Rozdwojenie jaźni: Objawy, przyczyny, jak leczyć?
Rozdwojenie jaźni nazywane jest inaczej osobowością mnogą lub osobowością wieloraką. To również potoczna nazwa dysocjacyjnego zaburzenia tożsamości. U osób, u których dochodzi do pojawienia się dwóch, a czasami także większej ilości niezależnych i różniących się od siebie osobowości, w danym momencie ujawnia się tylko jedna i osiąga ona przewagę. Charakterystyczne jest, iż zwykle żadna z osobowości nie jest świadoma istnienia tych pozostałych. Jakie są objawy i przyczyny powstania rozdwojenia jaźni i jak najlepiej to zaburzenie leczyć?
Zaburzenia dysocjacyjne to dysfunkcje psychiczne, w których następuje rozpad normalnych powiązań pomiędzy poszczególnymi elementami osobowości tzn. pomiędzy poczuciem tożsamości, pamięcią, percepcją a kontrolą fizycznej aktywności. Rozdwojenie jaźni stanowi mechanizm obronny wobec stresogennych sytuacji życiowych czy traumatycznych przeżyć. Sytuacje kryzysowe mają swoje odbicie w objawach somatycznych i w ten sposób nie zostają dopuszczone do świadomości osób chorych. Specjaliści definiują rozdwojenie jaźni jako jedno z zaburzeń spowodowanych problemem z internalizacją urazów. Pojawia się najczęściej w okresie dojrzewania. Ze statystyk wynika, że częściej zmagają się z nią kobiety niż mężczyźni.
Kiedy mówimy o rozdwojeniu jaźni?
O rozdwojeniu jaźni mówimy wtedy, gdy u jednego człowieka występują naprzemiennie co najmniej dwie odrębne osobowości. Osobowości te przejawiają odmienne cechy, posiadają odrębną tożsamość, preferencje, przekonania, a nawet wspomnienia. Co ciekawe, mogą także różnić się wiekiem, orientacją seksualną, ilorazem inteligencji, zasobem wiedzy oraz ostrością wzroku czy ciśnieniem krwi.
Osoba cierpiąca na rozdwojenie jaźni nie czuje, kiedy następuje zmiana jej osobowości. Przejścia między poszczególnymi osobowościami przeważnie następują nagle, niespodziewanie, najczęściej wskutek stresujących wydarzeń. Zwykle towarzyszą im amnezje.
Rozdwojenie jaźni jest reakcją adaptacyjną na bardzo traumatyczne sytuacje. Można do nich zaliczyć np. śmierć bliskich osób, wojnę, klęski żywiołowe, molestowanie seksualne, katastrofy, wypadki lub przemoc domową itp. Należy wiedzieć, że rozdwojenie jaźni jest wynikiem zepchnięcia dramatycznych przeżyć w podświadomość, po to, aby osobowość właściwa mogła funkcjonować tak, jakby trudne do zaakceptowania zdarzenia nigdy nie miały miejsca. Natomiast z tych wypartych wspomnień i wrażeń kształtują się alternatywne tożsamości.
Objawy rozdwojenia jaźni
Rozdwojenie jaźni nie należy do schorzeń, które łatwo i szybko można zdiagnozować. Od chwili pojawienia się pierwszych symptomów do stwierdzenia choroby zazwyczaj mija wiele lat. Ważna jest tutaj obserwacja i sygnały od osób z najbliższego otoczenia.
Objawy rozdwojenia jaźni u dzieci i dorosłych
U dzieci cierpiących na osobowość wieloraką pojawiają się problematyczne zachowania oraz trudności z koncentracją w szkole. Zarówno dzieci jak i osoby dorosłe cierpiące na rozdwojenie jaźni zazwyczaj są nieśmiałe, nieufne i wycofane z życia społecznego. Charakteryzuje ich niskie poczucie własnej wartości, skłonność do depresji i autoagresji. Zaburzenie, na które cierpią, objawia się huśtawką nastrojów, ambiwalencją uczuć, częstą gonitwą myśli, co utrudnia im podejmowanie długofalowych, konsekwentnych i celowych działań.
Pacjenci zmagają się również z zaburzeniami snu, silnymi bólami głowy i mają skłonność do uzależnień. Ich zachowania są niespójne, a podczas kontaktów interpersonalnych wysyłają sprzeczne komunikaty, co sprawia im problemy zarówno w życiu rodzinnym jak i w pracy.
W leczeniu rozdwojenia jaźni najlepszy skutek przynosi psychoterapia, ukierunkowana na niesienie pomocy pacjentowi w radzeniu sobie z trudnościami i integracją tożsamości. Podczas psychoterapii kładzie się także nacisk na ustalenie możliwych przyczyn zaburzenia. Często wdrażana jest farmakoterapia. Opracowanie skutecznych metod leczenia zaburzeń dysocjacyjnych świadomości wciąż stanowi wyzwanie dla medycyny i psychologii.
