Architektoniczne cuda polskich gór. Od gotyckich zamków po perły modernizmu w stylu Le Corbusiera
Oprac.: Bartosz Stoczkowski
Szlaki turystyczne w polskich górach to nie tylko gratka dla osób poszukujących kontaktu z dziką przyrodą, ale także dla miłośników architektury. Od gotyckich zamków po perły modernizmu w stylu Le Corbusiera — wszystko to znajdziemy wśród szczytów polskich gór.
Spis treści:
Przedwojenny modernizm w Tatrach
Zobacz również:
Proste i monumentalne formy stacji harmonizują z pejzażem gór. Do budowy ścian wykorzystany został kamień, w sposób naturalny nawiązujący do otoczenia. Szczególną uwagę miłośników architektury modernistycznej powinna przyciągnąć stacja w Kuźnicach. Otwarty portyk o smukłych słupach i szeroko założone dojścia nadają budynkowi tej stacji najbardziej reprezentacyjny charakter.
W czasach, gdy powstała zakopiańska kolejka linowa, uznawano ją za projekt udany, nie tylko z powodu sukcesu komercyjnego, ale i ze względu na jej nowoczesność i wysoką estetykę.
Kolej linowa nadała nowy ton prowincjonalnej architekturze i urządzeniom Zakopanego, które będzie musiało podciągnąć się do tego poziomu
Po sukcesie kolejki Kodelscy zaprojektowali również obserwatorium meteorologiczne w podobnym, wtapiającym się w pejzaż stylu.
Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce
Drewniane kościoły i cerkwie są elementem krajobrazu w różnych rejonach naszego kraju. Wiele z nich rozsianych jest również w górach. Są one cenne nie tylko ze względu na ich interesujące architektoniczne rozwiązania, ale także jako unikalne świadectwa historii.
W 2003 roku, UNESCO włączyło do swojej Listy Światowego Dziedzictwa cztery drewniane kościoły w Małopolsce — w Binarowej, Dębnie Podhalańskim, Lipnicy Murowanej i Sękowej. Z kolei w 2013 roku do listy dołączyły cerkwie w Powroźniku, Owczarach, Kwiatoniu i Brunarach Wyżnych. Te zabytki, wraz z kilkuset innymi historycznymi przykładami historycznej zabudowy w regionie, składają się na Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce.
Drewniane cerkwie w polskich Karpatach
Na liście dziedzictwa UNESCO również wymienione są karpackie drewniane cerkwie. Osiem z nich możemy podziwiać w Polsce w miejscowościach — Radruż, Chotyniec, Smolnik, Turzańsk, Powroźnik, Owczary, Kwiaton oraz Brunary Wyżne. Warto wiedzieć, że zbudowana w 1615 roku cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu jest jedną z nielicznych czynnych świątyń greckokatolickich w Polsce, które przetrwały II wojnę. Z kolei cerkiew w Radrużu należąca do najstarszych i najlepiej zachowanych obiektów drewnianego budownictwa cerkiewnego w Polsce znalazła się na prestiżowej, międzynarodowej liście World Monuments Fund.
Zamek w Niedzicy — gotowa scenografia
Zamek w Niedzicy, znany również jako Zamek Dunajec, jest jednym z najbardziej malowniczych i interesujących zamków w Polsce. Ciekawa architektura, jak i samo położenie zamku od dawna przyciągały filmowców. Nakręcono tutaj między innymi "Wakacje z Duchami", "Janosika", "Zemstę" i sceny z netflixowego "Wiedźmina".
Zamek położony jest w południowej Polsce, na granicy Pienin i Gorców, nad brzegiem Jeziora Czorsztyńskiego. Jego historia sięga XIV wieku, kiedy to prawdopodobnie został zbudowany przez potomków comesa spiskiego Rudygera z Tyrolu. Zamek pierwotnie pełnił funkcje obronne, strzegąc granicy polsko-węgierskiej. W ciągu wieków zamek wielokrotnie zmieniał swoje oblicze, przez co w jego architekturze można dostrzec elementy gotyckie oraz renesansowe.
Zamek w Niedzicy jest popularnym celem turystycznym, przyciągającym zarówno miłośników historii, jak i krajobrazów. Jego położenie nad Jeziorem Czorsztyńskim oferuje piękne widoki i możliwość połączenia zwiedzania z wypoczynkiem nad wodą.
Pałac Marianny
Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim na górze Zameczno, z powodu swoich rozmiarów zwany zamkiem, to ciekawy przykład architektury neogotyckiej, jaki warto zobaczyć, będąc na Dolnym Śląsku. Okazały budynek zaprojektował Karl Friedrich Schinkel, wybitny niemiecki architekt, malarz, urbanista i projektant, uważany za jednego z najważniejszych przedstawicieli neoklasycyzmu i wczesnego romantyzmu w architekturze. Jego styl charakteryzował się czystymi, geometrycznymi formami i odwoływaniem się do klasycznych motywów, co było typowe dla neoklasycyzmu. Jednocześnie wprowadzał elementy romantyzmu, co widoczne jest w jego licznych projektach, włączając w to budynki publiczne, kościoły i pałace.
Zamek, a właściwie pałac w Kamieńcu Ząbkowickim, powstał na zamówienie Marianny Orańskiej, niderlandzkiej księżniczki, która Kamieniec Ząbkowicki odziedziczyła po matce i postanowiła wznieść tu swoją letnią rezydencję. Schinkel zaprojektował dla księżniczki budynek w stylu neogotyckim, który przypomina zamek rodem z gotyckiej opowieści. Monumentalny obiekt, ozdobiony czterema wieżami, wąskimi oknami oraz arkadowym dziedzińcem, stanowi doskonały przykład tego stylu. Architekt uwzględnił w projekcie wszystko — od herbów na fasadzie, przez skomplikowane elementy architektoniczne, aż po bogate wykończenie wnętrz.
