Co się dzieje z organizmem, kiedy się stresujesz?
Stres to stan, który coraz częściej towarzyszy nam w ciągu dnia: niekiedy doskonale potrafimy nad nim panować i działa na nas mobilizująco, co ułatwia wykonanie – wydawać by się mogło – niemożliwych zadań. Niestety, częściej stresu nie możemy poskromić. Wtedy, zamiast działać pozytywnie, powoli rujnuje nasz organizm. Dlaczego? Przede wszystkim ze względu na to, że stres zaburza gospodarkę hormonalną, a to pociąga za sobą negatywne konsekwencje. Co się dzieje z organizmem, kiedy się stresujemy?
Czym jest stres?
W ostatnim czasie słowo stres odmieniane jest przez wszystkie przypadki i brane na tapet przez wielu specjalistów. Osoby, które doświadczają go na co dzień, zrzucają na jego karb niektóre dolegliwości albo pogorszoną kondycję psychiczną. Na szczęście świadomość wpływu stresu na ludzki organizm rośnie, co pozwala na skuteczną walkę.
Czym jest stres? To odpowiedź ludzkiego organizmu na nagłą i niespodziewaną sytuację, która prowokuje do podjęcia szybkiej decyzji. Może powstać w wypadku poczucia zagrożenia, ataku lub - co współcześnie ma miejsce najczęściej - jako odpowiedź na nadmiar obowiązków. Stres to także reakcja na sytuacje w życiu osobistym, ale nieobcy jest również np. sportowcom czy młodzieży podejmującej się wytężonego wysiłku umysłowego.
Stres najczęściej ma negatywne konotacje, ale tak naprawdę może mieć także pozytywny wydźwięk, co pozwala przekuć go w sukces. Jednak ważna jest umiejętność jego opanowania i przywrócenia organizmu do poziomu homeostazy (równowagi), co - niestety - nie dla każdego jest łatwe.
Stres a hormony
Kiedy pojawi się stres, organizm produkuje hormony. Na początku wydzielają się adrenalina oraz noradrenalina, a z czasem (po około kwadransie) powstaje kortyzol, co wprowadza organizm w stan "walcz lub uciekaj", który opisał amerykański psycholog Walter Cannon. Wtedy dochodzi do następujących zmian w ciele:
- podnosi się ciśnienie krwi - przyspiesza akcja serca - oddech staje się szybszy, ale płytszy - wzrasta poziom glukozy, który jest pożywką do mózgu.
Ten stan w krótkiej perspektywie mobilizuje organizm do podjęcia szybkiej decyzji, a w razie zagrożenia - odparcia ataku albo ucieczki. Oczywiście, proces ten jest o wiele bardziej złożony i może występować podczas wykonywania codziennych obowiązków. Stan "walcz albo uciekaj" pozwala znajdować nietypowe rozwiązania, pokonywać konflikty, odnajdywać niesztampowe schematy, a także podejmować błyskawiczne decyzje.
Przewlekły stres
Co dzieje się z naszym ciałem, kiedy wysoki poziom stresu utrzymuje się przez dłuższy czas? Wysoki poziom trzech wymienionych wyżej hormonów zaburza działania wszystkich kluczowych układów.
Adrenalina największe spustoszenie wywołuje w układzie krążenia. Zbyt długie pobudzenie serca zmniejsza jego wydolność, co może powodować szereg schorzeń, np. nadciśnienie tętnicze oraz arytmię, które w dłuższej perspektywie narażają na zawał serca albo udar.
Kortyzol zmniejsza poziom dopaminy i serotoniny - czyli tzw. hormonów szczęścia, które odpowiedzialne są za prawidłowe działanie przekaźników nerwowych. Stres ma nie tylko wpływ na pogorszone samopoczucie, ale także na naszą pamięć i koncentrację, co wywoływane jest niszczeniem komórek mózgu. Osoby narażone na długotrwały stres częściej niż inni borykają się z bezsennością, atakami paniki, silnymi i nawracającymi nerwobólami, obniżonym libido, frustracją, nerwicą oraz depresją.
Okazuje się, że kortyzol wpływa również negatywnie na regenerację organizmu: przez niego rany trudno się goją i cierpi także nasz układ odpornościowy. Ciało bardziej podatne jest na ataki bakterii i wirusów, co przekłada się na częstsze i dłuższe infekcje.
Kortyzol przyczynia się do podniesienia poziomu glukozy w organizmie, co może sprzyjać cukrzycy oraz spowodować otyłość brzuszną. Zestresowany organizm to ogromne wyzwanie także dla układu pokarmowego: jelita pracują mniej wydajnie i zaburzona jest mikroflora jelitowa, która wspiera odporność. Stres sprzyja niestrawności, co przekłada się na inne, dokuczliwe i bolesne schorzenia - wśród nich trzeba wymienić z całą pewnością zgagę oraz refluks.
Tak naprawdę to tylko część schorzeń, które w widoczny sposób powiązane są ze stresem.
Jak radzić sobie ze stresem?
Niestety, nie ma jednej metody na to, by skutecznie poskromić stres. Warto jednak wspierać organizm racjonalną dietą, która pomaga zwiększyć odporność na stres. Dlatego warto suplementować witaminy z grupy B, a także D oraz magnez i potas. To właśnie one pomagają wspierać połączenia nerwowe oraz dbać o gospodarkę hormonalną organizmu.
Warto także zadbać o sferę wypoczynku, zarówno tego aktywnego jak i bardziej biernego, ale korzystnie działającego na zdrowie psychiczne. Niektórzy wdrażają aktywność fizyczną: częstsze wizyty na siłowni, jazdę na rowerze, czy po prostu dłuższe spacery, które pozwalają, choć na chwilę, odetchnąć skołatanym nerwom.
Niestety, jeśli problemy związane ze stresem doskwierają szczególnie mocno, niezbędna jest pomoc specjalistów - psychologa i psychiatry, którzy wdrożą szybko odpowiednie leczenie.
