Nietypowe zjawisko w polskich lasach. Czym są krwawe "frędzle"?
Opracowanie Dagmara Kotyra
Lasy Państwowe za pośrednictwem facebookowego profilu udostępniły drastyczne zdjęcie jelenia. Mimo że widok zakrwawionej zwierzyny, może wywoływać niepokój, to jak się okazuje, jest to naturalne zjawisko. Zwisające z poroży krwawe "frędzle" można zaobserwować każdego lata.
Co jest przyczyną zakrwawionego poroża jelenia?
Leśnicy podkreślili, że prawda jest jednak zupełnie inna. Latem jelenie byki wycierają swoje tyki. Można je więc spotkać z grubym obrośniętym skórą porożem lub ze zwisającymi krwawymi "frędzlami". Taki stan nie zagraża zdrowiu zwierzyny i jest naturalnym zjawiskiem.
Dlaczego jelenie wycierają poroże?
Pojawia się więc pytanie, w jakim celu jelenie wycierają tyki. Odpowiedź jest całkiem prosta. Samce jeleniowatych co roku nakładają i zrzucają poroże. Cały proces jest związany z ich cyklem płciowym. Wyrasta ono pokryte skórą, która po pewnym czasie staje się zbędna. Pełni ona warstwę ochronną, a jej zadaniem jest doprowadzanie składników odżywczych do rosnącego poroża. Gdy okres wzrostu dobiega końca, pokryta włoskami skóra wysycha.
Byki nakładają poroże w okresie od marca do lipca. Warunkuje je kondycja oraz wiek samca, a samo wycieranie trwa kilka dni. "Poroże jest nakładane przez jelenie co roku i rośnie w okrywie skórnej zwanej scypułem, która jest mocno ukrwiona i unerwiona. W momencie skostnienia ostatecznie wykształconych tyk następuje ich wycieranie z niepotrzebnej już i martwej okrywy, co często prowadzi do powstania krwawiących ran. Na pięknie ubarwionych, wytartych tykach pozostaje tylko głęboki rysunek rowków po naczyniach krwionośnych, zwany w języku łowieckim "uperleniem" - przekazały Lasy Państwowe.
Po co jeleniom poroże?
Poroże u samców jeleniowatych wyrasta z możdżeni, czyli wyrostków kości czołowej. Służy do obrony i jest wykorzystywane podczas walki z innym bykiem o samicę podczas okresu godowego zwanego rykowiskiem. Zrzucenie poroża jest związane ze spadkiem poziomu testosteronu po okresie rozrodu. Wówczas dochodzi do wzrostu poziomu somatotropiny, a co za tym idzie, rozpadu tkanki kostnej. Samce, by zrzucić poroże nie potrzebują wyłącznie uderzenia. Zdarza się, że odpada samoistnie poprzez przeciążenie.
Jelenie zrzucają poroże mniej więcej pod koniec lutego oraz w marcu. Wówczas wielu wybiera się do lasu w celu poszukiwania zrzutów. Zabranie znalezionych tyk jest legalne, ale tylko wtedy, gdy odbywa się na terenie lasu gospodarczego. Wyjątkiem jest znalezienie poroża z czaszką. Takie znalezisko należy zostawić i zgłosić nadleśnictwu lub Państwowej Straży Łowieckiej. Zabronione jest zbieranie jakichkolwiek zrzutów w rezerwatach i parkach narodowych.
Lasy Państwowe apelują, by szukając poroży nie tropić i nie przeganiać zwierzyny. W związku z tym jest prowadzona akcja "Wieniec" na terenie całego kraju. W 2023 roku odbyła się w dniach od 6 do 14 marca. Jej celem jest m.in. przeciwdziałanie niezgodnemu z prawem zbieraniu zrzutów. Po zimie i rykowisku jelenie borykają się z małymi zasobami energii i potrzebują odpoczynku oraz regeneracji. Tropienie ich wywołuje u nich stres i jeszcze bardziej wyczerpuje ich organizm. Warto przypomnieć, że najprawdopodobniej do tragedii z okolic Ińska, gdzie pod załamanych lodem na jeziorze zginęło kilkanaście byków, przyczynili się nielegalnie działający zbieracze poroży. Wbiegnięcie chmary jeleni na zamarznięte jezioro miało być wywołane wcześniejszym spłoszeniem.
***