Hipotermia: Objawy, środki zaradcze, pomoc
Hipotermia to stan, w którym temperatura ciała spada poniżej wartości prawidłowych. U człowieka tą granicą jest 35 stopni Celsjusza. Jeśli temperatura ciała spadnie do niższych wartości, dochodzi do niekorzystnych, często bardzo niebezpiecznych życia reakcji. Najczęściej dzieje się tak pod wpływem niskiej temperatury powietrza lub wody, ale hipotermia może też wystąpić przy temperaturze dodatniej wiosną i jesienią, bo przy ubraniu niedostosowanym do warunków pogodowych zagrożeniem bywa także wysoka wilgotność powietrza. Skrajnie wychłodzić może się również osoba odpowiednio zabezpieczona, jeśli w niekorzystnej aurze przebywa zbyt długo. Dotyczy to zwłaszcza osób bezdomnych, lecz także turystów, którzy zgubili się np. podczas wycieczki w górach.
Hipotermia pojawia się wówczas, gdy temperatura ciała spada poniżej 36 stopni Celsjusza. Jej objawy są zwykle charakterystyczne; zaliczyć do nich należy dreszcze, uczucie zimna, gęsią skórkę, zblednięcie skóry, zasinienie warg, osłabienie, przyspieszenie tętna i oddechu. Natychmiastowa reakcja jest kluczowa. Jeśli nie zareagujemy w porę, temperatura nadal będzie spadać.
Lekarze wskazują, że rozróżniamy trzy stadia hipotermii:
* Okres obronny, gdy temperatura naszego ciała oscyluje wokół temp. 35–32 stopni Celsjusza. Eksperci wskazują, że w tym czasie może dojść do zaburzeń świadomości i mowy. Często pojawia się drżenie, bóle i skurcze mięśni, zawroty głowy, osłabienie siły rąk i nóg. W tym stadium jesteśmy jeszcze sobie w stanie sami pomóc.
* Okres wyczerpania, gdy temperatura naszego ciała oscyluje wokół 32-28 stopni Celsjusza. Zaburzenia świadomości pogłębiają się, mięśnie sztywnieją i znacząco zwalnia tętno. Tak wychłodzona osoba wymaga już pomocy z zewnątrz.
* Zagrożenie życia, gdy temperatura ciała spada poniżej 28°C. Osoba wychłodzona jest z reguły nieprzytomna, mięśnie są wiotkie, źrenice nie reagują na światło. Puls może być niewyczuwalny lub bardzo wolny. Tak samo oddech.
Przy każdym stadium hipotermii liczy się natychmiastowa reakcja. Nawet przy lekkim wychłodzeniu powinniśmy możliwe jak najszybciej znaleźć ciepłe schronienie, zdjąć mokre ubranie i założyć. Okryć się kocami lub ręcznikami. Warto przyjąć pozycję z podkurczonymi rękami i nogami, gdyż uchroni to przed utratą ciepła. Można wypić ciepły, słodki płyn. Pod żadnym pozorem nie wolno pić alkoholu.
Z kolei przy umiarkowanej hipotermii, gdy mamy już do czynieni z zaburzeniami świadomości, należy ograniczyć u niego zbędne ruchy. Powinny być one jak najwolniejsze, by nie pompowały ochłodzonej krwi do serca i mózgu. Osobie nieprzytomnej nie należy podawać nic doustnie. Najlepiej nie zdejmować z niej ubrania, tylko otulić tym, co mamy pod ręką. Przyłożyć ciepłe okłady na plecy, głowę, szyję. Zadbać o to, by jak najszybciej trafiła do szpitala.
W głębokiej hipotermii poszkodowany może wyglądać na martwego. Tętno i oddech należy sprawdzać mu przynajmniej przez minutę, bo puls może być bardzo wolny. Po stwierdzeniu braku tętna i oddechu przez minutę wykonujemy sztuczne oddychanie. Jeśli nie uda się przywrócić krążenia, rozpocząć należy masaż serca i prowadzić go – wraz ze sztucznym oddychaniem – aż do chwili przyjazdu karetki.
W warunkach szpitalnych kontynuuje się stopniowe ogrzewanie pacjenta, także przez dożylne podawanie ogrzanych płynów. W skrajnych przypadkach, gdy jego temperatura spadła poniżej 27°C, podłącza się go do aparatury ECMO tj. krążenia pozaustrojowego, która utlenowuje krew zamiast płuc, ogrzewa ją i wpompowuje z powrotem do organizmu, podnosząc temperaturę ciała o 6–9° C na godzinę.
Warto pamiętać
Hipotermia "konserwuje" ciało, możliwe jest więc uratowanie osoby skrajnie wyziębionej, u której doszło już do zatrzymania krążenia. Dlatego w każdej sytuacji należy podjąć reanimację!
Jak się zabezpieczyć przed hipotermią?
- Należy dostosować ubranie do warunków pogodowych, najlepiej ubrać się na cebulkę
- Zadbaj o odpowiednie zabezpieczenie stóp i dłoni, a także odsłoniętych części ciała.
- Miej zawsze przy sobie ciepły napój w termosie, najlepiej słodką herbatę.
- Jeśli znajdziesz się w sytuacji zagrożenia, unikaj gwałtownych ruchów. Znajdź osłonięte, jeśli to możliwe, ciepłe schronienie. Zwiń się w kłębek, aby nie tracić ciepła. Okryj się tym, co masz pod ręką.
- Schronieniem może być jama wygrzebana w śniegu. Musi być tylko na tyle duża, aby śnieg nie dotykał ciała. Jak najszybciej zawiadom o sytuacji służby ratunkowe.
