Udar mózgu: Jak rozpoznać

Gdy skrzep krwi zatyka naczynia krwionośne do mózgu nagle przestaje dopływać krew, dochodzi do tzw. udaru niedokrwiennego. Jeżeli w mózgu pęka naczynie krwionośne, mamy wtedy do czynienia z udarem krwotocznym, czyli wylewem. Zarówno w przypadku niedokrwienia, jak i krwotoku zostają uszkodzone komórki w mózgu.

Zależą od rodzaju udaru. Niedokrwienny poprzedzają bóle i zawroty głowy. Towarzyszy im przejściowy niedowład rąk, nóg, trudności z mową, nadwrażliwość skóry.

Kiedy skrzep powstał w naczyniu mózgowym, objawy narastają w ciągu kilku godzin lub dni. Jeśli przyczyną jest zator (np. oderwany skrzep zaczopował tętnicę w mózgu), nie ma wstępnych objawów i chory jest przytomny.

Z kolei udar krwotoczny poprzedza silny, „piorunujący” ból głowy, wymioty i drgawki. Chory traci przytomność, ma zaburzenia świadomości i trudno mu oddychać. Dochodzi do obrzęku mózgu i zatrzymania krążenia.

Następuje niedowład, paraliż rąk, nóg po lewej lub prawej stronie ciała i kłopoty z mówieniem.

Najważniejsze są pierwsze trzy godziny po udarze, dlatego chory powinien jak najszybciej trafić do szpitala na oddział neurologiczny, gdzie wykonuje się tomografię mózgu.

Umożliwia to rozpoznanie, jaki obszar mózgu jest dotknięty chorobą i z jakim udarem mamy do czynienia.

Dzięki temu można dobrać leki (przeciwzakrzepowe leczą udar niedokrwienny, ale pogłębiają krwotoczny). Zamiast tomografii, lekarz może wykonać punkcję lędźwiową – pobrać igłą płyn mózgowo-rdzeniowy.

Jeśli jest w nim krew, doszło do udaru krwotocznego. W szpitalu robi się też USG dopplerowskie oceniające dopływ krwi do mózgu przez tętnice szyjne. Pobiera się krew i bada m.in. krzepliwość.

Gdy chory jest przytomny, robi się badania neurologiczne i sprawdza prawidłowość odruchów. Ocenia siłę i sprawność mięśni, bada reakcję źrenic na światło.

W szpitalu lekarze starają się natychmiast usprawnić pracę serca i płuc. Podają leki regulujące ciśnienie. Jeżeli przyczyną był udar niedokrwienny, szybko stosuje się leki przeciwzakrzepowe (np. heparynę).

Większość oddziałów neurologicznych dysponuje preparatami nowej generacji. Podanie ich w ciągu 3 pierwszych godzin zapobiega następstwom neurologicznym, głównie niedowładom i zaburzeniom mowy.

Przy niektórych udarach krwotocznych możliwa jest operacja neurochirurgiczna mózgu. Chorego leczy się w szpitalu około 3 tygodni. Konieczna jest też szybka rehabilitacja, która umożliwia cofanie się niedowładu, przykurczy rąk, nóg i trudności z mówieniem.

Przyczyną udaru niedokrwiennego jest skrzep, który tworzy się stopniowo, zwykle w naczyniach szyjnych i móz- gowych. Sprawia on, że się zwężają, zamykają i mózg jest niedokrwiony.

Natomiast podczas udaru krwotocznego nagle pęka zatkane naczynie krwionośne i krew wylewa się do mózgu lub przestrzeni między nim a czaszką. Tworzący się wówczas krwiak powoduje niedotlenienie w mózgowe.

Konsultacja: dr Renata Houwald - Koronacka, kardiolog