Złam kod narcyza. Oto 9 zdań, które z pewnością usłyszysz

Na początku wydaje się wyjątkowy. Czarujący, inteligentny, dbający o swój wizerunek. Zdarza się, że jest też bardzo opiekuńczy. Przyciąga swoją ofiarę jak magnes - bezbłędnie potrafi "rozpracować" jej słabe strony. W końcu zaprasza do tańca pełnego iluzji i manipulacji, z którego wynika jedno: narcyz nie potrafi kochać bezinteresownie.

"To ja, Narcyz się nazywam. Przepraszam i dziękuję, ja tych słów nie używam. Jestem piękny i uroczy, popatrzcie w moje oczy. Jestem przecież najpiękniejszy, a na pewno najskromniejszy" - brzmią słowa piosenki zespołu Łzy. Czy tak jest w rzeczywistości?

Narcyz. Wyrażenie, które już na stałe wpisało się we współczesnej kulturze i języku. Najczęściej odnosi się do osób uwielbiających być w centrum uwagi i nieliczących się z potrzebami innych osób.

Czym jest narcystyczne zaburzenie osobowości? Potrzeba podziwu, przekonanie o swojej wielkości i brak empatii - osoby borykające się z tym zaburzeniem często przedstawiane jako aroganckie, egocentryczne i manipulujące. Według szacunków, na narcystyczne zaburzenie osobowości cierpi niemal 1 proc. populacji - częściej dotyka ono mężczyzn niż kobiet.

Zobacz też: Chęć do pracy nie ma numeru PESEL

Tak o narcyzmie na łamach Interii mówiła psycholożka i socjolożka Urszula Struzikowska-Marynicz:

- Ranienie innych wynika z przekonania osoby cierpiącej na narcystyczne zaburzenie osobowości o własnej wyjątkowości i wyższości nad innymi, jak również tendencji do dążenia przez nią do zrealizowania własnych celów metodą "cel uświęca środki", czyli "wszystkie chwyty dozwolone". W rzeczywistości jednak zdecydowanie wielkościowy obraz własnej osoby ma u pacjenta narcystycznego podwójne znaczenie. Po pierwsze pełni funkcję kompensującą jego negatywne przekonania i emocje wynikające z przekonania kluczowego o tym, że gdyby inni poznali, jaki jest naprawdę, odrzuciliby go, nie akceptowali. Po drugie dlatego, że osoba ta nauczyła się, że namiastkę miłości, bliskości, szacunku i akceptacji otrzymuje poprzez zasługiwanie na aplauz, a zatem poprzez wzbudzanie podziwu, życiu na świeczniku - powiedziała ekspertka.

- Kolejnym powodem jest fakt, że osoba cierpiąca na narcystyczne zaburzenie osobowości nie bierze odpowiedzialności za swoje zachowania i decyzje. Wbrew pozorom, nie jest ona tak pewna siebie, jak ją odbieramy, więc potrzebuje usprawiedliwienia ich i kozła ofiarnego, który za nią tę odpowiedzialność udźwignie. Jeszcze jednym powodem krzywdzenia innych jest natura narcystycznych lęków przed odrzuceniem, utratą kontroli, upokorzeniem, zdemaskowaniem zagrywek.  W głowie takiej osoby zachodzi okrutnie proste równanie: albo zaatakuję, albo zostanę zaatakowany - powiedziała Urszula Struzikowska-Marynicz.

Zobacz też: Narcyz rani, bo inaczej nie umie. Rozmowa z Urszulą Struzikowską-Marynicz

Po tym możesz poznać, że masz do czynienia z narcyzem. Jak się zachowuje?

• Wyolbrzymia swoje osiągnięcia i talenty,
• Oczekuje na specjalne traktowanie,
• Snuje wizje o sukcesach, władzy i idealnej miłości,
• Jest przekonany o tym, że jest się wyjątkowym i pragnienie bycia podziwianym,
• Wykorzystuje innych osób do osiągnięcia własnych celów,
• Brakuje mu empatii,
• Jego zachowanie jest aroganckie.

Każdy, kto kiedykolwiek trafił w swoim życiu na narcyza - czy to w związku, czy to w pracy, zdaje sobie sprawę, że narcyz używa języka w zupełnie inny sposób. W jego ustach słowa "kocham cię", "zależy mi na tobie", "świetnie wszystko przygotowałeś/aś" mają zupełnie inne znaczenie.

Zobacz też: "Nie przesadzaj". Mroczna strona dzieciństwa

Chociaż narcyz potrafi komplementować jak nikt inny, początkowo wprost bombardować swoim zainteresowaniem, finał każdej relacji z narcyzem z pewnością nie kończy się happy endem. Kiedy w głowie powinna zapalić się nam czerwona lampka? Co mówi narcyz? Oto przykłady zdań, które z pewnością usłyszysz:

1. Przesadzasz. Jesteś zbyt emocjonalna/emocjonalny,
2. Przykro mi, że tak uważasz. Chyba bierzesz to do siebie zbyt osobiście,
3. Nie rozumiesz, przez co przechodzę,
4. Wcale tak nie powiedziałem/am. Oczywiście źle mnie zrozumiałaś/eś,
5. Nie znasz się na żartach. To twoja wina,
6. Zwariowałaś/eś. Masz problemy z zaufaniem. I to poważne,
7. I tak nikt ci nie uwierzy,
8. Beze mnie jesteś nikim,
9. Ty egoistko/egoisto. Zniszczyłaś/eś to, co wspólnie tworzyliśmy.

Zakończenie jakiejkolwiek relacji z narcyzem może być naprawdę trudne i wyczerpujące. Nic nie zniknie jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki - rozstanie może sprawić, że narcyz ujawni swoje nawet najbardziej mroczne oblicze. Nie obejdzie się bez strachu i manipulacji - dlatego tak ważne jest, by do wszystkiego starać się podchodzić bez emocji.

Może to być o tyle trudne, że początki związku czy relacji z narcyzem brzmią trochę jak bajka. Okazywanie zainteresowania, "bombardowanie" miłością, komplementy, zabieganie o uwagę... Dzięki temu "ofiara" narcyza nabiera przekonania, że to wyjątkowe uczucie.

Narcyz na początku będzie podkreślał, jak wielkie ma szczęście, że spotkał cię na swojej drodze. Gdy dochodzi do rozstania czy też próby zerwania kontaktu, następuje zwrot o 180 stopni. Przestajesz być księżniczką czy księciem z bajki, a stajesz się wrogiem numer jeden. Narcyz winą za rozstanie obarczy ciebie i będzie ci wmawiał, że jesteś niewdzięczna za wszystko, co dla ciebie zrobił.

Po wyjściu z toksycznej relacji trzeba dać sobie czas, by przeżyć trudne emocje. Takie rany nie goją się zbyt szybko i pozostawiają w nas trwały ślad. Warto skorzystać z pomocy psychologa i otaczać się wsparciem życzliwych osób.

Zobacz też: Kiedy pokochasz narcyza

***