Węże czują je z daleka. Posadź, będą omijać twój ogród szerokim łukiem
Oprac.: Jacek Waśkiel
Wiosną i latem węże coraz częściej pojawiają się w ogrodach, wywołując lęk i niepotrzebne reakcje. Większość gatunków występujących w Polsce jest jednak zupełnie niegroźna, a ich obecność można ograniczyć bez szkody dla zwierząt i bez łamania przepisów. Przedstawiamy sprawdzone, legalne i bezpieczne sposoby, jak poradzić sobie z tymi nieproszonymi gośćmi.
Dlaczego węże pojawiają się w ogrodzie?
Najczęściej spotykanym wężem, który może pojawić się w ogrodach w niemal każdej części Polski, jest zaskroniec zwyczajny. Choć ten gatunek nie zagraża ludziom, jego rozmiary bywają zaskakujące, ponieważ dorosłe samice osiągają nawet półtora metra długości. W południowych i centralnych województwach występują również gniewosze plamiste, często mylone ze żmijami ze względu na podobne ubarwienie. W rzeczywistości nie są one jadowite i polują głównie na jaszczurki. Z kolei w Bieszczadach można spotkać węża Eskulapa, największego polskiego gada, który dorasta do dwóch metrów i występuje bardzo rzadko, wyłącznie w kilku lokalizacjach.
Najwięcej niepokoju budzi jednak jadowita żmija zygzakowata. Choć można ją spotkać w całym kraju, najczęściej przebywa na wilgotnych polanach, obrzeżach lasów i terenach oddalonych od ludzkich siedlisk. Może jednak pojawić się w ogrodzie, jeśli działka graniczy z nieużytkami, terenami leśnymi lub naturalnymi łąkami. Preferuje zacienione i chłodniejsze miejsca, ale w sytuacji braku schronienia potrafi zająć również nasłonecznione zakątki. Kontakt z człowiekiem zwykle kończy się jej ucieczką, jednak jeśli zostanie zaskoczona lub osaczona, może się bronić, wykorzystując swój jad.
Węże pojawiają się w ogrodach, które zapewniają im odpowiednie warunki do życia. Szczególnie chętnie zasiedlają miejsca z wysoką trawą, gęstą roślinnością, porzuconymi materiałami ogrodowymi, kamieniami czy pustymi donicami. Tego typu struktury oferują im osłonę przed drapieżnikami i stabilną temperaturę. Obecność zbiorników wodnych zwiększa prawdopodobieństwo wizyt zaskrońców, które doskonale radzą sobie w wodzie i żywią się płazami oraz rybami.
Gniewosze plamiste wybierają natomiast suche, nasłonecznione miejsca, gdzie łatwo im upolować jaszczurki i drobne padalce. Wszystkie gatunki węży występujące w Polsce są objęte ochroną, dlatego ich zabijanie, chwytanie czy płoszenie jest prawnie zabronione. Oznacza to, że w przypadku ich obecności należy zachować spokój i działać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Przeczytaj też: Wieczorem rozłóż w ogrodzie. Ślimaki przestaną się panoszyć
Węże w ogrodzie: co robić?
W przypadku zauważenia węża na działce lub w ogrodzie nie należy podejmować gwałtownych działań ani prób jego przepędzenia. Większość gatunków spotykanych w Polsce to gady łagodne i kompletnie niegroźne dla człowieka, które same opuszczają teren, jeśli przestaje być on dla nich przyjazny. Zamiast reagować impulsywnie, warto skupić się na prewencji, czyli odpowiednim zarządzaniu przestrzenią wokół domu.
Węże unikają otwartych, eksponowanych miejsc i nie zatrzymują się tam, gdzie występuje intensywny ruch ludzi, regularna pielęgnacja terenu oraz brak dogodnych kryjówek. Szczególną uwagę należy zwrócić na zalegające w kątach posesji deski, palety, betonowe płyty, stare donice, porzucone materiały budowlane i sterty gałęzi, które stanowią dla nich idealne miejsce do ukrycia się i wygrzewania.
Regularne koszenie trawy, usuwanie zbędnych przedmiotów i eliminowanie potencjalnych kryjówek to podstawowe działania, które skutecznie zniechęcają węże do powrotu na teren posesji. Jednym z domowych sposobów ochrony ogrodu przed wężami jest sadzenie roślin, których intensywny zapach działa odstraszająco na gady. Do najskuteczniejszych należą:
- bylica piołun,
- ruta zwyczajna,
- por,
- oregano i chmiel.
Rośliny te pełnią nie tylko funkcję odstraszającą, ale również ozdobną lub użytkową, dlatego z łatwością można je wkomponować w aranżowaną przestrzeń. Warto umieszczać je wzdłuż ogrodzeń, wokół kompostowników, oczek wodnych, rabat, a także w pobliżu altan i tarasów. Kilka krzewów czarnego bzu lub kęp bylicy i oregano, rozlokowanych w newralgicznych miejscach, tworzy naturalną barierę zapachową, która skutecznie ogranicza obecność węży, a przy tym wzbogaca estetykę ogrodu.
W przypadku, gdy węże przebywają na posesji przez dłuższy czas lub pojawiają się regularnie, nie wolno podejmować prób ich tępienia. Zamiast tego należy powiadomić straż miejską, straż pożarną, lokalne nadleśnictwo lub organizację zajmującą się ochroną dzikich zwierząt. Samodzielne przeganianie, chwytanie czy przenoszenie węży jest nie tylko niebezpieczne, ale również niezgodne z przepisami. Wszystkie krajowe gatunki, w tym żmija zygzakowata, są objęte ochroną na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z 16 grudnia 2016 roku. Zabronione jest ich zabijanie, płoszenie, chwytanie, a także niszczenie ich kryjówek. Zgodnie z art. 127 ustawy o ochronie przyrody za naruszenie tych przepisów grozi grzywna do 5000 zł, areszt lub kara ograniczenia wolności.
Przeczytaj też:
