Choroba Stilla: Objawy, przyczyny, leczenie

Choroba Stilla to rzadka choroba autoimmunologiczna z grupy schorzeń reumatycznych, która prowadzi do zapalenia stawów. Układ odpornościowy z nieznanych powodów atakuje tkanki miękkie organizmu, zwłaszcza stawów. Ma też wpływ na inne narządy, co grozi różnymi zmianami i powikłaniami. Choroba występuje zazwyczaj u dzieci i młodzieży do 16. roku życia, ale może także pojawić się u dorosłych. Częściej pojawia się u dziewczynek i kobiet. Choroba Stilla u dzieci ma postać młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów, a u dorosłych jest to układowe zapalne schorzenie, które najczęściej jest nawrotem objawów z wieku dziecięcego lub młodzieńczego. 

Przyczyna choroby Stilla nie jest znana. Podejrzewa się, że może do niej dojść u osób z genetycznymi predyspozycjami do zachorowania. Eksperymentalne badania wykazały, że wpływ na chorobę mogą mieć niektóre wirusy, np. różyczki, świnki, grypy, cytomegalii, adenowirusy, a także zakażenia chlamydami, mykoplazmami, pałeczkami borelli, brucelozy czy yersini.

Choroba Stilla może przebiegać na trzy różne sposoby. Może być pojedynczym epizodem w życiu i nie pojawić się nigdy więcej. Ma wtedy ostry przebieg. Może mieć też postać nawracającą, kiedy kolejne epizody pojawiają się w różnych odstępach czasu, a między nimi następuje całkowita remisja. Może być też chorobą przewlekłą, podczas której objawy są obecne przez cały czas i utrzymują się 12 miesięcy. Ta postać zajmuje przede wszystkim stawy, prowadząc do ich uszkodzenia, a nawet niepełnosprawności.

Nie wszystkie objawy choroby Stilla są dla niej charakterystyczne, dlatego trudno rozpoznać to schorzenie. Zwykle choroba zaczyna się dość ostro i przebiega dynamicznie. Pojawia się gorączka przekraczająca 39 stopni, która może ustąpić samoistnie bez podania leków przeciwgorączkowych. Następnymi objawami są bóle stawów, a także drobna, plamisto-grudkowa wysypka w łososiowym kolorze, najczęściej zlokalizowana na tułowiu, ramionach i udach (w rzadkich przypadkach pojawia się również na twarzy). Z tego względu choroba Stilla często mylona jest z reakcją alergiczną organizmu. Objawy stawowe obejmują głównie stawy biodrowe, kolanowe, barkowe, łokciowe, skokowe oraz nadgarstkowe. Bólowi stawów może towarzyszyć usztywnienie (ograniczające ruchomość), obrzęki i wysięki oraz bóle i osłabienie mięśni. Przy chorobie Stilla może również występować zapalenie gardła. W badaniach krwi u chorego można stwierdzić podwyższony poziom białych krwinek. 

Nieco rzadziej mogą także pojawić się bóle brzucha, a także powiększenie węzłów chłonnych, śledziony lub wątroby. Może także dojść do utraty wagi, nadmiernego wypadania włosów, a także stanów zapalnych w obrębie osierdzia, opłucnej i mięśni. Chorzy skarzą się także na złe samopoczucie, utratę apetytu, a nawet zaburzenia słuchu i wzroku.

W przypadku choroby Stilla ważne jest przede wszystkim prawidłowe rozpoznanie. Schorzenie jest trudne do zdiagnozowania, gdyż jego objawy mogą świadczyć również o innych chorobach, np. reumatoidalnym zapaleniu stawów, posocznicy, toczniu rumieniowatym układowym czy chorobach zakaźnych (m.in. mononukleozie, różyczce lub wirusowym zapaleniu wątroby typu B). Dlatego konieczne jest dokładne i szczegółowe badanie stawów. Chorobę Stilla diagnozuje się na podstawie laboratoryjnych badań krwi, na podstawie których określa się poziom wskaźników zapalnych. Wykonuje się również badania obrazowe, np. tomografię komputerową czy rentgenografię. 

Leczenie ostrej fazy choroby polega na łagodzeniu objawów. Początkowo podaje się niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz przeciwbólowe na obniżenie gorączki i ból stawów. Jeśli to nie przynosi poprawy, podaje się glikokortykosteroidy hamujące procesy zapalne. Przy przewlekłej chorobie Stilla stosuje się leki modyfikujące przebieg choroby oraz leki biologiczne. Ważna jest także rehabilitacja, którą należy rozpocząć już na samym początku choroby. Stosuje się fizykoterapię, aby zapobiec deformacjom stawów i zapobiegać ograniczeniu ruchomości w stawach.

Zwykle leczenie choroby Stilla przebiega dobrze, jednak rokowanie zależne jest od tempa rozwoju choroby i predyspozycji pacjenta do reagowania na terapię. W niektórych przypadkach może dojść do szybkiego niszczenia tkanki stawów, co może prowadzić do niepełnosprawności. Czasem dochodzi także do zmian w obrębie narządów wewnętrznych, co skutkuje zapaleniem mięśnia sercowego, zapaleniem opłucnej czy też niewydolnością wątroby lub układu oddechowego. Takie powikłania mogą grozić śmiercią.