Ratunek dla kręgosłupa

90 proc. Polaków przynajmniej raz w życiu doświadczyło dyskomfortu związanego z bólem pleców. Co druga osoba odczuwa ból regularnie, a co siódma - bardzo często. Schorzenia kości i stawów są uzasadnieniem blisko 50 proc. wniosków rentowych i przyczyną ponad połowy zwolnień lekarskich.Tymczasem zachowanie zdrowia i dobrej kondycji naszych pleców nie jest trudne - wymaga jedynie cierpliwości, determinacji i zapamiętania kilku podstawowych zasad.

Winne napięcie

Bóle pleców są z reguły wypadkową kilku różnych przyczyn. Wśród najpowszechniejszych wymienia się brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia i nieprawidłową postawę podczas wykonywania codziennych obowiązków. Osłabione mięśnie grzbietu łatwo padają ofiarą wzmożonego napięcia i nieprawidłowych obciążeń towarzyszących np. pracy przy komputerze czy za sklepową ladą, a stąd już tylko krok do uporczywego bólu w okolicy szyi, ramion, klatki piersiowej i krzyża. Szczególnie podatne na dolegliwości kręgosłupa są dzieci w okresie intensywnego wzrostu, osoby otyłe, wykonujące pracę wymagającą długotrwałego zachowania pozycji siedzącej lub stojącej, kobiety w ciąży, a także osoby będą pod wpływem przewlekłego stresu. Nieprzyjemnym objawom bólowym zapobiec może systematycznie wykonywana gimnastyka korekcyjna, zachowanie prawidłowej postawy podczas pracy i wypoczynku oraz starannie zbilansowana dieta bogata w wapń. Kiedy jednak przeciążony kręgosłup zawoła o pomoc - konieczna może okazać się rehabilitacja i leczenie farmakologiczne.

Kręgosłup jest główną osią podtrzymującą ciało człowieka w pozycji wyprostowanej i jednocześnie warunkującą jego sprawność i elastyczność. Zbudowany jest z 32-34 kręgów pogrupowanych w odcinki, obejmujące: 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych tworzących razem kość krzyżową, oraz 3 do 5 kręgów guzicznych (ogonowych), które w okresie wzrostu łączą się i kostnieją tworząc kość ogonową. Ich trzony łączą się ze sobą przy pomocy tzw. krążków międzykręgowych (dysków), odpowiedzialnych za amortyzację wstrząsów i zapewnienie ruchomości całego kręgosłupa. Połączone z sobą kręgi (każdy z nich to odrębna kość) tworzą długą tuleję, chroniącą przebiegający wewnątrz kręgosłupa rdzeń kręgowy.

Kluczową rolę w zachowaniu prawidłowej budowy kręgosłupa pełnią mięśnie grzbietu. To one, współpracując z mięśniami brzucha, pozwalają utrzymać wyprostowaną postawę i wykonywać czynności w pozycji siedzącej i stojącej. Dbanie o ich dobrą kondycję już od najmłodszych lat jest kluczowym elementem profilaktyki i leczenia bólów pleców.

Tym, którzy cierpią na dolegliwości kręgosłupa lub są na nie szczególnie narażeni, ortopedzi zalecają tzw. gimnastykę korekcyjną, czyli wykonywane pod okiem specjalisty zestawy ćwiczeń wzmacniających poszczególne partie mięśni szkieletowych. Ci, u których ból kręgosłupa pojawia się rzadko i nie jest szczególnie uciążliwy, dla zachowania dobrej kondycji mogą poprzestać na tradycyjnym aerobicu czy stretchingu, a także coraz popularniejszej jodze. Jednym i drugim nieocenione przysługi odda pływanie, wymuszające aktywny trening mięśni grzbietu, rozluźniające napięcia, korzystnie wpływające na układ oddechowo-krążeniowy i skutecznie redukujące stres. Każdego dnia warto też poświęcić kwadrans na wykonanie krótkiej gimnastyki w domu. Powtarzane rano i wieczorem przysiady, skłony, proste ćwiczenia rozciągające kolejne partie mięśni pomagają zachować elastyczność i sprawność mięśni szkieletowych, pobudzają krążenie i skutecznie odprężają. Korzystając z usług fitness klubów czy gimnastykując się samodzielnie trzeba koniecznie pamiętać o prawidłowym wykonywaniu wszystkich ćwiczeń - w przeciwnym razie ich efekt może być odwrotny od zamierzonego.

Wyprostuj się!

Na kondycję naszych pleców pracujemy przez całe życie. Staranne podtrzymywanie główki niemowlęcia, zapewnienie właściwego oparcia dla pleców w dziecięcym wózku czy powtarzane jak mantra "nie garb się!" mają swoje uzasadnienie. Nieprawidłowa postawa sprzyja nadmiernym obciążeniom mięśni i skrzywieniom kręgosłupa, a wygięte w pałąk plecy i skulone ramiona wyjątkowo nieładnie wyglądają i utrudniają codzienne życie. Nieprzypadkowo specjaliści do spraw wizerunku zalecają przyjmowanie podczas wystąpień publicznych idealnie wyprostowanej postawy: ściągnięcie łopatek i pośladków, wysunięcie do przodu piersi i wciągnięcie brzucha ułatwia dotlenienie całego organizmu. Dzięki temu łatwiej się skoncentrować, utrzymać nerwy na wodzy i w rezultacie - przekonać słuchaczy o swoich racjach. O zachowaniu prawidłowej postawy trzeba pamiętać również w trakcie codziennej pracy, jazdy samochodem, a nawet - snu. Z pomocą przychodzą producenci specjalnie skonstruowanych krzeseł, foteli czy materacy - właściwie wyprofilowane meble, skutecznie łagodzące napięcia mięśniowe, to połowa sukcesu. Druga połowa - to nasza troska o to, by nadmiernie nie obciążać kręgosłupa. Dlatego w trakcie długiego dnia pracy dobrze jest robić systematyczne przerwy na wykonanie kilku prostych ćwiczeń czy choćby staranne przeciągnięcie się. O tym ostatnim nie należy też zapominać rankiem, po wyjściu z łóżka: rozciągniecie zastałych w ciągu nocy mięśni przygotuje nasze plecy na cały dzień. Ważnym elementem profilaktyki bólu pleców jest również walka ze stresem. Zdenerwowanie, szczególnie to utrzymujące się przez dłuższy czas, wiąże się ze zwiększeniem napięcia mięśniowego - głównie w okolicach karku - i może być bezpośrednią przyczyną uporczywego bólu.

Gdy pojawi się ból, trzeba działać szybko. Nieleczony - może skutecznie utrudnić codzienne funkcjonowanie. Na szczęście w większości przypadków dolegliwości kręgosłupa mają charakter przejściowy i można sobie z nimi skutecznie poradzić przy pomocy prostych ćwiczeń rozluźniających, masażu czy dostępnych bez recepty środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Jeśli ból nie ustępuje, trzeba skonsultować się z lekarzem.

W Polsce ruszyła niedawno Kampania Zdrowe Plecy, której celem jest zwrócenie uwagi opinii publicznej na problemy bólów pleców, wynikające z braku aktywności ruchowej i nieprawidłowej postawy w czasie wykonywania codziennych obowiązków.

Dekalog Zdrowych Pleców:

W profilaktyce i walce z dolegliwościami kręgosłupa z pewnością pomoże trzymanie się 10 najważniejszych zasad:

1.Bądź aktywny! - wzmacniaj i rozwijaj mięśnie grzbietu; silne i zdrowe - na długo pozwolą Ci zachować dobrą kondycję i prawidłową postawę;

2.Ćwicz uważnie! - pamiętaj o wykonywaniu ćwiczeń zgodnie z instrukcją - tylko wtedy przyniosą efekty i nie zaszkodzą;

3.Pamiętaj o diecie! - nadwaga i otyłość to najwięksi wrogowie zdrowych pleców. Codzienne posiłki uzupełniaj produktami bogatymi w wapń, który wzmacnia kości i zapobiega powstaniu osteoporozy;

4.Nie garb się! - Utrzymanie prawidłowej postawy w czasie pracy i odpoczynku to warunek zachowania zdrowia i? zgrabnej sylwetki;

5.Przeciągaj się! Koci grzbiet, a potem staranne rozprostowanie pleców i kończyn skutecznie przygotują kręgosłup do codziennej pracy po nocnym odpoczynku, a w trakcie dnia - złagodzą napięcia mięśniowe;

6.Nie martw się! - stres i zmartwienie to Twoi wrogowie! - sprzyjają napięciu mięśni, a w konsekwencji - bólom pleców;

7.Oszczędzaj kręgosłup! - Podnosząc ciężary ugnij kolana! zakupy noś w obu rękach, rozkładając ciężar równomiernie; szpilki zostaw na specjalne okazje - na co dzień wybieraj buty na 3-4-centymetrowym obcasie; włosy myj na stojąco, pod prysznicem - nie pochylaj się nad wanną;

8.Odpocznij! - chwila relaksu w ciepłej kąpieli czy odprężający masaż skutecznie zredukują napięcie mięśniowe i złagodzą bóle pleców;

9.Śpij wygodnie! - wybieraj materace o średniej twardości, najlepiej te dopasowujące się do kształtów ciała i utrzymujące kręgosłup we właściwej pozycji; przed snem wywietrz sypialnię - świeże powietrze pomoże rozluźnić napięcie i ułatwi odpoczynek;

10.Dbaj o zdrowie! - bóle pleców mogą być wynikiem wielu dolegliwości niezwiązanych z układem kostnym czy mięśniowym - często ich przyczyną są schorzenia serca, wątroby, nerek czy narządów rodnych. Zanim rozpoczniesz batalię o kręgosłup - dokładnie się przebadaj.