Światowe zalecenia dotyczące tłuszczów w diecie
Tłuszcze – dobre czy złe? Potrzebne czy jednak niekoniecznie? Co warto o nich wiedzieć, by odżywiać się zdrowo? Oto przegląd rekomendacji sformułowanych przez najważniejsze instytucje zajmujące się określaniem zaleceń żywieniowych na świecie.
Jak powinno być?
Świat. Wspólne zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia oraz Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa
Wspólne zalecenia opracowane przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) oraz Światową Organizację Zdrowia (WHO) potwierdzają m.in. konieczność ograniczenia spożycia tłuszczów nasyconych w diecie.
Określają one, że dziennie 30% energii przyjmowanej wraz z pożywieniem powinno pochodzić z tłuszczu - określając górną granicę spożycia tłuszczów nasyconych na < 10 proc.
Europa. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne oraz Europejskie Towarzystwo Badań nad Miażdżycą
Zgodnie z zaleceniami tych organizacji, ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych stanowi sposób prewencji przed wystąpieniem chorób sercowo-naczyniowych. Zastąpić powinny je tłuszcze nienasycone, występujące m.in. w rybach. Z diety powinniśmy także eliminować tłuszcze trans.
Europa. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA)
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności przywołuje badania potwierdzające, że zmniejszenie spożycia produktów bogatych w tłuszcze nasycone oraz zastąpienie ich produktami bogatymi w wielonienasycone kwasy tłuszczowe (bez zmiany ilościowej dotyczącej całkowitego spożycia tłuszczów) zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Organizacja zaleca więc, by ograniczyć spożycie tłuszczów nasyconych oraz tłuszczów trans w diecie do minimum.
Wielka Brytania. Public Health England
Zgodnie z zaleceniami organizacji, Brytyjczycy sięgać powinni po nienasycone kwasy tłuszczowe znajdujące się w olejach, takich jak olej rzepakowy czy oliwa z oliwek, a także zastępować masło roślinnymi tłuszczami do smarowania pieczywa.
Kraje nordyckie. Nordic Nutrition Recommendations
W krajach nordyckich zaleca się spożywanie tłustych ryb, orzechów oraz ziaren, a także roślinnych olejów oraz roślinnych tłuszczów do smarowania pieczywa, gdyż są to produkty bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe. Produkty pochodzenia zwierzęcego zawierają w dużej mierze nasycone kwasy tłuszczowe, które powinny być ograniczane. Zmiana diety z wysokotłuszczowej na niskotłuszczową może pomóc w utrzymaniu zdrowia.
Stany Zjednoczone. Dietary Gudelines for Americans
Zgodnie z zaleceniami żywieniowymi dla Amerykanów oleje roślinne powinny stanowić główne źródło niezbędnych kwasów tłuszczowych. Dostarczać ich może m.in. margaryna, która zawiera mniej kwasów nasyconych niż masło.
Polska. Instytut Żywności i Żywienia
Instytut Żywności i Żywienia, określający normy oraz zalecenia w zakresie żywienia w Polsce, podobnie jak organizacje europejskie i światowe rekomenduje ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych oraz zastąpienie ich tłuszczami pochodzenia roślinnego.
Tłuszcz pokarmowy to bowiem nie tylko źródło energii i niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, które stanowią materiał budulcowy komórek, ale jest to też składnik diety niezbędny do wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczu (A, D, E, K). Zaleca się, by dzienne spożycie tłuszczu w diecie mieściło się w granicach 20 - 35 proc. energii przyjmowanej wraz z pokarmem.
Aby zapobiegać chorobom serca i układu krążenia, dzienne spożycie tłuszczów nasyconych oraz tłuszczów trans powinno być na możliwie najniższym poziomie. A jak jest? Jak pokazują wyniki badań, w wielu krajach, w tym również w Polsce, średnie spożycie tłuszczów w tym tłuszczów nasyconych w diecie przekracza zalecane ilości. "W naszej codziennej diecie bardzo istotną rolę odgrywa dobór odpowiedniej ilości i jakości tłuszczów.
Tłuszcze nasycone, które występują przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego, powinniśmy na co dzień ograniczać, ponieważ spożywanie ich w nadmiarze prowadzić może do wzrostu stężenia cholesterolu LDL, który jest istotnym czynnikiem rozwoju miażdżycy, a także innych chorób układu krążenia. Powinniśmy zastępować je tłuszczami nienasyconymi. Potwierdzają to m.in. najnowsze wyniki badania przeprowadzonego przez naukowców z Uniwersytetu Harvarda.
Pokazują one, że to właśnie wszystkie najczęściej występujące w żywności kwasy tłuszczowe nasycone zwiększają ryzyko rozwoju choroby wieńcowej serca" - mówi dr n. med. Lucyna Pachocka z Instytutu Żywności i Żywienia. W badaniu tym oszacowano, że zastąpienie nasyconych kwasów tłuszczowych, odpowiednią ilością energii pochodzącej z tłuszczów wielonienasyconych, tłuszczów jednonienasyconych, węglowodanów pochodzących z produktów pełnoziarnistych oraz białka roślinnego, zmniejsza to ryzyko.
By podejmować właściwe decyzje żywieniowe, powinniśmy poznać charakterystykę poszczególnych rodzajów tłuszczów, które dzielą się na: nienasycone kwasy tłuszczowe, które wykazują korzystny wpływ na nasze zdrowie.
W tym: o jednonienasycone kwasy tłuszczowe - występujące głównie w tłuszczach roślinnych, a więc m.in. w oliwie z oliwek, oleju rzepakowym czy awokado, o wielonienasycone kwasy tłuszczowe - omega-3, występujące w tłustych rybach morskich oraz olejach: rzepakowym, sojowym czy lnianym, a także omega-6, występujące w m.in. w oleju słonecznikowym, kukurydzianym, sojowym oraz w miękkich margarynach.
Organizm nie jest w stanie samodzielnie ich wyprodukować, dlatego powinniśmy przyjmować je wraz z pożywieniem.
Nasycone kwasy tłuszczowe - występują głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego: maśle, śmietanie, smalcu, a także w tłustych wędlinach i mięsach, pełnotłustym mleku i produktach mlecznych takich jak sery żółte, topione i pleśniowe. Tłuszcze nasycone powinniśmy ograniczać, gdyż ich nadmierne spożycie jest główną przyczyną wpływającą na stężenie cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL we krwi.
Cholesterol transportowany jest przez krwiobieg i występuje w każdej komórce naszego ciała. Odgrywa bardzo istotną rolę w codziennym funkcjonowaniu organizmu. Dzieli się na niezbędny dla naszego zdrowia "dobry" cholesterol HDL - transportowany z tkanek ciała do wątroby, który pomaga utrzymać nasze serce w dobrej kondycji, oraz "zły" cholesterol LDL - transportowany z wątroby do tkanek ciała, który odkłada się w ściankach naczyń krwionośnych. W nadmiarze może mieć on niekorzystny wpływ na zdrowie człowieka - zgromadzony w tętnicach, powoduje ich zwężenie, a w konsekwencji zwiększenie ryzyka rozwoju chorób serca.
Kwasy tłuszczowe typu trans - to szczególny rodzaj nienasyconych kwasów tłuszczowych. Tłuszcze trans występujące naturalnie znajdziemy w produktach pochodzących od zwierząt kopytnych - mięsie, maśle, mleku krowim, owczym i kozim. Powstają one także przemysłowo, w procesie częściowego utwardzania płynnych olejów roślinnych. Ich spożycie ma wpływ na rozwój wielu chorób, m.in. sercowo-naczyniowych.
Częściowo utwardzone oleje roślinne są wykorzystywane w recepturach wielu produktów spożywczych - daniach typu fast food czy słodyczach (batonach lub ciastkach produkowanych na bazie częściowo utwardzonych olejów). By przekonać się, czy w składzie danego produktu znajdują się tłuszcze trans, powinniśmy bardzo dokładnie czytać etykiety. Informacja o zawartości "częściowo uwodornionych olejów roślinnych" oznacza, że znajdują się one w tym produkcie.
