40 km labiryntów pod polskim miastem. Skrywają niezwykłą tajemnicę

Pod ulicami miasta Chełm ukryta jest niebywała atrakcja. Wielopoziomowy kompleks składający się z podziemnych korytarzy i komór, będących pozostałością po eksploatacji pokładów kredy czeka na turystów odwiedzających to miasto. Podziemia kredowe w Chełmie to unikatowa pozostałość górnictwa kredowego w Europie. Miejsce to skrywa wiele tajemnic, a według legendy do dziś grasuje tam duch Bieluch. 

Zobacz również: Niezłomna drabina z Orlej Perci zdjęta po 120 latach. Zastąpiła ją nowa, bezpieczniejsza konstrukcja

Historia labiryntu sięga czasów średniowiecza. Wówczas Chełm słynął z wydobycia kredy, której bogate złoża znajdowały się pod miastem. Mieszkańcy pobierali surowiec prosto z piwnic. Następnie sprzedawali go lokalnie lub wysyłali na sprzedaż do odległych miast np. do Krakowa. Kredę wykorzystywano wtedy najczęściej w budownictwie, przemyśle farbiarskim oraz ceramice.

Podziemne labirynty, które powstały wskutek wydobycia służyły mieszkańcom Chełma jako schronienie podczas wojen i napadów. 

Największy rozwój działalności wydobywczej przypada na XVII i XVIII wiek. W tym okresie dostęp do podziemi miało około 80 na 100 domów znajdujących się w centrum Chełma. Działalność wydobywczą w tamtych czasach opisują dokumenty grodzkie, w których wejścia do piwnic określane były "szyjami murowanymi".

Kredowe "lochy" stanowiły ważną część majątków mieszczańskich, często wymienianą w inwentarzach mienia mieszkańców miasta z XVII i XVIII wieku

---

Po latach wydobycia wyrobiska zaczęły łączyć się ze sobą. W ten sposób powstał podziemny labirynt, który liczy nawet 40 km. Najstarsze wyrobiska znajdowały się na czterech lub pięciu poziomach wydobywczych, położonych na głębokości poniżej 20 m. Załamywanie się sklepień powodowało powstawanie dużych komór, zwanych salami.

Jako że wydobycie kredy przez setki lat nie było uregulowane, odbywało się to bez jakiejkolwiek kontroli. Mieszkańcy wykształcili przez to niespotykane wcześniej techniki pozyskiwania kredy, a także zabezpieczania wyrobisk. Jednakże w XIX wieku władze miasta zdecydowały o ograniczeniu wydobycia kredy z uwagi na bezpieczeństwo mieszkańców. Dopiero w XX wieku wprowadzono całkowity zakaz. 

Zobacz również: Zamek skrywa pod swoją podłogą złoto? Dziś miejsce przyciąga turystów z całej Polski

Podziemne korytarze pod Chełmem po raz pierwszy zaczęto przekształcać w atrakcję turystyczną w 1936 roku. Działo się to przy okazji budowy wodociągów miejskich. Wówczas przygotowano dla zwiedzających oświetloną trasę, która liczyła 300 m. 

Kolejne prace nad tunelami miały miejsce dopiero po II wojnie światowej, w latach 60. W tym czasie doszło do kilku incydentów. Pierwszy z nich miał miejsce w 1965 roku, wówczas zapadła się część ulicy Lubelskiej. Następny wydarzył się w latach 70. Pod wpływem nacisku przejeżdżającej ulicą ciężarówki doszło do zawalenia jednego z korytarzy. Po tym incydencie przeprowadzono liczne prace wykopaliskowe, a podczas nich odkryto kolejne korytarze.

Po wielu latach wzmacniania, ale również zasypywania korytarzy, udostępniono kompleks zwiedzającym, a w styczniu 1995 roku wpisano go do rejestru zabytków istniejącego wówczas województwa chełmskiego.

Zobacz również: Siedziba czarnoksiężnika i labirynt ze złota. Tajemniczy zamek blisko polskiej granicy

Z podziemiami kredowymi w Chełmie związanych jest wiele legend, a także opowieści ludowych. Najpopularniejszą z nich jest legenda o Bieluchu, czyli niedźwiedziu, który zamieszkiwał kredową jaskinię. 

W czasach przedchrześcijańskich na szczycie Chełmskiej Góry pod trzema wielkimi dębami, w kredowej jaskini mieszkał potężny brunatny niedźwiedź. Przebywając ciągle w kredowej jaskini, nabrał pięknej białej barwy

---

Według legendy niedźwiedź dbał o mieszkańców miasta, a gdy Chełm napadli najeźdźcy, obronił on mieszkańców i przepędził wroga. Do dziś uważa się, że jego duch wciąż zamieszkuje podziemne korytarze i dalej opiekuje się miastem.

Do dziś wizerunek białego niedźwiedzia, który stoi pomiędzy trzema dębami, jest godłem Chełma. 

Obecnie można zwiedzić około 1,5 km kredowych podziemi. Trasę zwiedza się z przewodnikiem w określonych godzinach, a przejście korytarzy zajmuje około godziny. Po drodze turyści mogą zobaczyć:

• szyb studni staromiejskiej,
• korytarze eksploatacyjne, 
• cztery komory powstałe na skutek zawałów kredowych, 
• ekspozycje geologiczne, archeologiczne i historyczne.

Od września do czerwca, zwiedzanie odbywa się w stałych godzinach: 10.00, 12.00, 14.00, 16.00. Bilet normalny kosztuje 30 zł, natomiast ulgowy 22 zł.