Pistacje: Właściwości i zastosowania

Pistacje (nazywane też orzeszkami pistacjowymi) to owoce drzewa pistacji, które występuje m.in. w Stanach Zjednoczonych, Grecji, Włoszech, Indiach i Iranie (preferuje ciepły i umiarkowany klimat). Zielony orzeszek ukryty w szarej łupinie zawiera mnóstwo cennych substancji, w tym luteinę i zeaksantynę, które nie występują w innych orzechach, a świetnie wpływają na wzrok. Pistacje składają się w dużej mierze z węglowodanów, ale zawierają stosunkowo niewiele cukrów prostych. Dostarczają za to sporej ilości białka i zdrowych tłuszczów, w tym cennych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Te smaczne orzeszki to również skarbnica witaminy A, C, E (nazywana jest nie bez przyczyny witaminą młodości) i wielu witamin z grupy B. W dużych ilościach występują w nich także bardzo ważne dla zdrowia minerały: potas, wapń, fosfor i magnez. Pistacje zawierają też kluczowy dla pracy jelit błonnik oraz związki polifenolowe, które wykazują właściwości antynowotworowe.

Pistacje, jak wszystkie orzechy, są bardzo kaloryczne – 100 g dostarcza prawie 600 kalorii. Mimo to zalicza się je do jednych z najzdrowszych przekąsek i dodatków do potraw. Regularnie i w niewielkich ilościach powinny je spożywać osoby zmagające się ze zbyt wysokim ciśnieniem czy poziomem złego cholesterolu. Zarówno nienasycone kwasy tłuszczowe, jak i bardzo duża dawka potasu wzmacniają bowiem naczynia krwionośne, obniżają ciśnienie tętnicze oraz poziom trójglicerydów i działają przeciwmiażdżycowo. Skutecznie wzmacniają więc serce i zmniejszą ryzyko groźnych chorób układu krążenia. Mają też niski indeks glikemiczny, dzięki czemu są polecane nawet cukrzykom, a także w ograniczonych ilościach osobom na diecie redukcyjnej – przyspieszają metabolizm, dodają energii i poprawiają pracę jelit.

Pistacje ze względu na związki polifenolowe i inne przeciwutleniacze są też naturalną ochroną przed nowotworami (w szczególności prostaty, płuc i trzustki). Usuwają z organizmu wolne rodniki, dzięki czemu zmniejszają ryzyko mutacji komórkowych i opóźniają naturalne procesy starzenia się organizmu. Znajdujące się w nich witaminy młodości poprawiają z kolei kondycję skóry, włosów i paznokci. Zapobiegają także chorobom oczu, na przykład zwyrodnieniu plamki żółtej czy tzw. kurzej ślepocie.

Orzeszki pistacjowe wspomagają nas też w zachowaniu zdrowia psychicznego. Duża zawartość witamin z grupy B ułatwia walkę ze stresem, poprawia nastrój oraz jakość snu i stymuluje pracę mózgu. Naukowcy twierdzą nawet, że pistacje zmniejszają ryzyko demencji i ciężkich chorób neurologicznych, takich jak choroba Alzheimera.

Pistacje najczęściej można kupić w postaci orzeszków do rozłupania, ale też w wersji smażonej i prażonej. Wtedy są o wiele bardziej kaloryczne, wzbogacone o sól i niestety zawierają znacznie mniej nienasyconych kwasów tłuszczowych. Dlatego najlepiej spożywać je w zwykłej, surowej postaci. Pistacje warto dodawać do sałatek warzywnych i owocowych (zarówno całe orzeszki jak i pesto pistacjowe, które zastąpi klasyczny dressing), a nawet przyrządzać pistacjową sałatkę (np. z ryżu, żurawiny, awokado i pistacji oraz mieszanki ziół), która będzie idealnym drugim śniadaniem lub podwieczorkiem.

Orzeszkami pistacjowymi (pokrojonymi na mniejsze części) warto też posypywać grillowane, duszone lub pieczone mięsa. Ze zmielonych pistacji przygotujemy też pyszną i oryginalną panierkę do mięs, na przykład smażonego kurczaka. Orzeszki wystarczy zmieszać z odrobiną bułki tartej i natką pietruszki, a mięso obtoczyć najpierw w jajku, a następnie panierce.

Pokruszone pistacje warto też dodawać do deserów – ciast (z powodzeniem można przygotować z nich baklawy), lodów, a nawet koktajli. Zmielone na drobny proszek posłużą do dekoracji ciasteczek czy czekoladowych kulek i zachwycą finezyjnym wyglądem.

Kiedy pistacje mogą szkodzić?

Pistacje, podobnie jak wszystkie orzechy, są silnymi alergenami i u osób uczulonych mogą spowodować nawet wstrząs anafilaktyczny lub co najmniej silną wysypkę i problemy z oddychaniem. Przy podejrzeniu uczulenia przed zjedzeniem jakichkolwiek orzechów należy przeprowadzić testy alergologiczne. Pistacje mogą być też szkodliwe, jeśli pojawi się na nich pleśń. W orzeszkach wytwarzają się wtedy toksyczne substancje wywołujące silne zatrucia pokarmowe.