Nosisz takie nazwisko? To znaczy, że jesteś wyjątkowy
Nowak, Kowalska, Wiśniewska - to trzy najpopularniejsze nazwiska w Polsce według danych Ministerstwa Cyfryzacji ze stycznia 2023 roku. Zapewne nawet niezaglądająca do tablic statystycznych większość z nas potrafiłaby trafnie wskazać najpopularniejsze polskie nazwiska - na tej liście nie ma zaskoczeń. Prawdziwe zdziwienie, mogą natomiast wzbudzać najmniej popularne nazwiska. Jeśli twoje nazwisko znajduje się na tej liście, to możesz czuć się wyjątkowy.
![Nazwiska, które nosi mniej niż setka Polaków](https://i.iplsc.com/000G5VH9TB17Y76A-C322-F4.webp)
Skąd się wzięły nazwiska?
Pora obalić funkcjonujące od lat przekonanie, że nazwiska kończące się na “-ski", to nazwiska szlacheckie. Rzeczywiście tak było do XV - XVI wieku, ale w późniejszych czasach także ludzie z innych stanów nie chcąc mieć przydomków kojarzących się z chłopskim czy mieszczańskim pochodzeniem, zaczęli dodawać do swoich nazwisk “-ski", ale zacznijmy od początku...
Polskie nazwiska szlacheckie
Gdy Mieszka I tworzył swoje państwo w drużynie jego wojów oraz pośród jego plemienia nie było nazwisk, a jedynie imiona. Potrzeba dodania do imienia jakiejś cechy, która pozwoli odróżnić jednego szlachetnie urodzonego Jana od drugiej, pojawiła się dopiero w XIII wieku. To wówczas powstały pierwsze polskie nazwiska, a w ciągu XV i XVI wieku ukształtowały się na dobre szlacheckie nazwiska rodowe.
Jak odróżnić Jana od Jana? Jest ku temu łatwy sposób, jeden mieszka w Tarnowie, a drugi w Wielkopolsce. Łatwo będzie ich odróżnić, zatem uwzględniają ich miejsce pochodzenia, tym sposobem Jan z Tarnowa staje się Janem Tarnowskim, a Jan z Wielkopolski - Janem Wielkopolskim. W większości przypadków pochodzące z tamtego okresu nazwiska odmiejscowe należały właśnie do szlachty. Wyjątkiem jest rodzina Zamojskich, bo to nie oni wzięli nazwę od Zamościa, ale Zamość nazwano na cześć jego założyciela Jana Zamoyskiego.
![Ksiegi parafialne to skarbnica wiedzy o naszych przodkach](https://i.iplsc.com/000G5USZOE224FRK-C322-F4.webp)
Polskie nazwiska chłopskie i mieszczańskie
Jeszcze długie wieki po tym, jak pojawiły się nazwiska szlacheckie, chłopi i mieszczanie nazwisk nie potrzebowali. Aby odróżnić jednego Józefa od drugiego, nadawano mu przydomek związany z jego profesją np. Józef Kowal, Józef Kołodziej, albo przydomek związany z cechami charakteru lub wyglądu Józef Grab - będzie więc postawnym mężczyzną, a Józef Głąb - niezbyt rozgarniętym.
Jednak osoby z aspiracjami często nie chciały być kojarzone z chłopskimi przydomkami, dlatego do swoich nazwisk dodawano szlacheckie “-ski". Tym sposobem powstał Kowalski, Kołodziejski, Grabski.
W XVIII i XIX wieku wszyscy zaborcy wprowadzili na ziemiach polskich nakaz posiadania nazwiska i zakaz zmiany jego formy. Pomimo praw, polskie nazwiska kształtowały się jeszcze nawet w XX wieku.
Najrzadsze nazwiska w Polsce
Co roku Ministerstwo Cyfryzacji na podstawie danych z rejestru PESEL podaje listę polskich nazwisk wraz z liczbą osób, które je noszą. Spis tworzony jest oddzielnie dla mężczyzn i kobiet, ale co ciekawe w obu “rankingach" na pierwszym miejscu są te same trzy nazwiska: Nowak, Kowalski i Wiśniewski.
Natomiast lista najrzadszych jest bardzo długa. Nie ma na niej jednak żadnej osoby, która jako jedyna nosiłaby swoje nazwisko, co wynika z przyjętej metodologii. Natomiast już dwoje ludzi noszących to samo nazwisko w Polsce, zostało ujęte w statystykach. Wiele z tych rzadkich nazwisk wzięło się z połączenia dwóch innych, które nie jest popularne, na przykład tylko dwóch mężczyzn w Polsce nosi nazwisko Zudzi-Wiśniewski. Sporo jest też w tej najrzadszej grupie naturalizowanych obcokrajowców, ale pojawiają się w niej także nazwiska wskazujące na polskie pochodzenie - tylko dwie osoby noszą w Polsce nazwisko Czubecki, a trzech panów nazywa się Macierzak.
Jeśli zaś przyjrzymy się liście nazwisk, których jest mniej w Polsce niż setka, to pojawiają się na niej niekiedy zaskakujące pozycje, np. panów o nazwisku Włoszczowski jest w naszym kraju zaledwie 61. Nazwisko Wojtyszyn występuje w rejestrze osób żyjących 66 razy a Połaniecki 74. 99 mężczyzn nosi nazwisko: Adams, Brykowski, Leśnowolski czy Makowiak.
Wśród Pań w całej Polsce jest tylko dwie, które noszą nazwisko Lamińska, i trzy panie Wojtaszczak. Co ciekawe mamy tylko 77 kobiet o nazwisku Kręglewska i 68 pań Okowińskich, a 67 Brudkiewicz. Natomiast 99 kobiet nosi naziwska takie jak: Jadczyszyn, Laskosz, Ostrowiecka czy Wierzyńska.