Reaktywne zapalenie stawów: Przyczyny, objawy i leczenie
Reaktywne zapalenie stawów to podstępna choroba, która ujawnia się po przebytej wcześniej infekcji bakteryjnej układu pokarmowego, moczowego lub oddechowego. W jej przebiegu dochodzi do zapalenia kręgosłupa i stawów obwodowych kończyn. Charakterystyczne objawy schorzenia to nasilający się ból stawów, tzw. kiełbaskowate palce czy sztywność kręgosłupa. Reaktywne zapalenie stawów dobrze rokuje, jeśli jest wcześnie wykryte i odpowiednio leczone. W przeciwnym wypadku może przejść w trudniejszy do terapii stan przewlekły.
Reaktywne zapalenie stawów (nazywane też zespołem Reitera lub poinfekcyjnym zapaleniem stawów) zaliczane jest do chorób reumatycznych. Objawia się zapaleniem stawów (atakuje asymetrycznie, przeważnie stawy w obrębie kończyn dolnych) oraz kręgosłupa (podobnie jak w przypadku łuszczycowego zapalenia stawów czy zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa). Choroba zazwyczaj atakuje osoby w wieku 20-40 lat, znacznie częściej mężczyzn.
Reaktywne zapalenie stawów rozwija się u 1-4 proc. osób, które kilka tygodni wcześniej (średnio 3-4 tygodnie) zmagały się z infekcją bakteryjną układu pokarmowego, moczowo-płciowego lub oddechowego. Najczęściej odpowiadają za nie chlamydia, salmonella, shigella czy campylobacter. Istotnym czynnikiem ryzyka reaktywnego zapalenia stawów są też predyspozycje genetyczne. Znacznie częściej chorują osoby, u których obecny jest antygen HLA B27, który stymuluje układ odpornościowy do walki. Zdarza się jednak, że reakcja jest zbyt silna i dochodzi do rozwoju choroby autoimmunologicznej - układ odpornościowy zaczyna zwalczać własne tkanki, wywołując stany zapalne. W tym wypadku atakuje stawy i kręgosłup.
Głównym objawem choroby jest nasilający się ból stawu - pojedynczego lub kilku (wtedy schorzenie atakuje asymetrycznie, np. staw kolanowy i biodrowy lub palce jednej dłoni). W przypadku dłoni mamy do czynienia z tzw. kiełbaskowatymi palcami (stawy są opuchnięte). Inne symptomy to ból w krzyżowym odcinku kręgosłupa promieniujący na pośladki. Początek choroby ma ostry przebieg, oprócz bólu może pojawiać się opuchlizna i zaczerwienienie w okolicy zajętego stawu. Niestety nawet u jednej trzeciej pacjentów rozwija się przewlekły stan zapalny kręgosłupa i stawów, u 15 proc. dochodzi do trwałej utraty sprawności w stawie.
U wielu osób pojawiają się też inne objawy: wysypka na podeszwach pięt, łuszczenie się naskórka czy zmiany w obrębie dłoni i paznokci (przebarwienia, żółte zgrubienia). Reaktywne zapalenie stawów może również zaatakować oczy - dochodzi wtedy do zapalenia spojówek, rzadziej do owrzodzenia rogówki. Do innych powikłań reaktywnego zapalenia stawów spowodowanego chlamydiozą zalicza się zapalenie cewki moczowej i pęcherza (u kobiet także pochwy lub szyjki macicy, u mężczyzn jąder lub prostaty). Inne niebezpieczne następstwa choroby to stany zapalne jelit (objawiające się biegunką i bólami brzucha) oraz zapalenie mięśnia sercowego.
Reaktywne zapalenie stawów diagnozuje się na podstawie wywiadu lekarskiego, a także badań laboratoryjnych (badanie krwi, moczu, kału oraz płynu stawowego) i obrazowych (rentgen stawów). Kluczowe może być również oznaczenie antygenu HLA B27. Leczenie uzależnione jest od stopnia rozwoju choroby, w przypadku dalszej obecności chlamydii w organizmie niezbędna jest antybiotykoterapia. Pacjentom podaje się również środki przeciwbólowe i przeciwzapalne, dość rzadko glikokortykosteroidy. W przypadku powikłań niezbędna może być konsultacja okulisty i kardiologa.
