Terapia poznawczo-behawioralna. Kto powinien się na nią zdecydować i jak przebiega?
Z pomocy psychologicznej korzysta coraz więcej Polaków. Szacuje się, że około 1,5 mln osób chodzi do specjalisty, ale zapotrzebowanie jest znacznie większe. Ponad 5 mln Polaków czeka kilka miesięcy, by otrzymać wsparcie i pomoc psychoterapeuty w ramach refundacji NFZ jak i do prywatnych gabinetów. Najczęstszym powodem wizyt u psychoterapeuty są: depresja, stany lękowe, nieradzenie sobie ze stresem. Na czym polega terapia poznawczo-behawioralna i kto powinien z niej skorzystać?
Jak wynika z badania przeprowadzonego przez UCE RESEARCH (platformę analityczno-badawczą), aż 40 proc. Polaków uważa, że w trakcie pandemii ucierpiało ich zdrowie psychiczne. Najczęstsze problemy, jakie zostały zgłoszone to: przewlekły stres, obniżenie nastroju, zaburzenia snu, brak energii.
Za główny powód problemów psychicznych wskazywano nagły wzrost cen produktów codziennego użytku, obawę o zdrowie i życie swoje oraz bliskich.
Zaburzenia dotknęły przede wszystkim osób młodych, w wieku od 25 do 35 lat i częściej byli to mieszkańcy dużych miast.
Nie tylko pandemia sprawiła, że kondycja zdrowia psychicznego Polaków się pogorszyła. Trudna sytuacja na rynku pracy, brak stałego miejsca zamieszkania, obciążające kredyty czy problemy w relacji z partnerem - to najczęstsze powody, z jakimi zgłaszają się pacjenci do gabinetu psychologa.
Do psychologa możemy się zgłosić korzystając z refundacji NFZ, wystarczy wówczas skierowanie do poradni zdrowia psychicznego, wystawione przez lekarza rodzinnego. Czas oczekiwania wynosi nawet kilka miesięcy, a w sytuacji pogarszającego się zdrowia psychicznego, jest to zazwyczaj zbyt długi. Pacjenci zgłaszają się zatem po pomoc prywatnie, mając do wyboru różnych terapeutów, pracujących w różnicowanych nurtach. Istotne jest, że aby zacząć terapię poznawczo-behawioralną, należy zgłosić się do psychoterapeuty, który posiada odpowiednie kompetencje do prowadzenia terapii.
Jedną z metod wykorzystywanych przez psychologów, jest terapia poznawczo-behawioralna. Ma ona za zadanie uświadomić pacjenta, że jego myśli, emocje oraz zachowania są utrwalonymi i powielanymi wzorcami przeniesionymi z dzieciństwa lub z innych osób na swoje aktualne życie. Jeśli zachowania pacjenta powodują nieradzenie sobie z codziennymi problemami, ranią osoby z otoczenia, zniekształcają obraz rzeczywistości - wówczas istnieją podstawy do wprowadzenia terapii. Terapia poznawczo-behawioralna wykorzystywana jest w takich zaburzeniach jak:
- depresja,
- nerwica,
- napady lękowe,
- zespół stresu pourazowego,
- zaburzenia kompulsywno-obsesyjne,
- zaburzenia odżywiania.
Terapia psychologiczna metodą poznawczo-behawioralną zakłada jedno spotkanie w tygodniu przez okres od kilku tygodni, do kilkunastu miesięcy - w zależności od efektów w trakcie sesji. Terapeuta posługuje się różnymi technikami, do których zalicza się:
- dialog sokratejski - terapeuta zadaje pytania w taki sposób, by naprowadzić pacjenta na samodzielną identyfikację swoich błędów w swoim działaniu lub myśleniu,
- zapis myśli - polega na systematycznym zapisywaniu myśli pacjenta celem ich analizy, rozwija również umiejętność samodzielnej i świadomej interpretacji własnych myśli,
- zadania domowe - zadania mają na celu zmobilizować pacjenta do pokonywania swojego strachu i lęku poprzez wyznaczanie konkretnych działań w życiu codziennym,
- ekspozycja - wykorzystywana jest u pacjentów ze stanami lękowymi i polega na celowym i świadomym wystawianiu się na czynnik budzący strach (np. zamknięte pomieszczenie, duże skupiska ludzi), by oswoić lęk i nauczyć się prawidłowych reakcji,
- przeformułowanie poznawcze - polega na zastąpieniu starego, błędnego myślenia - nowym, bardziej sprzyjającym pacjentowi.
W metodzie poznawczo-behawioralnej terapeuta skupia się z pacjentem przede wszystkim na teraźniejszości, a nie przeszłości. Koncentruje się na tym, jak pacjent dostrzega wydarzenia ze swojego życia, jak je interpretuje i jaką przypisuje im rolę. Zajmuje się trzema obszarami funkcjonowania człowieka: myślami, emocjami oraz zrachowaniami.
Terapia poznawczo-behawiarolna uznawana jest za najskuteczniejszą metodę w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych i myśli samobójczych. Dotychczas przeprowadzono ponad 300 opracowań, w których przedstawiano wyniki badań dotyczących powodzenia w terapii poznawczo-behawioralnej.
W przypadku depresji przeprowadzono badania, w których udział wzięło 41 osób. Spośród nich 22 osoby z ciężką depresją leczone były farmakologicznie, a 19 terapią poznawczo-behawioralną. Wybrano pacjentów z ciężkimi epizodami depresji, trwającymi od co najmniej ośmiu lat. Badania trwały 12 tygodni i wykazały, że grupa z wprowadzoną terapią psychologiczną, osiągnęła lepsze wyniki niż grupa z farmakoterapią - u 78 proc. depresja ustąpiła całkowicie.
Zbadano również efekt terapii u pacjentów z myślami samobójczymi. W badaniu udział wzięło 120 pacjentów, którzy podjęli próbę samobójczą i zostali odratowani. Pacjentów podzielono na dwie grupy - jedna odbywała leczenie na oddziale psychiatrycznym, druga brała udział w terapii z psychologiem. W efekcie końcowym, z grupy szpitalnej aż 40 proc. pacjentów podjęło kolejną próbę samobójczą, a z grupy terapii psychologicznej - 24 proc. pacjentów znów targnęło się na swoje życie.
Udowadnia to, że podjęcie leczenia w metodzie poznawczo-behawioralnej przynosi skutki i może stanowić dobre uzupełnienie prowadzonej farmakoterapii przez psychiatrę.
CZYTAJ TAKŻE:
