O której najlepiej wstawać? Naukowcy znają odpowiedź!
Wiele osób marzy o tym, by wstawać wcześniej i wykorzystać każdą chwilę dnia jak najlepiej. Inni natomiast kochają dłuższy sen i nie wyobrażają sobie poranka bez drzemki. Jednak co mówi na ten temat nauka? Czy istnieje optymalna godzina, o której powinniśmy wstawać, aby cieszyć się zdrowiem, energią i produktywnością?
Spis treści:
Zegar biologiczny, czyli klucz do sukcesu
Nasze ciało funkcjonuje według tzw. rytmu dobowego (inaczej zegara biologicznego), który reguluje wiele procesów, takich jak sen, poziom energii czy apetyt. Rytm ten jest indywidualny, ale w dużej mierze zależy od światła dziennego i hormonów, zwłaszcza melatoniny, która wpływa na zasypianie. Eksperci zgadzają się, że kluczowe jest więc dopasowanie naszego cyklu snu do naturalnego zegara biologicznego.
Badania prowadzone przez American Academy of Sleep Medicine wskazują, że optymalny czas na wstawanie dla większości osób przypada między 6 a 7 rano. W tym czasie organizm naturalnie przygotowuje się do przebudzenia, obniżając poziom melatoniny i zwiększając produkcję kortyzolu - hormonu, który odpowiada za pobudzenie organizmu.
Nie zawsze jednak każdy jest w stanie dostosować tę zasadę do swoich indywidualnych potrzeb. W końcu dzielimy się na typy, które kochają wcześnie wstawać i tych, którzy funkcjonują pomimo późnych godzin. Jak wtedy wygląda sytuacja ze wstawaniem?
Lwy, sowy i wilki - kim jesteś?
Naukowcy wyróżniają trzy główne chronotypy, które wpływają na to, kiedy najlepiej jest wstawać. Są to tzw. "lwy" (osoby wstające wcześnie), "sowy" (nocne marki) i "wilki" (najbardziej aktywne w godzinach popołudniowych). Badania opublikowane w czasopiśmie Nature Communications sugerują, że to geny odgrywają dużą rolę w ustalaniu chronotypu, co oznacza, że niektórzy z nas są po prostu "zaprogramowani", by wstawać później lub wcześniej.
Jednak niezależnie od chronotypu, badania wykazały, że najważniejsza jest regularność snu. Wstawanie i kładzenie się spać o tych samych porach korzystnie wpływa na zdrowie fizyczne i psychiczne. Jak podkreśla prof. Matthew Walker, autor bestsellerowej książki "Why We Sleep", stabilny rytm snu pomaga w poprawie funkcji poznawczych, pamięci oraz obniżeniu ryzyka chorób serca i depresji.
Ranne ptaszki czerpią więcej korzyści
Wiele mówi się o tym, że osoby, które wstają skoro świt są najzdrowsze i mają najwięcej energii. Czy wcześniejsze wstawanie rzeczywiście może przynieść więcej korzyści? Okazuje się, że tak! Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Birmingham wykazały, że osoby wstające wcześniej mają lepsze samopoczucie i są bardziej produktywne w ciągu dnia. Wynika to głównie z tego, że wczesne poranki, zwłaszcza te, które zaczynają się przed godziną 7, dają więcej czasu na przygotowanie się do dnia, medytację, ćwiczenia fizyczne czy zdrowe śniadanie.
Eksperci wskazują również, że wcześniejsze wstawanie pozwala lepiej synchronizować się z naturalnym światłem dziennym, co może poprawić nastrój i ponosić poziom energii. Słońce, które pojawia się rano, hamuje także produkcję melatoniny i pomaga ustabilizować rytm dobowy.
A co z "sowami"? Czy nocne marki skazane są na porażkę?
Nie wszystkie badania są jednak jednoznaczne. Istnieje również grupa naukowców, którzy argumentują, że nocne marki, czyli osoby, które preferują późne godziny wieczorne, mogą być równie produktywne i zdrowe, jeśli ich rytm snu i czuwania jest regularny. Badania opublikowane w czasopiśmie Current Biology sugerują, że nocne marki mogą osiągać podobne korzyści zdrowotne i wydajnościowe, o ile dbają o wystarczającą ilość snu i jakość odpoczynku.
Warto jednak dodać, że osoby o nocnym stylu życia częściej mają problemy ze synchronizacją swojego harmonogramu z życiem zawodowym, co może prowadzić do stresu i zmęczenia.
Co na temat wstawiania mówi nauka?
Podsumowując, nie ma jednej uniwersalnej godziny, która będzie optymalna dla wszystkich ludzi. Najlepsza pora na wstawanie zależy od indywidualnego chronotypu, regularności snu oraz tego, jak długo trwa nasz odpoczynek. Idealny scenariusz to taki, w którym wstajemy wypoczęci, z energią do działania, a nasze nawyki są zgodne z naturalnym rytmem dobowym.
Naukowcy zalecają jednak, aby w miarę możliwości starać się wstawać między 6 a 7 rano, co pomaga najlepiej zsynchronizować się z naturalnym rytmem dnia. Kluczowa pozostaje jednak konsekwencja - regularne wstawanie i zasypianie to fundament zdrowego stylu życia, niezależnie od tego, czy jesteś lwem, sową, czy wilkiem.
