Osteoporoza: Dlaczego jest tak niebezpieczna?
O osteoporozie jest głośno z powodu wszechobecnych reklam. I choć profilaktyka przed jej wystąpieniem jest kluczowa, to mało kto zdaje sobie sprawę, jakie symptomy jej towarzyszą. Poza tym istotna jest świadomość, kto jest w grupie ryzyka oraz kogo najczęściej choroba atakuje. Niestety, osteoporoza przez wiele lat nie daje żadnych objawów, a te, które rzadziej występują, są całkowicie bagatelizowane. Trzeba wiedzieć, że nie zawsze wiążą się ze złamaniami, ale także z postępującymi wadami postawy, które wcześnie zdiagnozowane, uchronią przed bardzo bolesnymi konsekwencjami. Dlaczego osteoporoza jest tak niebezpieczna? Jak się przed nią uchronić?
Osteoporoza jest chorobą tkanek kostnych, która charakteryzuje się ich rozrzedzeniem (zwanym inaczej zrzeszotnieniem), co powoduje, że są bardziej podatne na złamania. Choroba postępuje przez wiele lat i często nie daje żadnych objawów. Za powstawanie osteoporozy odpowiedzialny jest brak wapnia w diecie, co wpływa na stan struktury gąbczastej kości. Staje się mniej odporna na urazy mechaniczne, a także szybciej prowadzi do zwyrodnień ich nasady. Najczęściej wykrywana jest zbyt późno, np. u osób starszych i dopiero wtedy, gdy nastąpi złamanie. Jednak pierwsze symptomy mogą się pojawiać wiele lat wcześniej. To dobry znak, aby profilaktycznie się przed nią uchronić oraz uniknąć skomplikowanego leczenia.
Przyczyny powstawania osteoporozy
Osteoporoza często nazywana jest „cichym złodziejem kości”, ponieważ wraz z wiekiem niekorzystnie się ich struktura. Na jej powstanie narażeni są najczęściej osoby, które ukończyły 40. rok życia. Choć występuje zarówno u kobiet i mężczyzn, to wiadomo, że częściej borykają się z nimi panie. Dzieje się to w wyniku zmian w gospodarce hormonalnej wywołanych menopauzą, gdzie poziom estrogenów jest bardzo niski. Poza tym na osteoporozę ma wpływ spadek poziomu testosteronu (u mężczyzn), dieta niezawierająca wapnia oraz witaminy D. Osteoporoza, która postępuje wraz z wiekiem określana jest mianem pierwotnej. Obok niej istnieje jeszcze wtórna: powstaje ona wskutek przebiegu niektórych chorób.
Osteoporoza wtórna występuje rzadziej niż pierwotna, jednak jest równie groźna i wyjątkowo bolesna. Powstaje jako wynik niektórych schorzeń, a także nieodpowiedniego stylu życia. Na jej wystąpienie najbardziej narażone są osoby, które borykają się z chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak zespół Cushinga, cukrzyca lub reumatoidalne zapalenia stawów. Osteoporoza może dotknąć również osoby po zabiegach operacyjnych (np. zmniejszenia żołądka), a także jako skutek przyjmowania niektórych leków. Na schorzenie narażone są również osoby, które cierpią z powodu problemów z wątrobą, a także nadużywające alkoholu i papierosów.
Pierwsze objawy osteoporozy
Osteoporoza może nie ujawniać się przez wiele lat i tylko badania diagnostyczne po złamaniu kości ujawniają stan i przebieg choroby. Jednak osoby, które są w grupie ryzyka, mogą odczuwać ból układu kostnego, który towarzyszy wysiłkowi. Często zdarza się również tak, że podczas niewielkiego ruchu, takiego jak np. schylanie czy podnoszenie przedmiotów, dochodzi do złamania kręgu. Niestety, mimo bólu i trudności w poruszaniu się, nadal mało kto zdaje sobie sprawę, jak poważny jest to stan. Doprowadza on do obniżenia wzrostu i powstania kifozy piersiowej. Niekiedy złamanie daje o sobie znać np. w czasie kaszlu albo kichania, gdyż wtedy symptomy nasilają się i powodują ogromny dyskomfort. Niekiedy mogą również występować dolegliwości związane z układem trawiennym, takie jak brak apetytu i wzdęcia.
Leczeniem i diagnozowaniem osteoporozy zajmuje się reumatolog, który na postawie badań, takich jak densytometria, bada poziom tkanki kostnej. Pomocne są również inne: rezonans magnetyczny oraz tomografia komputerowa. Jeśli występują niepokojące objawy albo osoby w grupie ryzyka chcą zbadać się pod kątem osteoporozy, można udać się do lekarza rodzinnego, który skieruje na podstawowe badania krwi, m.in. morfologię, stężenie witaminy D czy marker kostny. Leczenie powstałej osteoporozy polega na podawaniu środków farmakologicznych oraz urozmaiceniu diety w wapń i witaminy: D oraz K.
Prewencja osteoporozy
Kluczem do zachowania pełnego zdrowia jest stosowanie odpowiedniej diety. W profilaktyce i leczeniu osteoporozy ważne jest suplementowanie wapnia, który obecny jest przede wszystkim w mleku i jego przetworach, takich jak sery, jogurty i kefiry. Poza tym substancja jest również obecna w orzechach i warzywach strączkowych. Nie wolno zapominać o witaminie D, która ułatwia wchłanianie tej cennej substancji. Aby uniknąć niedoborów, warto zaopatrzyć się w suplementy.
Nie tylko wapń jest niezbędny w profilaktyce osteoporozy. Ważna jest również witamina K oraz potas i magnez, które utrudniają utratę wapnia. Powinno się z wiekiem zrezygnować z używek, takich jak palenie papierosów i picie alkoholu, za to zwiększyć intensywność wysiłku fizycznego. Umiarkowany i regularny ruch może wzmagać kości do wytężonej produkcji macierzy kostnej.
