Stonehenge może stracić status Miejsca Światowego Dziedzictwa UNESCO
Oprac.: Karolina Iwaniuk
Brytyjski sekretarz ds. transportu Mark Harper wydał niedawno zezwolenie na realizację kontrowersyjnego projektu przebudowy drogi A303, który zakłada budowę tunelu w bezpośrednim sąsiedztwie słynnej kamiennej budowli Stonehenge. Teraz w reakcji na tę decyzję UNESCO zagroziło pozbawieniem monumentu statusu Miejsca Światowego Dziedzictwa.
Tunel powodem sporów o Stonehenge
Po latach sporów i protestów ze strony archeologów i grup zajmujących się ochroną historycznego dziedzictwa, władze Wielkiej Brytanii zatwierdził plan budowy podziemnej autostrady w pobliżu Stonehenge.
Zobacz również:
- Najpiękniejsze miejsca na narty w Europie. Jedno z nich tuż przy polskiej granicy
- To miasto znalazło się w pierwszej dziesiątce. Polacy go nie doceniają
- Obcokrajowcy zachwyceni "ukrytym klejnotem Polski". Jesienią bywa zapomniany
- Dolnośląska perełka dla narciarzy. Ceny karnetów wciąż tańsze niż w Zakopanem
Przeciwko temu rozwiązaniu występowało wiele organizacji, w tym instytucji publicznych. Rządowy Inspektorat Planowania stwierdził, że budowa tunelu może spowodować nieodwracalną szkodę. Stanowczo zareagowało też UNESCO.
Agencja ONZ jest zdania, że planowany obecnie projekt krótszego i tańszego tunelu grozi zniszczeniem lub przemieszczeniem niektórych elementów archeologicznych wokół Stonehenge, a zakłócenie krajobrazu może niekorzystnie wpłynąć na integralność tego wyjątkowego miejsca. Dlatego zagroziła, że jeśli projekt zostanie zrealizowany, Stonehenge zostanie skreślone z listy Miejsc Światowego Dziedzictwa i trafi na listę Zagrożonych Miejsc Światowego Dziedzictwa.
Jako rozwiązanie alternatywne UNESCO zaleciło albo wydłużenie tunelu, aby nowy odcinek drogi w mniejszym stopniu ingerował w krajobraz, albo takie przebudowanie A303, by szerszym łukiem omijała Stonehenge.
"Występujące w granicach obiektu osobliwości wspólnie stanowią o Wyjątkowej Uniwersalnej Wartości Stonehenge i Avebury" - czytamy w komunikacie w tej sprawie na stronie internetowej UNESCO.
Terminem “Wyjątkowa Uniwersalna Wartość" organizacja określa obiekty o szczególnym kulturowym lub przyrodniczym znaczeniu dla ludzkości. W oświadczeniu podkreślono, że objęte ochroną obiekty są rozległe - mają około 25 kilometrów kwadratowych - aby ukazać związek pomiędzy monumentami a otaczającym je krajobrazem.
Nie ma szansy na zmianę zdania? Co dalej z wyjątkowym obiektem?
Szanse na to, że sekretarz ds. transportu zmieni zdanie pod wpływem opinii UNESCO, są niewielkie. Mark Harper już w uzasadnieniu do swojej decyzji stwierdził, że wziął pod uwagę obawy przeciwników tej inwestycji, ale doszedł do wniosku, że: "szkoda, jaką tunel wyrządza relacjom przestrzennym, widokowym i krajobrazowym jest mniej niż znacząca i należy ją rozważać w odniesieniu do korzyści publicznych".
Nie wszystkie organizacje zajmujące się ochroną Stonehenge są przeciwne projektowi tunelu. Rządowe plany popierają m.in. Historic England, National Trust i English Heritage. Ta ostatnia napisała w oświadczeniu: "Dziesiątki tysięcy pojazdów przejeżdżają codziennie autostradą A303 obok Stonehenge. Natężony ruch i dobiegający z drogi ciągły hałas zakłócają możliwość obcowania z zabytkiem, a istniejąca droga odcina go od znacznej części otaczającego go starożytnego krajobrazu".
Projekt tunelu po raz pierwszy został zatwierdzony w listopadzie 2020 roku przez byłego sekretarza ds. transportu Granta Shappsa, ale rok później został odrzucony przez Sąd Najwyższy.
