaru zabawek. Mogą się przewrócić i utrudnić maluszkowi oddychanie. Dziecku wystarczy ulubiona przytulanka.

Warto z niego skorzystać, kiedy maluszek długo nie może usnąć, a ty nie masz już siły kołysać go na rękach. Rytmiczne bujanie powinno wyciszyć dziecko. Odłóż jednak malca do łóżka, nim zaśnie. W ciągu dnia smyk może sobie nawet uciąć drzemkę w leżaczku-bujaczku. Nie powinno się to jednak stać wieczorną rutyną, bo brzdąc będzie miał później problem z zasypianiem w łóżeczku.

Ułatwi maluszkowi zaśnięcie. Połóż dziecko w łóżeczku lub na przewijaku. Najpierw rozgrzej dłonie, a potem ułóż je na czubku głowy malca. Powoli kciukami wykonuj okrężne ruchy po jego czole, od brwi w kierunku skroni, a następnie w stronę uszu i ust dziecka. Masaż powinien trwać nie dłużej niż 2-3 minuty. Jeśli jednak maluszek wyrywa się lub płacze, natychmiast przerwij masowanie.

Wiele typowych dziecięcych dolegliwości, takich jak np. kolka czy ząbkowanie, nasila się właśnie wieczorem i utrudnia maluszkowi zaśnięcie. Gdy brzdąc ma napięty brzuszek i rozpaczliwie płacze, podaj mu środek na kolkę (np. Bobotic). Z kolei ząbkującemu brzdącowi ulgę przyniesie preparat do smarowania dziąseł (np. Calgel, Camilia, Dentinox). Na wypadek złego samopoczucia smyka przyda ci się także lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy (np. Apap, Calpol, Ibufen D).

Wiele maluchów lubi zasypiać przy włączonej lampce, jednak specjaliści ostrzegają, że może to mieć negatywny wpływ na wzrok dziecka. Najlepiej wybrać kompromisowe rozwiązanie i włączać lampkę nocną, którą wtyka się bezpośrednio do kontaktu.

Niemowlę może spać w pajacyku, który dobrze podtrzymuje pieluszkę, nie zawija się, a tobie ułatwia przewijanie. Na dwuczęściową piżamkę przyjdzie czas, gdy malec skończy rok.

Czynności, które codziennie wykonuje się o stałej porze i w określonej kolejności, dają dzieciom poczucie bezpieczeństwa i porządkują ich świat. Wieczorne rytuały mają na celu wyciszenie maluszka i nauczenie go odróżniania dnia od nocy. Powinny one obejmować kąpiel, ubieranie w piżamkę, karmienie, czytanie bajki, gaszenie światła. Ważne, by wieczorne czynności odbywały się w tej samej kolejności i w tych samych miejscach (np. jeśli kąpiesz dziecko w wanience, nie stawiaj jej raz w łazience, a raz w pokoju).

Ostatnie dwie, trzy godziny przed położeniem się spać maluch powinien spędzić jak najspokojniej. Wskazane są wszelkie zajęcia wyciszające, takie jak np: głaskanie, przytulanie, czytanie książeczek. Unikajcie natomiast zabaw, które mogłyby pobudzić brzdąca, np. łaskotania czy zajęć ruchowych. Kiedy maluszkowi uda się już zasnąć, starajcie się zbytnio nie hałasować, aby się nie obudził. Jednak podczas dziennych drzemek nie musicie się tak bardzo pilnować: dzięki odgłosom codziennej domowej krzątaniny malec zacznie odróżniać sen w ciągu dnia od tego w nocy.

O ile w dzień termometr w pokoju malucha powinien wskazywać około 20-22˚C, o tyle w nocy musi na nim być o 1-2˚C mniej (ale nie mniej niż 18˚C). Jeżeli w pokoju, w którym sypia maluch, jest zbyt ciepło, powietrze jest przesuszone. To z kolei sprzyja wysuszaniu śluzówek dróg oddechowych, które chronią dziecko przed bakteriami i wirusami i zapobiegają infekcjom.

Pluszowy miś, króliczek czy miękki kocyk zaspokajają u maluszka potrzebę bliskości i dotyku, gdy ciebie nie ma obok. Aby pocieszyciel służył dziecku jak najdłużej, warto kupić mu "dublera" (np. dwa takie same króliczki). Używajcie ich na zmianę - wtedy maluch nie dostanie histerii, gdy jego ulubieniec nagle się zgubi albo będzie akurat w praniu. Przytulanki małych alergików należy od czasu do czasu zamrażać - dzięki temu można pozbyć się roztoczy.

Najlepiej wietrzyć sypialnię maluszka na godzinę przed kąpielą. Potem należy otworzyć drzwi do pokoju dziecka, aby temperatura się wyrównała. Wietrzenie powinno trwać około 15 minut - na ten czas przenieś dziecko do innego pomieszczenia.

Tuż po narodzinach maluszek nie odróżnia dnia od nocy, musi dopiero wyregulować swój wewnętrzny zegar biologiczny. Aby pomóc brzdącowi odnaleźć jego stały rytm dnia i nocy, warto od początku wprowadzić rytuały związane z zasypianiem i konsekwentnie ich przestrzegać.

Konsultacja: Barbara Gierowska-Bogusz, pediatra z Instytutu Matk i i Dziecka w Warszawie
Tekst: Blanka Wolniewicz

Mam dziecko 12/2012