Najmniejsze z polskich miast. Dane o nich są zaskakujące
Oprac.: Bartosz Stoczkowski
Dwa tysiące mieszkańców — tyle teoretycznie powinna liczyć jednostka osadnicza w Polsce, by starać się o nadanie praw miejskich. Najmniejsze z polskich miast nie spełniają jednak tego wymogu, a liczba osób je zamieszkujących jest zaskakująco niska.
Według definicji Głównego Urzędu Statystycznego miasto jest to jednostka osadnicza o przewadze zwartej zabudowy i funkcjach nierolniczych, posiadająca prawa miejskie bądź status miasta. O tym, czy dana miejscowość jest miastem, czy wsią decyduje więc decyzja administracyjna, za którą często stoi wola mieszkańców danego miejsca.
Liczba ośrodków miejskich w Polsce zmienia się prawie corocznie, ale tendencja jest zdecydowanie rosnąca — w latach 1989-2018 liczba miast w Polsce wzrosła z 822 do 930. Większość przypadków pojawienia się nowych miast to sprawy przywrócenia praw miejskich ośrodkom, które w przeszłości były już miastami. Wszystkie one to jednostki bardzo małe pod względem ludnościowym — zdecydowana większość liczy do 5 tys. mieszkańców. Sprawdźmy, które z nich są najmniejsze.
Opatowiec
Opatowiec jest obecnie najmniejszym miastem w Polsce. W tej mikro miejscowości położonej w województwie świętokrzyskim mieszka zaledwie 329 osób. Opatowiec jest przykładem ośrodka, który po wielu latach odzyskał prawa miejskie. Do ponownej zmiany statusu doszło w 2019 roku z inicjatywy rady gminy, która rok wcześniej przyjęła uchwałę w sprawie przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które zostały ich pozbawione w wyniku represji carskich. Większość mieszkańców poparła starania władz i w ten sposób Opatowiec nie tylko na powrót odzyskał status miasta, ale również stał się najmniejszym miastem w Polsce.
Najmniejsze miasto w Polsce z pewnością warte jest choć krótkiej wizyty podczas wędrówek turystycznych szlakiem po Ziemi Świętokrzyskiej. Nie można przegapić choćby wieży z zegarem i hejnałem na rynku w Opatowcu.
Wiślica
Ta niewielka miejscowość w Świętokrzyskiem dzierżyła tytuł najmniejszego miasta w Polsce aż do 2019 roku, kiedy w tej swoistej konkurencji zdeklasował ją niedaleki sąsiad — Opatowiec. Wiślica podobnie jak Opatowiec, zdobyła status miasta jeszcze w średniowieczu, ale straciła go w 1870 roku. Status miejski odzyskała w 2018 roku, stając się najmniejszym miastem w Polsce z liczbą 503 mieszkańców.
Wiślica powinna zainteresować przede wszystkim miłośników średniowiecznej sztuki. Znajduje się tu jeden z najciekawszych zabytków sztuk romańskiej w Polsce — posadzka wiślicka, datowana na okres około 1175-1177. Odkryta została w latach 60-tych XX wieku w podziemiach kościoła pokolegiackiego fundowanego przez Kazimierza Wielkiego. Posadzka z dekoracją przedstawiającą postaci, motywy roślinne i łacińskie inskrypcje stanowiła element wystroju wcześniejszej, romańskiej świątyni.
Józefów nad Wisłą
W setną rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę szczególne znaczenie nadano przywróceniu statusu miast tym miejscowościom, które utraciły prawa miejskie w wyniku represji carskich po powstaniu styczniowym. Jednym z nich jest położony w województwie lubelskim Józefów nad Wisłą. To niewielkie miasto liczy obecnie 923 mieszkańców.
Józefów nad Wisłą umiejscowiony jest przepięknie na wysokim, prawym brzegu Wisły. Ze stromych brzegów rzeki można podziwiać krajobraz Nadwiślańskiego Przełomu Wisły. Prócz malowniczej panoramy, można tu również zobaczyć barokowy Kościół Bożego Ciała, dzwonnicę oraz reprezentacyjną bramę fundacji Jana Potockiego. W północnej części Józefowa znajduje się zespół pałacowo-parkowy zlokalizowany w józefowskim parku, przy skarpie wiślanej, który pierwotnie pełnił funkcję siedziby właściciela miasta Andrzeja Potockiego, a obecnie znajduje się w nim Urząd Gminy.
Nowy Korczyn
Ta miejscowość położona w województwie świętokrzyskim to kolejne miasto, które dzieli historię utraty i odzyskania praw miejskich z Opatowcem, Wiślicą i Józefowem nad Wisłą — zdegradowane w czasach carskich wróciło do rangi miasta w 2019 roku. Dziś w Nowym Korczynie mieszka 955 osób.
Nowy Korczyn również może poszczycić się bogatą historią sięgającą czasów średniowiecza. Jest tu również co zwiedzać — dwa gotyckie kościoły, ruiny synagogi, dom Długosza, czy kwatera Józefa Piłsudskiego z czasów I wojny światowej, to miejsca, które z pewnością zainteresują miłośników historii.
