Skuteczny plan walki ze zgagą

Zwykle zaczyna się od piekącego bólu w okolicy mostka. Potem uczucie palenia promieniuje wzdłuż klatki piersiowej aż do przełyku. Te objawy to efekt działania kwasu solnego, który, zamiast trawić pokarm w żołądku, przesuwa się w górę, do jamy ustnej. Często towarzyszy temu odbijanie, po którym w ustach pozostaje nieprzyjemny gorzko-kwaśny smak.

Zgaga to nic poważnego, jeśli pojawia się sporadycznie, np. po obfitym posiłku. Wówczas można zażyć dostępny bez recepty lek zobojętniający kwas żołądkowy, np. Manti, Proacid, Rennie. Ale gdy dokucza nam kilka razy w tygodniu, może oznaczać, że źle się odżywiamy albo mamy problemy żołądkowe wymagające leczenia.

Na zgagę najczęściej cierpią osoby, które jedzą posiłki nieregularnie, w pośpiechu i stresie. I te, które jedzą zbyt dużo na raz. Wówczas mogą się pojawić także bóle brzucha, wzdęcia, biegunka.

• Są potrawy, które częściej niż inne wywołują dolegliwości. Wiele z nas czuje pieczenie w przełyku, gdy zje danie bardzo tłuste, kwaśne, smażone, pikantne, albo pije gazowane napoje. Niektóre produkty zwiększają ilość kwasu w żołądku (czyli zakwaszają) i to także może powodować zgagę. Należą do nich czekolada i inne słodycze, cytrusy.

• Niebezpieczne używki. Na zgagę częściej cierpią palacze i osoby, które zwykły sięgać po napoje z kofeiną (kawę, herbatę, colę itp.). Kłopoty wzmaga też alkohol.

• Dolegliwości mogą być wywołane przez późne kolacje. Jedzenie zalega w żołądku, prowokując go do wytwarzania nadmiaru kwasów trawiennych.

Rady lekarza: Niewielkie, częste posiłki Jedzmy 5 lekkich (gotowanych, chudych, lekko doprawionych) posiłków dziennie. Polecam chude mięso, ciasto drożdżowe, biszkopty, gotowane warzywa, niekwaśne owoce. Dzięki temu ominą nas i zgaga, i kłopoty z żołądkiem.

• Ważny ruch - Po każdym posiłku przyda się trochę ruchu, np. spacer w umiarkowanym tempie. Dzięki niemu jedzenie będzie szybciej strawione.

• Przydatny dzienniczek - Gdy trudno stwierdzić, co wywołuje zgagę, zapisujmy, co jemy.

Wtedy łatwiej ustalić winowajcę.

• Sposoby na odkwaszanie - Jeśli często dokucza nam zgaga, po posiłku zjedzmy kilka migdałów.

• Prawidłowa waga - Otyłość prowadzi do otłuszczenia narządów wewnętrznych. Wtedy mogą one uciskać żołądek i wypychać jego zawartość do przełyku.

Przyczyną tej choroby jest niewydolność dolnego zwieracza przełyku. Gdy jest niesprawny, pozwala kwaśnej treści żołądka cofać się właśnie do przełyku.

Dla refluksu charakterystyczne jest to, że zgaga pojawia się także nocą. To z kolei powoduje, że chory budzi się z chrypką, bo kwas podrażnia struny głosowe.

Do postawienia diagnozy, potrzebne są badania: gastroskopia (obejrzenie górnego odcinka układu pokarmowego), PH-metria (ocena kwasowości przełyku) i manometria (badanie ciśnienia w przełyku). Wszystkie te badania przeprowadza się, wprowadzając przez nos lub usta sondę.

Leczenie zaczyna się od diety (patrz część: Gdy wywołuje ją zła dieta) i leków: zmniejszających wydzielanie soku żołądkowego, izobojętniających kwas solny i wzmacniających zwieracz.

W wypadku silnych dolegliwości przełyk operowany jest laparoskopowo (przez małe nacięcia w brzuchu), by przywrócić zwieraczowi sprawność.

Rady lekarza: Dobra woda zamiast mięty. Choć mięta pomaga trawić, to w wypadku refluksu jest niewskazana, ponieważ rozluźnia mięśnie przełyku, a to ułatwia cofanie się treści żołądkowej. Polecam leczniczą wodę mineralną bogatą w sole wapnia. Lepiej jednak nie pić w trakcie i tuż po posiłku. Rozcieńczona treść żołądka łatwiej się cofa.

• Ruch, ale nie gwałtowny - w wypadku zgagi wywołanej refluksem znaczenie ma też to, jak się poruszamy. Dlatego po posiłku nie należy się kłaść, ale też jak najmniej się schylać i nie wykonywać gwałtownych ruchów.

• Odpowiedni strój - osoby z refluksem powinny unikać ubrań dopasowanych w talii. Ucisk w pasie może wzmagać cofanie się treści żołądkowej do przełyku.

• Pozycja w czasie snu - spanie na łóżku z podnoszonym wezgłowiem lub wysokiej poduszce pomoże uniknąć ataków nocą (zawartość żołądka nie będzie mogła łatwo wrócić do przełyku).

Te ranki e na błonie śluzowej żołądka i dwunastnicy wymagają leczenia. W większości przypadków spowodowane one są przez bakterię Helicobacter pylori. Zgadze towarzyszą inne objawy: ból żołądka, zaparcia przeplatające się z biegunkami, brak apetytu. Do diagnozy niezbędne jest wykonanie gastroskopii. Wcześniej warto zrobić Helico Test, który pokaże, czy jesteśmy nosicielami bakterii. Ze skierowaniem od lekarza robi się go bezpłatnie w laboratorium. Można go też zrobić samodzielnie (do kupienia bez recepty, cena ok. 40 zł).

Bakterię H. pylori pokonają antybiotyki. Terapię wspomaga się środkami zmniejszającymi kwaśność żołądka i witaminą A (która ochrania błonę śluzową). Ważne jest także stosowanie lekkiej diety.

Rady lekarza: Specjalna dieta - ma ona za zadanie pomóc wrzodom się goić, a nas uchronić przed przykrymi objawami. Podstawowymi produktami powinny być: czerstwe pieczywo,

chude ryby i mięso oraz warzywa. Potrawy powinny być gotowane (najlepiej na parze!). Unikajmy dań smażonych.

• Ziemniaczana ochrona - sok z surowych ziemniaków (wypijaj 1/3 szklanki dziennie przed posiłkiem) pomoże ochronić żołądek przed działaniem kwasów.

• Sok z kapusty jak lek - warto codziennie pić także szklankę soku z białej kapusty (zrobisz go w sokowirówce). To ułatwia gojenie się wrzodów.

• Niezawodne siemię - zmniejsza zgagę, chroni śluzówkę żołądka. Można pić uprzednio namoczone, dodawać je do sałatek lub żuć.

• Łagodzące banany - neutralizują kwasy w żołądku, chronią więc jego śluzówkę. Wrzodowcy powinni zjadać ich kilka dziennie.

• Śniadania: Muesli zalane jogurtem naturalnym, czerstwe ciasto drożdżowe, maślanka z obniżoną zawartością tłuszczu, kanapka z czerstwego jasnego pieczywa z plastrem upieczonej piersi kurczaka.

• Obiad: Ryba po grecku (duszona, nie smażona!), pulpety drobiowe, ziemniaki z wody i surówka z tartej marchewki z jabłkiem, pieczona w folii szynka, kasza gryczana, gotowane brokuły lub kalafior.

• Kolacja: Makaron razowy z lekkim sosem szpinakowo-twarogowym, ryż zapiekany z jabłkami (śliwkami), sałatka z ryżu i pieczonego indyka z koprem, migdałami i jogurtem naturalnym.

• Melisa: Dwie łyżki suszonych liści melisy zalewamy w termosie dwoma szklankami wrzątku. Zakręcamy i odstawiamy na godzinę. Odcedzamy. Pijemy po dwie łyżki naparu wielokrotnie w ciągu dnia.

• Siemię lniane: Gotujemy łyżeczkę nasion siemienia w 1/2 szklanki wody (ok. 10 min). Odstawiamy na noc. Pijemy rano, na czczo, po wcześniejszym lekkim podgrzaniu.

• Dziurawiec: 2 łyżki ziela zalewamy w termosie dwoma szklankami wrzątku. Odstawiamy na godzinę. Pijemy pół szklanki 2-3 razy dziennie na godzinę przed posiłkiem.

• Rumianek: Dwie łyżki kwiatów zalewamy dwoma szklankami wrzątku. Zaparzamy 15 min pod przykryciem. Odstawiamy na 5 min, przecedzamy. Pijemy 1/2 szklanki 3 razy dziennie między posiłkami.

• Lukrecja: 1/3 łyżki rozdrobnionego korzenia lukrecji zalewamy szklanką wrzątku. Gotujemy pod przykryciem 5 min i odstawiamy na kwadrans. Przecedzamy. Pijemy łyżkę 2-3 razy dziennie po jedzeniu.

Magda Borowska, konsultacja: Barbara Palińska,lekarz rodzinny