Kalendarz badań maluszka

Pierwsze badania i szczepienia szkrab przechodzi w szpitalu tuż po narodzinach. Później to do ciebie należy pilnowanie terminów kolejnych profilaktycznych wizyt u pediatry. Zastanawiasz się, czy skoro maleństwo przybiera na wadze, jest pełne energii i nie widać, żeby coś mu dolegało, musi co jakiś czas oglądać je lekarz?

Odpowiedź brzmi: tak! Dzięki temu możesz się upewnić, czy smyk na pewno rozwija się tak jak powinien. Poza tym, gdy dziecko jest regularnie badane przez specjalistów, ryzyko problemów zdrowotnych w przyszłości maleje. Kontrole u pediatry są także niezbędne, bo łączą się ściśle z rytmem szczepień.

Przed podaniem konkretnego preparatu lekarz upewnia się, że brzdąc jest zdrowy i może dostać kolejną szczepionkę. Przeczytaj więc, jakim badaniom powinno zostać poddane dziecko w ciągu dwóch pierwszych lat swojego życia.

Sprawdź również, kiedy potrzebna jest dodatkowa diagnostyka. Z nami na pewno nie przeoczysz niczego ważnego.B ez względu na to, w jaki sposób urodzi się twój szkrab - naturalnie czy przez cesarskie cięcie - będzie poddany w szpitalu wielu rutynowym badaniom. Ponieważ są one punktem wyjścia do oceny rozwoju twojego dziecko w przyszłości, przed wyjściem do domu upewnij się, że wyniki zostały wpisane do Książeczki Zdrowia Dziecka. Później przyjdzie pora na pierwszą wizytę pediatryczną.

Oto, co czeka malca przed ukończeniem 1. miesiąca.

Dziecko tuż po narodzeniu (w 1, 3, 5 i ew. 10 minucie życia) zostaje poddane ocenie według tzw. skali Apgar. Kontrolowane są wtedy jego oddech, praca serca, napięcie mięśni, reakcje na bodźce i zabarwienie skóry. Za każdy element twój maluch może otrzymać od 0 do 2 punktów. Większość noworodków dostaje 8-10 punktów, co oznacza, że urodziły się w stosunkowo dobrym lub bardzo dobrym stanie.

W 1. dobie życia brzdąc dostaje w szpitalu witaminę K w zastrzyku lub w postaci doustnej. Potem maluch karmiony piersią musi ją dostawać aż do ukończenia 3. miesiąca życia. Dzieciom, które dostają mleko modyfikowane, nie suplementuje się witaminy K, bo znajduje się ona w mieszance. Maluszek jest ważony, mierzony i podlega ogólnej ocenie pediatrycznej. Lekarz dotykając smyka, ocenia jego narządy wewnętrzne. Ogląda kręgosłup, rączki i nóżki, bada narządy płciowe oraz stawy biodrowe. Pediatra sprawdza też, czy serce maleństwa pracuje prawidłowo i czy nie słychać w nim szmerów. Noworodek przechodzi także badania przesiewowe, które umożliwiają wykrycie wrodzonej niedoczynności tarczycy, fenyloketonurii, mukowiscydozy oraz wad słuchu.

W szpitalu szkrab w ciągu 24 godzin po narodzeniu otrzymuje dwie szczepionki przeciwko:

● gruźlicy;

● wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (pierwsza dawka).

Pierwsza wizyta kontrolna u lekarza, który będzie na stałe opiekował się dzieckiem, ma miejsce między 2. a 4. tygodniem jego życia. Jak się do niej przygotować? Przede wszystkim umawiając termin, wybierz taką porę, gdy smyk jest wyspany i najedzony. Jeśli karmisz go mlekiem modyfikowanym, zabierz odmierzoną porcję mieszanki i przegotowaną wodę w termosie. Przecież nie wiesz nigdy, czy wyjście się nie przeciągnie.

Ubierz smyka tak, by łatwo można go było rozebrać (zrezygnuj z ubranek, które wkłada się przez głowę). Tuż przed wizytą przewiń niemowlę. Pamiętaj koniecznie, żeby zabrać Książeczkę Zdrowia Dziecka. To prawdziwe kompendium informacji o maluszku. Przed wizytą spisz wszystkie rzeczy, o które chciałabyś zapytać specjalistę. W trakcie badań notuj uwagi pediatry i terminy kolejnych szczepień, by nic ci nie umknęło.

Podczas wizyty lekarz zapyta, jak karmiony jest maluch (piersią czy mlekiem modyfikowanym), ile sypia i czy dużo płacze. Będzie chciał wiedzieć, jak często się wypróżnia i jak zazwyczaj wygląda zawartość pieluszki smyka. Oceni też, czy szkrab dobrze rośnie oraz czy prawidłowo przybiera na wadze.

Osłucha jego płuca i serce, żeby sprawdzić, czy nie słychać w nich żadnych szmerów. Zbada ciemiączko i oceni, czy ma ono prawidłową wielkość. Pediatra obejrzy też narządy płciowe dziecka, zaś u chłopca dodatkowo skontroluje obecność jąderek w mosznie. Zbada brzuszek maleństwa, by wykluczyć przepuklinę. Skontroluje też jego bioderka - sprawdzi, czy dziecko nie ma objawów dysplazji stawów biodrowych.

Dodatkowo brzdąc zostanie zmierzony. Jeśli w trakcie wizyty kontrolnej pediatra zauważy u maluszka coś niepokojącego, może zalecić diagnostykę u innego lekarza (np. neurologa, kardiologa).

Do tego specjalisty pediatra skieruje cię wtedy, gdy zaobserwuje u maleństwa nieprawidłowe, czyli wzmożone albo obniżone napięcie mięśniowe. Może na to wskazywać częste wyginanie się przez dziecko w łuk, odwracanie główki tylko w jedną stronę lub bardzo mocne zaciskanie piąstek. Malec może również przez większość dnia leżeć bezwładnie. W takiej sytuacji neurolog po zbadaniu szkraba zapewne doradzi rehabilitację.

Jeżeli zaś specjalista zaobserwuje u niego inne nieprawidłowości w rozwoju układu nerwowego, może skierować smyka na USG przezciemiączkowe. To bezbolesne i nieinwazyjne badanie, które obrazuje wnętrze czaszki (patrz: ramka obok).

W przypadku, gdy neonatolog, który badał smyka w szpitalu, stwierdził jakieś nieprawidłowości, szkrab powinien być zbadany przez ortopedę w ciągu pierwszego miesiąca życia. Głównym zadaniem lekarza jest wtedy sprawdzenie, czy noworodek nie ma dysplazji.

Wszystko jest w porządku, jeśli główka kości udowej maleństwa pasuje do wklęśnięcia w miednicy, zwanego panewką. Jednak u niektórych noworodków stawy bywają niedojrzałe i obie części stawu biodrowego nie pasują do siebie idealnie. Mówimy wtedy o dysplazji. Jeśli lekarz ją podejrzewa, kieruje dziecko na badanie USG, żeby potwierdzić diagnozę. Stan bioderek ocenia się według tzw. skali Graffa. Gdy dziecko dostanie ocenę I A lub B, oznacza to, że bioderka szkraba rozwijają się prawidłowo.

Ale nawet wynik II A u tak małego smyka nie jest powodem do zmartwienia. W tym okresie może on jeszcze mieć tzw. fizjologiczną dysplazję, która nie wymaga leczenia, tylko odpowiedniej pielęgnacji (należy układać malca często na brzuchu, nosić w chuście i nie krępować dziecku nóżek np. ciasnym kocykiem czy rożkiem).

USG przezciemiączkowe robi się dzieciom, którym jeszcze nie zarosły ciemiączka. Kiedy jest zalecane?

● Często wykonuje się je maluszkom urodzonym przedwcześnie.

● Lekarz kieruje na nie także wtedy, gdy główka smyka zbyt szybko się powiększa.

● Takie USG robi się, jeśli dziecko przyszło na świat za małe (hipotrofia), miało objawy niedotlenienia i kiedy matka chorowała na toksoplazmozę lub cukrzycę.

● Gdy u maleństwa doszło do urazu głowy, np. podczas porodu albo po nim.

W przypadku dzieci, które urodziły się przed 37. tygodniem ciąży, kontrola lekarska jest ściślejsza niż w przypadku donoszonych smyków. Jak należy więc dbać o wcześniaka?

● Gdy maluch osiągnie wagę powyżej 2 kg, samodzielnie oddycha, ssie i nie choruje, lekarz może podjąć decyzję o wypisaniu go ze szpitala. Szkrab dostaje wtedy skierowania do okulisty, neurologa, laryngologa i kardiologa. Bezwzględnie przestrzegaj terminów tych wizyt.

● Jeśli u brzdąca stwierdzono nieprawidłowości w układzie nerwowym czy mięśniowym, zostanie skierowany do neurologa, ortopedy i fizjoterapeuty. Wcześniak może mieć wtedy zleconą rehabilitację. Dzięki niej maleństwo ma szansę prawidłowo się rozwijać i dogonić swoich rówieśników urodzonych o czasie.

● Dzieci, które przyszły na świat przedwcześnie, są bardzo narażone na infekcje, dlatego tak ważne są dla nich szczepienia. O ich kolejności, a także o terminach, decyduje lekarz prowadzący. Maluszki, które urodziły się przed 37. tygodniem ciąży oraz te z masą urodzeniową poniżej 2500 g, są bezpłatnie szczepione przeciw pneumokokom. Warto też pomyśleć o skorzystaniu z płatnych szczepień zalecanych (np. przeciw WZW typu A czy rotawirusom).

Maluszek w 1. roku życia szybko się rozwija, więc mamy pilnie studiują wtedy siatki centylowe. Siatki te, znajdujące się w Książeczce Zdrowia Dziecka, służą do oceny fizycznego rozwoju maleństwa (pozwalają się upewnić, czy jego wzrost i waga są adekwatne do wieku). Przeczytaj, jakie badania czekają niemowlę.

Pediatra Wizyta zbiegnie się z terminem obowiązkowego szczepienia malca. Najpierw brzdąc zostanie zważony oraz zmierzony. Później pediatra zbada dziecko, żeby wykluczyć ewentualną infekcję: osłucha płuca i serce, skontroluje brzuszek, zajrzy do buzi. Lekarz przed szczepieniem udzieli ci również szczegółowych wskazówek, co zrobić, gdyby po zastrzyku pojawiły się u maleństwa objawy poszczepienne: gorączka, obrzęk czy ból w miejscu wkłucia (o sposobach na ich łagodzenie przeczytasz na str. 48).

Jeśli szkrab nie miał dotąd stwierdzonych problemów z bioderkami, ok. 6.-8. tygodnia pora odwiedzić tego specjalistę. Gdy lekarza coś zaniepokoi, może skierować malca na USG bioderek, by wykluczyć lub potwierdzić dysplazję. Nadal jednak, aż do końca 3. miesiąca życia, dziecko może mieć dysplazję fizjologiczną. Gdy zostanie ona stwierdzona u dwumiesięcznego smyka, o dalszym postępowaniu zdecyduje lekarz ortopeda.

Twoja pociecha powinna otrzymać teraz preparaty przeciwko:

● DTP, czyli błonicy, tężcowi oraz krztuścowi (pierwsza dawka);

● wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (druga dawka);

● Haemophilus influenzae b HiB Możesz też zamiast trzech preparatów podać smykowi płatne szczepionki skojarzone, czyli takie, które uodporniają na różne choroby jednocześnie.

Masz do wyboru:

● szczepionkę 3 w 1 (DTP) + HiB + WZW B lub:

● szczepionkę 6 w 1 (jeśli lekarz wyrazi zgodę na wcześniejsze zaszczepienie dziecka na polio).

Szczepienia zalecane (płatne)

Rozważ podanie dziecku innych rekomendowanych przez specjalistów szczepionek przeciwko:

● rotawirusom;

● pneumokokom;

● meningokokom.

Zanim lekarz sprawdzi, czy maluszkowi można podać kolejne obowiązkowe szczepionki, oceni, czy brzdąc prawidłowo się rozwija. Upewni się, czy dziecko potrafi sztywno trzymać główkę, bawi się rączkami, reaguje na otoczenie (np. odpowiada uśmiechem na uśmiech). Sprawdzi poza tym jego ciemiączka (tylne może być już zarośnięte, natomiast przednie, znajdujące się na czubku głowy, mogło się nieco powiększyć).

Przez pierwszych 6 miesięcy życia szkrabowi może "uciekać oczko", bo u tak małych dzieci brak koordynacji gałek ocznych jest normalny. Jednak gdy obserwujesz u swojego smyka uporczywe zezowanie, powinnaś pójść z nim do lekarza. Wizytę u okulisty umów także wtedy, gdy oczka niemowlęcia często łzawią, chociaż maluch wcale nie płacze (zwłaszcza podczas spacerów).

Może to świadczyć o niedrożności kanalików łzowych. W takiej sytuacji lekarz podpowie ci, jak należy je masować albo podejmie decyzję o ich udrożnieniu. Alergolog Pediatra skieruje dziecko do tego specjalisty, jeśli niemowlę nie chce jeść, ulewa pokarm, ma luźne i bardzo brzydko pachnące stolce podbarwione śluzem lub krwią.

Zrobi to także, gdy jest wręcz przeciwnie - maluch cierpi na zaparcia, wymiotuje lub ma wysypkę (najpierw na buzi, potem w zgięciach łokci, pod kolanami oraz na nadgarstkach). Lekarz po przeprowadzeniu wywiadu skieruje najprawdopodobniej maluszka na testy z krwi i zaleci tzw. dietę eliminacyjną. Polega ona na wykluczeniu z jadłospisu dziecka (a także karmiącej go mamy!) potencjalnie uczulających składników, m.in. mleka i czekolady.

Pora zaszczepić brzdąca przeciwko następującym chorobom:

● polio (pierwsza dawka);

● DTP, czyli błonicy, tężcowi oraz krztuścowi (druga dawka);

● Haemophilus influenzae b HiB (druga dawka). Alternatywą jest podanie szkrabowi szczepionki skojarzonej 5 w 1.

Szczepienia zalecane (płatne)

Twój maluszek może dostać teraz szczepionkę przeciwko:

● rotawirusom;

● pneumokokom.

Maluch zostanie zbadany przed przyjęciem kolejnych dawek szczepionek. Jeżeli lekarz stwierdzi, że dziecko słabo przybiera na wadze, może zlecić badania krwi (by wykluczyć anemię). Podczas wizyty spytaj, czy możesz już podawać smykowi pierwsze przeciery.

Szkrab powinien teraz dostać kolejne dawki szczepionek przeciw:

● polio (druga dawka);

● DTP (trzecia dawka);

● Haemophilus influenzae b HiB (trzecia dawka). Dziecko może zamiast wyżej wymienionych preparatów dostać szczepionkę skojarzoną 5 w 1.

Tradycyjnie lekarz zważy, zmierzy i zbada maluszka przed szczepieniem. Podczas wizyty sprawdzi też, czy smyk potrafi siedzieć bez podparcia, a podtrzymywany za rączki stoi przez chwilę. Lekarz udzieli ci także wskazówek dotyczących dalszego rozszerzania jego diety.

Malec dostanie tylko szczepionkę przeciwko żółtaczce wszczepiennej, WZW B (trzecia dawka).

Szczepienia zalecane (płatne)

● Od 7. miesiąca można podać już dziecku szczepionkę na grypę.

● Od 9. miesiąca szczepi się maluchy przeciwko ospie wietrznej.

Kiedy robić badania krwi i moczu?

U dziecka dobrze jest przeprowadzić profilaktycznie takie badania raz na rok-dwa lata. Poza tym pediatra zleca je, gdy z maleństwem dzieje się coś niepokojącego, np.:

● Smyk przez kilka dni ma wysoką gorączkę, a poza tym nic mu nie dolega. Można podejrzewać, że malec ma zaatakowany przez drobnoustroje układ moczowy lub cierpi na ukrytą infekcję bakteryjną. Pobiera się wtedy mocz i bada krew (OB, CRP).

● Dziecko słabo przybiera na wadze, jest blade i brakuje mu energii. Takie objawy świadczą czasami o anemii lub o zespole złego wchłaniania (przy alergii, celiakii oraz mukowiscydozie). Żeby to sprawdzić, bada się krew (lekarz może także zlecić USG jamy brzusznej).

Między pierwszym a drugim rokiem życia maluch nie rośnie już, ani nie przybiera na wadze tak intensywnie, jak wcześniej. Mimo to należy nadal uważnie przyglądać się siatkom centylowym i obserwować szkraba. Bardzo istotne w tym okresie jest nabywanie przez dziecko umiejętności ruchowych, a także jego postępy, jeśli chodzi o rozwój mowy.

Podstawowym badaniem u szkraba, który kończy drugi rok życia, jest bilans dwulatka. Następna tak kompleksowa kontrola odbywa się bowiem dopiero, kiedy brzdąc skończy cztery lata. Jeśli więc wcześniejszy bilans zostanie pominięty, na skuteczne leczenie niektórych schorzeń czy nieprawidłowości może być za późno.

Jednak zanim dojdzie do bilansu dwulatka, smyk powinien odbyć jeszcze kilka wizyt kontrolnych u pediatry. W dalszym ciągu będzie też szczepiony. Sprawdź, o czym pamiętać w tym okresie.

Lekarz sprawdzi, czy brzdąc może być zaszczepiony. Osłucha serce i płuca. Oceni, czy dziecko nie ma powiększonych migdałków, kataru ani zaczerwienionego gardła. Specjalista zbada poza tym brzuszek dziecka. Podczas wizyty może cię również zapytać o konkretne umiejętności twojej pociechy. Będzie chciał wiedzieć np., czy smyk potrafi już zrobić "pa, pa", czy sam chodzi lub próbuje wdrapywać się na krzesło.

Poproś pediatrę o skierowanie do tego specjalisty, jeśli podejrzewasz, że maleństwo ma problemy ze słuchem. Twój niepokój powinno wzbudzić np. to, że dziecko nie reaguje na dźwięki, nie lubi bawić się zabawkami muzycznymi, nie odwraca głowy, gdy ktoś się do niego zwraca. Może też sprawiać wrażenie, że nie rozumie, co do niego mówisz.

Innym sygnałem, który powinien skłonić cię do odwiedzenia audiologa, jest fakt, że twój smyk nie gaworzy ani nie powtarza sylab ani słów. Konsultacja jest wskazana również w sytuacji, gdy brzdąc często miewa infekcje górnych dróg oddechowych albo uszu.

Dziecko dostanie teraz pierwszą dawkę szczepionki 3 w 1 przeciw: ● odrze;● śwince; ● różyczce.

Ten preparat wieloskładnikowy jest bezpłatny - refunduje go NFZ. Szczepienia zalecane (płatne) Szkrabowi, który skończył już roczek, można podać szczepionkę chroniącą przed żółtaczką pokarmową, czyli WZW typu A.

Pediatra Zbada maluszka przed kolejną już dawką szczepionek. Oceni przy okazji rozwój ruchowy i umysłowy twojego dziecka: zapyta, czy szkrab swobodnie biega, upewni się, czy potrafi wykonać proste polecenia (np. przyniesie zabawkę) i sprawdzi, czy dziecko wymawia kilka podstawowych słów.

Kiedy malec zacznie już samodzielnie chodzić, warto odbyć kolejną konsultację u tego specjalisty. Ortopeda stwierdzi, czy chód maluszka jest prawidłowy. Oceni też nóżki smyka - sprawdzi, czy nie grozi im szpotawość lub koślawość. W przypadku zauważenia drobnych nieprawidłowości może zalecić dziecku noszenie specjalnych wkładek do obuwia.

Kup dokładnie takie, jakie zaleci lekarz. Jeśli zaopatrzysz się w nie na własną rękę i będą źle dobrane, przyniosą więcej szkody niż pożytku.

Twój brzdąc powinien przyjąć szczepionki przeciwko:

● polio (trzecia dawka);

● DTP (czwarta dawka);

● Haemophilus influenzae b HiB (czwarta dawka, uzupełniająca). Zamiast kilku zastrzyków możesz podać dziecku preparat 5 w 1.

Po ukończeniu drugiego roku życia (najpóźniej w ciągu trzech miesięcy od drugich urodzin) smyk przechodzi obowiązkowe badanie okresowe, nazywane bilansem dwulatka. Pozwala ono na wykrycie ewentualnych nieprawidłowości w rozwoju dziecka, które mogły ujawnić się dopiero w wieku poniemowlęcym. Pamiętaj, że aby badanie bilansowe było wiarygodne, maluch nie może mieć w tym czasie infekcji.

Chory czy choćby tylko zakatarzony, będzie marudny i zestresowany. W tej sytuacji lekarz może mieć kłopoty ze stwierdzeniem, czy dziecko nie wykonuje jego poleceń, bo nie chce (z powodu choroby), czy też po prostu ich nie rozumie. Na badaniu może okazać się też, że np. maluch źle słyszy, ale trudno będzie wtedy pediatrze określić, czy to wada słuchu, czy może objaw zapalenia ucha.

Zanim pediatra zacznie badanie maluszka, będzie chciał dowiedzieć się jak najwięcej na temat dotychczasowej "historii" zdrowia brzdąca (tzw. wywiad dotyczyć będzie przebytych przez dziecko schorzeń, jego pobytów w szpitalu, leczenia specjalistycznego). Oprócz tego lekarzowi będą potrzebne informacje o umiejętnościach brzdąca.

Pediatra zapyta cię o rozwój ruchowy dziecka (kiedy zaczęło podnosić główkę?; kiedy postawiło pierwsze kroki?; czy potrafi już wejść po schodach?). Będzie ciekawy, w jaki sposób smyk się bawi (czy lubi układać klocki?; czy próbuje z nich ułożyć większe konstrukcje?). Padną pytania o sygnalizowanie potrzeb fizjologicznych (czy maluch używa jeszcze pieluszek, a może siada na nocnik?). Pediatra dowiaduje się wiele o smyku, obserwując go w gabinecie.

Dlatego może poprosić, aby malec wskazał różne części swojego ciała, podał konkretny przedmiot, podszedł do mamy lub do okna. To najlepszy sposób, żeby sprawdzić, czy dziecko dobrze słyszy, rozumie polecenia i nie ma wad postawy (kiedy się rusza, pediatra bacznie je obserwuje).

Lekarz zwróci również uwagę na mowę szkraba i jego zasób słów (dwulatek zazwyczaj potrafi połączyć dwa wyrazy, np.: "Mama, daj!"). Jeśli zauważy jakieś nieprawidłowości, skieruje dziecko do specjalisty (np. logopedy, audiologa, psychologa). Po dokonaniu oceny rozwoju psychomotorycznego malca, pediatra sprawdzi jego rozwój fizyczny.

W tym celu:

● zważy oraz zmierzy dziecko, a wyniki tych pomiarów naniesie na siatkę centylową;

● skontroluje, czy maluch na pewno otrzymał wszystkie szczepienia obowiązkowe;

● osłucha serce i płuca smyka, zbada jego wzrok (oceni wtedy, czy twoje dziecko np. nie zezuje);

● skontroluje postawę ciała (będzie chciał się przekonać, w jaki sposób malec się porusza, czy się nie kiwa lub nie utyka, czy nie ma płaskostopia);

● obejrzy ząbki, sprawdzając, czy odpowiednio się wyrżnęły (jeśli coś go zaniepokoi, zaproponuje wizytę u stomatologa);

● u chłopców skontroluje, czy oba jądra znajdują się w mosznie (do końca drugiego roku powinny być wyczuwalne). Jeśli tak nie jest, zleci konsultację u chirurga. Gdy podczas badania kontrolnego pediatra wykryje u malucha jakiekolwiek nieprawidłowości, może zdecydować, że dziecko zostanie objęte specjalistyczną opieką lekarską. W jej ramach smyk będzie częściej kierowany na badania, rehabilitację oraz leczenie sanatoryjne.

Szczepienia zalecane (płatne)

Dwulatkowi można podać preparat przeciwko kleszczowemu zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych.

Do stomatologa pierwszy raz należy się wybrać, gdy szkrab ma 1,5 roku lub dwa lata. Co robi specjalista podczas kolejnych wizyt?

Gdy brzdąc po raz pierwszy pojawi się w gabinecie, trzeba mu pozwolić go obejrzeć i - jeśli wyrazi taką chęć - usiąść na fotelu. Chodzi o to, by oswoić smyka z nowym miejscem. Jest to tzw. wizyta adaptacyjna.

Czasami udaje się go zrobić dziecku już w czasie jego debiutu u stomatologa, ale czasem maluszek pozwala na to dopiero za drugim razem. Lekarz sprawdzi, czy z zębami malca wszystko jest w porządku. Powinien też powiedzieć ci, jak należy je szczotkować.

To zupełnie bezbolesny zabieg, który polega na nałożeniu na mleczaki smyka pianki, żelu lub lakieru. Środki te mineralizują ząbki i pomagają chronić je przed próchnicą. Fluoryzację trzeba powtarzać regularnie co kilka miesięcy.

Gdy u szkraba pojawią się ubytki w ząbkach, lekarz może zalecić ich lapisowanie. Polega ono na tym, że stomatolog pokrywa chore mleczaki preparatem, który działa bakteriobójczo i opóźnia rozwój próchnicy.

Konsultacja: Barbara Gierowska- -Bogusz, pediatra z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie. Tekst: Magdalena Leśkiewicz