Z jakiego kraju pochodzi twoje nazwisko? Tak łatwo to sprawdzisz
Oprac.: Agnieszka Tkacz
Nazwisko może sporo powiedzieć o naszych korzeniach i przodkach. Nie każdy wie, że szybko i łatwo można sprawdzić, skąd pochodzi. Dlatego jeśli zastanawiasz się, jaka historia kryje się za twoim nazwiskiem, sprawdź, w jaki sposób możesz ją poznać.
Kto nosi moje nazwisko? Jak to sprawdzić?
Początkowo nazwiska nadawane były jedynie wpływowym szlachcicom, którzy dziedziczyli ziemię, brali udział w transakcjach handlowych i zabierali głos w polityce. Częstym warunkiem był majątek — jedynie osoby posiadające pieniądze potrzebowały szczegółowej identyfikacji. Początkowo nazwiska tworzono od nazw miejscowości, wykonywanych zawodów oraz nazwisk ojców.
Obecnie istnieje wiele portali, dzięki którym możemy sprawdzić, skąd pochodzi dane nazwisko. Przez proces cyfryzacji mamy prosty dostęp do wielu baz danych online. Jeśli pragniemy odszukać historię naszej rodziny, możemy również sięgnąć do lokalnych archiwów — państwowych, miejskich, gminnych lub powiatowych. Jest duża szansa, że znajdziemy tam dokumenty nie tylko na temat naszego nazwiska, ale również pochodzenia.
Przeczytaj też: Tego się nie da udawać. Oto cechy ludzi naprawdę inteligentnych
Czy moje nazwisko jest polskie? Jak często występuje?
Dziwnie brzmiące nazwisko dla wielu osób jest sygnałem, aby odszukać jego pochodzenie. Możemy zastanawiać się, skąd pochodzi oraz czy nasi przodkowie rzeczywiście byli Polakami.
Jednym ze sposobów na znalezienie informacji na temat swojego nazwiska, jest wejście na portal dane.gov.pl. Po wejściu na stronę odnajdujemy zakładkę "ludność i społeczeństwo". Po kliknięciu jej zostajemy przekierowani na stronę, na której w polu wyszukiwania wpisujemy frazę "Nazwiska występujące w rejestrze PESEL". W ten sposób uzyskamy dostęp do zbioru nazwisk damskich i męskich, który ostatni raz zaktualizowany był w 2023.
Szacuje się, że w Polsce istnieje ponad 540 tys. różnych nazwisk. Najpopularniejsze jest nazwisko Nowak, a w 2023 nosiło je 200 tys. osób. Na drugim miejscu jest nazwisko Kowalski, którego posiadaczami jest 136 tys. ludzi. W pierwszej dziesiątce znajduje się również:
- Wiśniewski,
- Wójcik,
- Kowalczyk,
- Kamiński,
- Lewandowski,
- Zieliński,
- Szymański,
- Woźniak.
Jak rozpoznać szlacheckie nazwisko? Czy końcówka jest ważna?
Przyjęło się, że polskie nazwiska zakończone na -ski lub -cki to nazwiska szlacheckie. Stwierdzenie to ma w sobie ziarno prawdy, nie można jednak używać go w każdej sytuacji. Pierwsze nazwiska nadawali sobie przedstawiciele szlachty. Identyfikowali się z tym, co posiadali, przez co często ich nazwiska pochodziły od należących do nich miejscowości. Taka sytuacja panowała jednak do początków XVI wieku.
Kiedy ludności zaczęło przybywać, imiona przestały wystarczać i coraz częściej tworzono nazwiska. Przez to, że zwykłe nazwiska przezwiskowe, pochodzące od nazw przedmiotów, zwierząt czy roślin nie były ładne, ani nobilitujące. Przez to końcówki -ski i -cki zaczęły funkcjonować również w innych grupach społecznych.
Przeczytaj też: Wzrost zainteresowania usługami detektywów. Przez program Netflixa sprawdzają wierność partnerów
Obecnie trudno jest ustalić, czy nasze nazwisko pochodziło od szlachty. Na przykład popularne w Polsce nazwisko Kowalski, może pochodzić zarówno od wsi Kowale, należącej do szlachcica, jak i od zawodu kowala. Właśnie dlatego nie da się jednoznacznie określić, skąd pochodzi nasze nazwisko.
Jak sprawdzić pochodzenie swojego nazwiska?
Jednym ze sposobów na sprawdzenie popularności swojego nazwiska jest wejście na portal nazwiska.ijp.pan.pl. To strona utworzona przez Instytut Języka Polskiego PAN, gdzie znajdziemy prawie wszystkie występujące w Polsce nazwiska.
Wystarczy wpisać w białe pole na stronie głównej swoje nazwisko i przejść do jego szczegółów. Portal zaprezentuje nam takie informacje jak ogólna liczba osób posiadających to nazwisko, jak występuje na mapie Polski oraz jaka jest historia i znaczenie. Znajdziemy również ciekawostki językowe, czyli formę żeńską nazwiska, warianty, a nawet strukturę słowotwórczą.
