Serotonina: Czym grozi niedobór, a czym nadmiar?
Serotonina bywa nazywana hormonem szczęścia i rzeczywiście odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Poprawia nastrój, redukuje lęk i niepokój. Mało kto wie jednak, że odgrywa ważną rolę także w układzie krwionośnym i pokarmowym – chroni nas przede wszystkim przed krwotokami i groźnymi skutkami zatruć pokarmowych. Dlatego zarówno niedobory, jak i nadmiar tego ważnego neuroprzekaźnika mają bardzo negatywny wpływ na nasze zdrowie. Jak objawia się nieprawidłowy poziom serotoniny w organizmie?
Serotonina jest jednym z najważniejszych neuroprzekaźników (przekazuje sygnał pomiędzy neuronami) oraz hormonów tkankowych w naszym organizmie. Jest produkowana w mózgu (a dokładniej w jądrze szwu pnia mózgu) oraz w komórkach błony śluzowej jelit (powstaje w wyniku przemiany aminokwasu, który dostarczamy do organizmu z pokarmem). Serotonina jest niezwykle ważna dla naszego układu nerwowego – poprawia nastrój, dodaje energii, chroni przed depresją i napadami lęku. Pobudza też popęd seksualny i sprzyja stabilności emocjonalnej. Razem z melatoniną reguluje również sen i ułatwia zasypianie.
Hormon szczęścia pełni też kluczową funkcję w układzie pokarmowym. Odpowiada za apetyt, reguluje pracę jelit, a przede wszystkim przyspiesza reakcję organizmu na toksyny, które przedostały się do naszego ciała z pożywieniem – prowokuje wymioty lub biegunkę, co chroni przed groźnymi skutkami zatrucia.
Serotonina bierze też udział w procesach krzepnięcia krwi - jej zadaniem jest obkurczanie naczyń krwionośnych, co ułatwia tworzenie się czopów z płytek krwi.
Najbardziej charakterystycznym objawem niedoboru serotoniny jest depresja, nasilające się stany lękowe oraz niepokój uniemożliwiający zasypianie. Pogarsza się również kondycja całego układu nerwowego – osoba zmagająca się z niedoborem hormonu szczęścia staje się drażliwa, ma problemy z koncentracją i bardzo krytycznie się ocenia.
Niedobór serotoniny objawia się również poprzez zaburzenia układu pokarmowego, np. częste zaparcia. Charakterystyczny jest też brak apetytu połączony z niepohamowanym głodem słodyczy – na krótko poprawiają one nastrój i zwiększają wydzielanie serotoniny, co jest naturalnym mechanizmem obronnym organizmu.
Naukowcom wciąż nie udało się określić przyczyn niedoboru serotoniny. Trudno jednoznacznie stwierdzić też, czy jest on przyczyną czy skutkiem depresji i pogorszonej kondycji układu nerwowego.
Wbrew pozorom nadmierna produkcja serotoniny w organizmie jest równie szkodliwa jak jej niedobór. Wywołuje szereg uciążliwych dolegliwości, na przykład bóle głowy, dreszcze, podwyższoną temperaturę ciała, rozszerzenie źrenic, nudności i biegunkę. Niebezpiecznym skutkiem nadmiaru serotoniny jest także wzrost ciśnienia tętniczego krwi i częstokurcz serca (przyspieszenie rytmu pracy serca powyżej 100 uderzeń na minutę). U niektórych osób występują nawet drgawki.
Zbyt wysoki poziom hormonu szczęścia w organizmie najczęściej spowodowany jest przyjmowaniem różnych leków, które zawierają tę substancję. Nadmiar serotoniny może być też jednak efektem rakowiaka – guza, który najczęściej umiejscawia się w jelicie, okrężnicy oraz wyrostku robaczkowym. Nowotwór produkujący m.in. serotoninę usuwa się zazwyczaj chirurgicznie, ponieważ radioterapia i chemioterapia nie przynoszą spodziewanych rezultatów.
Jak naturalnie zwiększyć ilość serotoniny w organizmie?
Warto wiedzieć, że stężenie hormonu szczęścia w organizmie można zwiększyć w sposób naturalny. Kluczowa jest odpowiednia dieta (źródłem aminokwasu, z którego powstaje serotonina, są np. orzechy, jajka, tofu, łosoś czy ananas), dbanie o aktywność fizyczną oraz przebywanie na słońcu. Serotonina jest również składnikiem leków przeciwdepresyjnych oraz zwalczających wymioty i biegunkę. Nie należy jednak stosować ich bez konsultacji z lekarzem, który stwierdzi, że korzyści przyjmowania leku przewyższają działania niepożądane.
