Bośnia i Hercegowina: Serce Bałkanów w objęciach przyrody i historii
Bośnia i Hercegowina to nieco zapomniany bałkański kraj. Leżąca pomiędzy Chorwacją, Serbią i Czarnogórą kraina nie zyskała nigdy statusu turystycznego kierunku. Tymczasem Bośnia jest bardzo ciekawą alternatywą dla zatłoczonych kurortów Adriatyku.
Polacy uwielbiają Bałkany. Nie ma się czemu zresztą dziwić - dla nas to idealna kombinacja ładnej pogody, w miarę niskich cen i niewielkiej odległości, zarówno fizycznej, jak tej kulturowej. Większość mówiąc o wakacjach na Półwyspie Bałkańskim, ma na myśli Chorwację i Grecję, czasem może Bułgarię, ale region ma do zaoferowania o wiele więcej.
Spis treści:
Bośnia i Hercegowina - kraj umowny
Bośnia i Hercegowina (oficjalnie nazwana Bosna i Hercegovina) to kraj graniczący z Chorwacją na północnym, zachodnim i południowym zachodzie, z Serbią na wschodzie oraz z Czarnogórą na południowym wschodzie. Powstała po rozpadzie Jugosławii i uzyskała niepodległość w 1992 roku. Choć pierwsze trzy lata jej istnienia upłynęły pod znakiem okrutnej wojny, dzisiaj jest to spokojne i gościnne miejsce.
Stolicą Bośni i Hercegowiny jest Sarajewo, walutą tak zwana marka zamienna (BAM, około 2,30 PLN), a językami urzędowymi bośniacki, chorwacki i serbski. Są one bardzo podobne i różnią się głównie w kwestii nazewnictwa. Czasem używa się nawet jednej nazwy na określenie całej tej grupy językowej: serbskochorwacki.
Jest to kraj złożonej sytuacji politycznej i społecznej. Powstały na mocy porozumienia pokojowego w Dayton, które zakończyło wojnę w latach 1992-1995, składa się z dwóch głównych jednostek administracyjnych: Federacji Bośni i Hercegowiny oraz Republiki Serbskiej. Trzecim regionem jest autonomiczny dystrykt Brczko.
Republika Serbska jest jednym z dwóch entitetów w Bośni i Hercegowinie, obejmującym większą część kraju na północy i wschodzie, mającym bardzo szeroki zakres autonomii, w tym własne organy rządowe, parlament, prezydenta i system prawniczy, swoją stolicę w mieście Banja Luka.
Również populacja BiH jest bardzo zróżnicowana. Główne grupy etniczne to Boszniacy, Serbowie i Chorwaci. Dlatego też kraj ma trójczłonową prezydenturę, w której prezydencję sprawują przedstawiciele tych trzech głównych grup etnicznych: Bośniaków, Chorwatów i Serbów.
Z perspektywy turysty kwestie te są drugo-, a nawet trzeciorzędne. Zwiedzając Bośnię i Hercegowinę, nie odczujemy bowiem za bardzo sytuacji politycznej. O tym, czy znajdujemy się aktualnie na terenie zamieszkanym głównie przez Serbów, Boszniaków czy Chorwatów, będą świadczyć jedynie detale jak marki produktów w sklepach czy architektura.
Czy Bośnia i Hercegowina ma dostęp do morza?
BiH nie kojarzy nam się z gęstym ruchem turystycznym między innymi dlatego, że nie myśli się o niej jako o kraju nadmorskim. Bośniacy mają jednak dostęp do Morza Adriatyckiego, a głównym i w zasadzie jedynym, ośrodkiem jest miasto Neum, unikalne miejsce, gdzie doświadczyć można połączenia kultury bośniackiej i uroków nadmorskiego kurortu.
Neum to małe miasto położone w południowej części państwa, znane przede wszystkim właśnie z faktu, bycia jedynym bośniackim miastem mającym dostęp do Adriatyku. Mieści się w wąskiej części wybrzeża, która oddziela Chorwację na północy i południu.
Neum leży wzdłuż pięknych, skalistych brzegów Adriatyku, otoczone przez malowniczy krajobraz górski. Dzięki swojemu unikalnemu położeniu miejsce to jest popularnym celem turystycznym zarówno dla mieszkańców Bośni i Hercegowiny, jak i dla zagranicznych turystów. Znajdziemy tu piękne plaże, czystą wodę i malownicze adriatyckie widoki, znane z Chorwacji. Latem temperatury są bardzo przyjemne.
Turystyka nadmorska jest ważną częścią gospodarki Neum, toteż w mieście znajdują się liczne hotele, pensjonaty, restauracje i bary, które zapewniają zakwaterowanie i usługi dla gości. Do lokalnych atrakcji należą wycieczki statkami, nurkowanie, jak i plażowanie w klasycznym wydaniu.
Trzy miasta jak trzy korony: Mostar, Sarajewo, Travnik
Największymi walorami Bośni i Hercegowiny nie jest jednak morze a piękno natury, kultura i historia. Punktami, które stanowią podstawę każdej wyprawy do tego kraju, są trzy miasta, każde posiadające odrębny, unikatowy klimat.
Mostar
Ikonicznym obiektem Mostaru jest Stary Most (Stari Most) z XVI wieku, wpisany Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. To symbol ducha miasta, które łączy wpływy kultury wschodniej i zachodniej, a także stanowi przejście ponad rzeką Neretwą, umowną granicą pomiędzy terenem zamieszkanym przez Boszniaków z jednej i Chorwatów z drugiej strony.
Obiekt został co prawda zniszczony podczas wojny w Bośni i Hercegowinie w 1993 roku, ale został odbudowany zgodnie z pierwotnymi technikami i materiałami. Dziś jest symbolem jedności i pojednania, ale także... popularnym miejscem skoków do wody. Śmiałkowie o stalowych nerwach często organizują zawody, skacząc z wysokości 20 metrów do płynącej poniżej rzeki.
Mostar zachęca również urokliwym starym miastem. To labirynt wąskich uliczek, ciągnących się pomiędzy historycznymi kamiennymi domami w bośniackim stylu, kawiarni, sklepików z rękodziełem i tradycyjnymi restauracjami. Wielu handlarzy oferuje lokalne wyroby, takie jak ręcznie tkane dywany, tradycyjne filiżanki do kawy i herbaty czy biżuterię.
Jednym z obiektów godnych uwagi jest meczet Koski Mehmed-Paszy, tuż przy Starym Moście. Zbudowany w 1618 roku wciąż jest otwarty dla wszystkich, dzięki czemu turyści mogą poznać historię islamskiego dziedzictwa w regionie. Dodatkowo z budynku rozciągają się przepiękne widoki na miasto i Neretwę.
Sarajewo
Obowiązkowym punktem każdej wycieczki do Bośni i Hercegowiny jest stolica kraju, Sarajewo. O jego dziedzictwie kulturowym, duszy i historii - zarówno tej odległej, jak i tej nowszej, związanej z wojną w latach 90. - napisano już niejedną książkę. Sarajewo to tygiel kulturowy, idealnie oddający bałkański klimat mieszanki wpływów z różnych regionów świata.
Znajdziemy tu zarówno meczety, cerkwie, jak i katolickie kościoły. Architekturę osmańską, obiekty w stylu neomauretańskim, pozostałości po Austro-Węgrach, jak i spuściznę Jugosławii Josipa Broz-Tity.
Będąc w Sarajewie, nie sposób ominąć historycznego serca miasta Starego Rynku, zwanego Bascarsija. Ważnymi punktami są także ulica Ferhadija, meczet Gazi Husrev-bega, Katedra Serca Jezusowego i wzgórze Trebević.
Bardzo ważną częścią zwiedzania stolicy BiH jest poznanie brutalnych doświadczeń niedawnej wojny i oblężenia miasta przez Serbów. Wspomnienia z tego ciężkiego okresu zebrano w kilku miejscach: Muzeum Zbrodni Przeciwko Ludzkości i Ludobójstwu, Muzeum Dzieciństwa Czasu Wojny oraz w Tunelu Wojny, stworzonym w dawnym Tunelu Spasa, który pełnił ważną rolę podczas oblężenia miasta, będąc kluczowym źródłem dostaw dla mieszkańców.
Travnik
Ostatnim z trójki jest jedno z najstarszych i z pewnością najbardziej malowniczych miast kraju o swojsko brzmiącej nazwie Travnik, leżący na trasie z Banja Luki do Sarajewa. Niektórzy określają to miejsce jako Bośnię w pigułce. Górskie miasteczko nad rzeką Plivą pełne jest zabytków, będących świadkami historii regionu.
Na pierwszym miejscu wymienia się zawsze Zamek w Travniku, będący pozostałością po panowaniu Imperium Osmańskiego na tych ziemiach. Innymi pamiątkami po wpływie tej kultury są meczety Sulejmanija, największa i najważniejsza świątynia w mieście, zbudowana w XVIII wieku oraz Jeni dżamija, najstarszy meczet w Travniku, pochodzący z wieku XVI.
To tutaj urodził się Ivo Andrić, jeden z najsłynniejszych obok Nikoli Tesli i Jospia Broz-Tity mieszkańców Bałkanów. Jako że niełatwo jest ustalić jego narodość, różne grupy etniczne toczą na ten temat spory od lat. Andrić to jedyny bałkański noblista, który otrzymał nagrodę w kategorii związanej z literaturą. Ciekawostką jest też fakt, iż przyszedł tu na świat polski matematyk Stanisław Gołąb.
Naturalne piękno Bośni
Argumentem za tym, by spróbować na Bałkanach czegoś innego i zajrzeć do Bośni jest natura. Górskie potoki, wodospady, parki narodowe i lasy gwarantują niezapomniane widoki. Te miejsca to przede wszystkim:
- Jajce: Urocze miasteczko z jeszcze bardziej uroczą nazwą. Położone jest na styku trzech rzek, które tworzą naturalne wodospady. To one wraz z zamkiem stanowią główną atrakcję tego miejsca.
- Park Narodowy Una: Na jego terenie znajduje się rzeka Una, która jest znana z kaskad i wodospadów. W parku oprócz pieszych wędrówek można uprawiać sporty wodne, takie jak rafting czy spływy kajakowe.
- Park Narodowy Sutjeska: Park, w którego skład wchodzą głównie dzikie lasy i góry, w tym najstarszy las bukowy w Europie. Sutjeska to idealne miejsce dla miłośników turystyki pieszej i obcowania z przyrodą.
- Blagaj: Malownicza miejscowość Blagaj jest znana ze swojego pięknego źródła rzeki Buna, które wypływa z jaskini w skale. Warto odwiedzić tę urokliwą okolicę, a także zobaczyć klasztor sufijski z XIV wieku.
- Wodospady Kravica: Sięgająca w najwyższym punkcie 28 metrów grupa wodospadów o szerokości 100 metrów na rzece Trebizat robi wrażenie i tworzy przepiękną scenerię.
