Zespół Reye’a: Przyczyny, objawy i leczenie

Zespół Reye’a to groźna choroba, która najczęściej atakuje dzieci w wieku 4-12 lat, ale może wystąpić także u niemowląt i dorosłych. Prowadzi do encefalopatii (przewlekłe lub trwałe uszkodzenia mózgu), obrzęku mózgu oraz niewydolności wątroby. Występuje bardzo rzadko, ale nawet w 20% przypadków kończy się śmiercią.

Przyczyny zespołu Reye’a nie zostały ostatecznie potwierdzone, ale winą obarcza się głównie leki zawierające kwas acetylosalicylowy. To u dzieci przyjmujących w trakcie infekcji tego typu środki najczęściej stwierdzano zespół Reye’a (warto wiedzieć, że salicylanów nie powinno się podawać dzieciom i młodzieży bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem). Czynnikiem ryzyka było też przebycie niektórych wirusowych chorób zakaźnych: ospy, różyczki, świnki, grypy, paragrypy, a także infekcji wywołanych adenowirusami czy reowirusami. Inną przyczyną wystąpienia zespołu Reye’a może być kontakt z toksycznymi substancjami, takimi jak środki ochrony roślin, nawozy, rozpuszczalniki do farb, kleje itp.

Pierwsze objawy zespołu Reye’a występują zazwyczaj 1-2 dni po przebytej infekcji wirusowej i są oznaką uszkodzeń wątroby oraz układu nerwowego. Charakterystyczne są nudności, wymioty, biegunki, ogólne osłabienie, apatia, senność, podenerwowanie i skłonność do płaczu, a także zaburzenia widzenia i słuchu. Wraz z rozwojem choroby dochodzi do problemów z mówieniem, uczucia duszności (choremu wydaje się, że się dusi, więc gwałtownie wdycha i wydycha powietrze), drgawek i utraty przytomności. U starszych dzieci choroba w pierwszej kolejności atakuje górne drogi oddechowe, u młodszych objawy są związane z dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi. Uszkodzenia systemu nerwowego pojawiają się dopiero w drugiej fazie. Wraz z rozwojem choroby zwiększa się też ciśnienie wewnątrzczaszkowe, co może prowadzić do obrzęku mózgu. Zespół Reye’a trwa około 10 dni. Wcześnie rozpoczęte leczenie pozwala zapobiec trwałym zmianom neurologicznym.

Podstawą diagnostyki zespołu Reye’a są badania krwi, dzięki którym określa się aktywność enzymów wątrobowych, poziom cukru, a także stężenie leukocytów i amoniaku w organizmie. Chorobę stwierdza się, jeśli aktywność enzymów wątrobowych wzrosła, stężenie leukocytów i amoniaku się zwiększyło, a poziom cukru jest zbyt niski. Jeśli wyniki nie są jednoznaczne, konieczna jest biopsja wątroby oraz pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego. Dzięki temu zespół Reye’a można odróżnić od innych rzadkich schorzeń, takich jak choroby metaboliczne, czy zatrucia toksynami.

Leczenie wymaga hospitalizacji, czasem nawet na oddziale intensywnej opieki medycznej. O szczegółach leczenia decyduje lekarz na podstawie wyników badań i obserwacji pacjenta. Podstawą jest nawadnianie organizmu oraz podawanie leków zmniejszających ryzyko uszkodzeń układu nerwowego.