Ten błąd podczas kolędy popełnia wiele osób. Ksiądz zwraca na to uwagę
Po świętach zaczyna się czas wizyt duszpasterskich. Ta coroczna tradycja w kościele katolickim wiąże się nie tylko z modlitwą i spotkaniem z proboszczem czy wikariuszem, ale także z daninami na rzecz parafii. Sprawdź, skąd wziął się zwyczaj kolędy i czy trzeba dawać księdzu kopertę.
Spis treści:
Wizyta duszpasterska, czyli kolęda. Skąd ten zwyczaj?
Zwyczaj kolędy (łac. Calendae — pierwszy dzień miesiąca) sięga czasów średniowiecznych, gdy księża odwiedzali domostwa swoich parafian w okresie Bożego Narodzenia. Ewolucja wizyt duszpasterskich wiązała się przede wszystkim z wykorzystaniem wizyty m.in. do przygotowania wiernych do spowiedzi i komunii wielkanocnej. Na przełomie XV i XVI wieku szczególny nacisk kładziono na zwalczanie praktyk zabobonnych podczas kolędy, co sprowadzało się nawet do konfiskaty ksiąg uznawanych za heretyckie.
Po soborze trydenckim zaczęto korzystać z wizyt duszpasterskich jako elementu odnowy Kościoła. Konsekwencją tych postanowień na ziemiach polskich był wydany przez biskupa krakowskiego Bernarda Maciejowskiego list do proboszczów (1601 rok). Zostały w nim zawarte instrukcje dotyczące kolędy, w tym zalecenie sporządzania notatek według ustalonego formularza. Również z polecenia Maciejowskiego wynikało uprzedzanie parafian o kolędzie w niedzielę bezpośrednio ją poprzedzającą.
Od XVII wieku piętnowane było oczekiwanie od parafian pieniędzy podczas kolędy (z wyjątkiem Prus i Śląska). W XVIII wieku nastąpiła próba ujednolicenia wizyt duszpasterskich na terenie wszystkich diecezji. Współczesny kształt kolęd nie odbiega znacznie od ustaleń synodów diecezjalnych z lat 1922-1928.
Czy kolęda jest obowiązkowa?
Wizyta duszpasterska znana pod postacią kolędy została ustanowiona w kanonie 529 § 1 Kodeksu kanonicznego. Fragment tego przepisu brzmi "[...] proboszcz powinien starać się poznać wiernych powierzonych jego pieczy. Winien zatem nawiedzać rodziny, uczestnicząc w troskach wiernych, zwłaszcza niepokojach i smutku [...]". Jak widać, jest to obowiązek proboszcza, by odbyć wizytę duszpasterską.
W żadnym przepisie prawa kanonicznego nie jest wspomniane, że przyjęcie księdza odbywającego kolędę jest obowiązkiem wiernego. Każdy we własnym zakresie powinien podjąć decyzję, czy chce się spotkać z proboszczem (lub innym księdzem) ze swojej parafii, czy też nie.
Kolęda ma na celu poznanie problemów zarówno rodzinny, jak i wspólnoty, udzielenie błogosławieństwa na cały rok, a także poświęcenie domu. Osoby niewierzące czy też te, które nie chcą przyjąć księdza, nie mają takiego obowiązku.
Kolęda 2022/2023. Kiedy ksiądz chodzi po kolędzie?
Przytoczony wyżej przepis prawa kanonicznego nie nakłada na księdza konkretnej daty do odbycia wizyty duszpasterskiej. Jednak w polskim Kościele katolickim przyjęto, że kolęda następuje w okresie po świętach Bożego Narodzenia. Najczęstsze terminy są zamknięte między dwoma datami — dzień po zakończeniu świąt Bożego Narodzenia (27 grudnia) oraz uroczystości Ofiarowania Pańskiego (2 lutego).
Dokładne daty wizyt duszpasterskich zawsze są określane przez proboszcza danej parafii. Zgodnie z prawem kanonicznym ich harmonogram musi być podany co najmniej w niedzielę poprzedzającą kolędę. Najczęściej takie informacje znajdują się także w gablotach umieszczonych przy wejściu do kościoła oraz na stronie internetowej parafii.
Kolęda — jak przygotować się do wizyty księdza?
Tak naprawdę nie ma żadnych oficjalnych wytycznych ani obowiązków dla osób, których dom odwiedza ksiądz w czasie kolędy. Większość osób po prostu ubiera się schludnie i wyczekuje na przyjście kapłana.
Na pewno warto zadbać o to, by proboszcz lub wikariusz miał pewność, że domownicy są chętni na przyjęcie wizyty duszpasterskiej. O wiele łatwiej jest w przypadku, gdy przed jego przyjściem do domu przychodzą ministranci i pytają się, czy przyjmujemy kolędę.
W przypadku osób, których wejście do domu jest niewidoczne z ulicy lub ich domofon nie działa, warto czekać na księdza, bądź ministrantów, przy ogrodzeniu, zapewnić ich o przyjęciu kolędy oraz wskazać drogę do budynku.
Jak przyjąć księdza na kolędzie?
Najważniejszym obiektem podczas wizyty księdza na kolędzie jest stół. To właśnie przy nim odbywa się większa część wizyty duszpasterskiej, czyli rozmowa kapłana z parafianami. Powinien on być także odpowiednio przygotowany, by umożliwić duchownemu przeprowadzenie odpowiednich obrzędów.
Stół powinien zostać nakryty białym obrusem, a na nim należy umieścić krzyż, świece, wodę święconą, kropidło oraz Biblię.
Jeśli nie posiadamy wody święconej, nic nie stoi na przeszkodzie, by w naczyniu umieścić zwykłą wodę. Należy jedynie poinformować o tym księdza, który przed przystąpieniem do modlitwy dokona jej poświęcenia.
Warto również pamiętać, że świeca (lub świece) powinny być zgaszone. To duszpasterz, po wejściu do domu, a przed rozpoczęciem modlitwy, je zapala. Po modlitwie z domownikami ksiądz, za pomocą wody święconej i kropidła, błogosławi dom oraz domowników. Następnie rozpoczyna się rozmowa księdza z wiernymi.
Najważniejsze pytanie kolędy: dawać kopertę czy nie?
Po zakończeniu wszystkich czynności związanych z modlitwą i rozmową z domownikami ksiądz kieruje się do następnych wiernych. Zwyczajowo przyjęło się, że parafianie przekazują proboszczowi lub wikariuszowi kopertę, czyli ofiarę na rzecz kościoła. Najczęściej jest ona zbierana na cele związane z działalnością parafii, takie jak renowacja ołtarza czy prace na cmentarzu parafialnym.
Czy koperta jest obowiązkowa dla każdego wiernego? Oczywiście, że nie! Jest to dobrowolna darowizna, do której ksiądz nie może nikogo zmusić. Mimo że nie jest to często spotykana sytuacja, osoby niedające duchownemu daniny to nie są pojedyncze przypadki.
Jeśli chcemy włożyć pewną kwotę do koperty, ile to powinno być? Jej wysokość musi być odpowiednia do możliwości finansowych oraz dobrej woli — to jest podstawą. Zwykle wysokość ofiary kształtuje się na poziomie między 50 a 100 złotych. Czy w 2022 roku utrzyma się ten poziom? Bardzo możliwe, że nie, gdyż Polacy nie chcą dawać w tym roku koperty na kolędzie. Należy jednak pamiętać, że jest to wyłącznie dobra wola wiernych, a włożenie pieniędzy do koperty nie powinno nadszarpnąć budżetu domowego.
***
