Gdy rozpraszają nawet własne myśli. Zaburzenie, które może utrudniać dorosłe życie

Do tej pory w społeczeństwie często pokutował mit, że ADHD dotyczy tylko dzieci.

Zgodnie z oficjalnymi szacunkami, z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej zmaga się od 2 do 5 proc. populacji dorosłych osób. To niewiele mniej niż liczba osób mających zdiagnozowane zaburzenia osobowości czy zaburzenia lękowe. 

ADHD (ang. attention-deficit hyperactivity disorder, attention deficit disorder, ADD) to zespół zaburzeń, który charakteryzuje się nadmierną aktywnością, brakiem koncentracji i pobudliwością. Chociaż objawy pojawiają się w dzieciństwie, to zespół może zostać rozpoznany dopiero w późniejszych latach.

Uważa się, że ADHD niemal zawsze daje o sobie znać w wieku dziecięcym. Symptomy nadpobudliwości psychorouchowej pojawiają się po raz pierwszy między 6 a 9 rokiem życia. To np. trudności w nauce, zaburzenia koncentracji uwagi, trudność z przysłowiowym "wysiedzeniem na miejscu", impulsywność, uczucie lęku i niepokoju.

Objawy tak naprawdę są dokuczliwe nie tylko otoczenia, ale przede wszystkim dla dziecka. Przez to dostrzega, że nieco różni się od swoich rówieśników i zastanawia się, czy wszystko jest w porządku z jego zachowaniem.

W przeszłości wiele dzieci zostało przez to uznanych za "leniwe" czy "niegrzeczne", co z pewnością było dla nich bardzo krzywdzące. Na szczęście na przestrzeni lat wiedza na temat ADHD znacznie się poszerzyła.

Zobacz również: "Moje życie to robota na trzy etaty". Jak się żyje z zaburzeniem osobowości?

- ADHD to zespół zaburzeń koncentracji, nadruchliwości i impulsywności. To trzy główne objawy charakteryzujące się pewnym zestawem zachowań. Podstawą jest zaburzenie koncentracji uwagi np. zapominanie o różnych sprawach, gubienie rzeczy, trudności w organizacji i planowaniu dnia, rozkojarzenie, łatwość uciekania uwagi, rozpraszanie czynnikami zewnętrznymi. Tutaj rozpraszające bywają nawet własne myśli! ADHD cechuje również łatwość w odpływaniu w swoje skojarzenia, przypominanie sobie zdarzeń z przeszłości - wyjaśniała w rozmowie z Interią Karolina Grzywacz, psycholożka i terapeutka ADHD u dorosłych.

W dorosłym życiu ADHD staje się problemem na tyle dotkliwym, że wynikające z niego impulsywne zachowania utrudniają wypełnianie zawodowych obowiązków i nawiązywanie trwałych relacji z innymi ludźmi.

- U osób dorosłych z objawami ADHD bywa trudno. To osoba, która od lat mierzy się negatywnymi informacjami na swój temat. Znowu czegoś zapomniał/zapomniała, po raz kolejny został/została wyrzucona z pracy, ma taki bałagan w domu, że nie wiadomo, gdzie nogę postawić... Często się z kimś kłóci, po kilka razy wraca do domu, bo czegoś zapomniała. Powikłaniem nieleczonego ADHD są właśnie epizody depresyjne, nawracająca depresja, czasami jakiś rodzaj fobii i zaburzeń lękowych - przyznała Karolina Grzywacz.

Specjalistka dodała: - ADHD często występuje również z innymi zaburzeniami osobowości czy spektrum autyzmu. To takie rzeczy, które lubią się nawzajem. Dlatego życie osoby dorosłej z ADHD potrafi być zdezorganizowane w wielu obszarach funkcjonowania. Należy pamiętać także o tym, że objawy i ich konsekwencje zależą od wielu czynników m.in. od środowiska w którym ta osoba się wychowywała.

Cała rozmowa: "Są jak marzycielki i wojownicy". Niewidzialne zaburzenie, które może zrujnować życie

Brak wiary w siebie, porównywanie się do otoczenia i niskie poczucie własnej wartości zdają się być nieodłącznymi towarzyszami osób zmagających się z ADHD. Tego typu odczucia tylko pogłębiają trudności, z jakimi zmagają się dorośli.

- Te osoby bardzo chcą i próbują tak działać, ale mózg nie jest w stanie tak pracować. Osoba bez objawów ADHD siada do pracy rano - czy to w biurze, czy to podczas pracy zdalnej, uznaje, że najpierw musi sprawdzić maile i to robi. Natomiast osoba z objawami ADHD wie, że powinna to zrobić, ale w międzyczasie sięgnie do kilkunastu innych zakładek, w międzyczasie przejrzy też strony z zakupami, wejdzie na prywatnego lub służbowego maila, coś przeczyta i ten mail ją zaprowadzi gdzie indziej. I nagle okazuje się, że wybiła godzina 15:00, praca już powinna dobiegać końca, a taka osoba w zasadzie nic jeszcze nie zrobiła - przyznała Karolina Grzywacz.

Terapeutka ADHD u dorosłych przyznaje, że z zaburzeniem da się żyć, zwłaszcza wtedy, gdy mamy świadomość, że cierpimy z powodu ADHD. Istnieją strategie radzenia sobie z tym zaburzeniem, które warto wcielić w życie. Dlatego tak ważna jest właściwa diagnoza i terapia.

Terapia dorosłych z ADHD przyniesie rezultaty, jeśli będzie kompleksowa. W praktyce oznacza to połączenie kilku różnych metod leczenia.

Zobacz również: Jak radzić sobie z emocjami?

Leczenie ADHD u osób pełnoletnich może przynieść efekty, jeśli będzie obejmowało wiele wymiarów. Najpierw ważne jest to, by pacjent krok po kroku uczył się, jak ograniczać dokuczliwe zachowania i problemy, które utrudniały mu życie. Dzięki temu będzie mógł przechodzić do pracy nad kolejnymi.

Najskuteczniejszy model terapii to połączenie psychoterapii, psychoedukacji i leczenia medykamentami, które zaleci specjalista. To trudny i zapewne długotrwały proces, ale dzięki współpracy z terapeutą osoba dorosła z ADHD zrozumie własne emocje i zachowania, dzięki czemu jej życie może stać się o wiele prostsze.

Zobacz również: Dzisiaj kochają, jutro nienawidzą. Już najmłodsi mogą mieć zaburzenia osobowości

Diagnozę w kierunku ADHD warto rozważyć, jeśli do dorosłej osoby pasuje chociaż kilka z poniższych stwierdzeń:

• Problemy z koncentracją i nauką w dzieciństwie,
• Towarzyszące od lat dzieciństwa uczucie niepokoju i lęku,
• Cierpienie z powodu impulsywności i napadów złości,
• Niestabilne relacje z innymi osobami,
• Angażowanie się w ryzykowne zachowania, np. hazard i używki,
• Problemy w rodzinie, np. wychowywanie dzieci to dla ciebie ogromne wyzwanie,
• Silne wahania nastroju, w tym niecierpliwość w stosunku do otoczenia,
• Przysłowiowe "łapanie kilku srok za ogon",
• Dezorganizacja, problem z wykonywaniem kilku czynności na raz,
• Bujanie w obłokach,
• Łatwe rozpraszanie się,
• Trudności z dokończeniem rozpoczętych czynności, przez co masz poczucie niewykorzystanego potencjału (nie jesteś zadowolony ze swojej sytuacji finansowej i zawodowej),
• Wykonywanie obowiązków na ostatnią chwilę,
• Trudności w dostosowywaniu się do nowych sytuacji i zmian,
• Potrzeba bycia w ruchu,
• Nadmierna gadatliwość,
• Zapominalstwo,
• Problemy ze skupieniem uwagi na czynnościach takich jak np. oglądanie filmu czy czytanie książki.

***