Wiosenne grzybobranie. Nietypowy grzyb, jeszcze do niedawna był zakazany
W leśnym runie wygląda niczym rubin we włosach wiosny. Karminowoczerwone kapelusze zachwycają jeszcze mocniej, gdy tłem dla nich staje się biel śniegu, co zdarza się często, bo czarka szkarłatna zaczyna rozwój jeszcze pod mroźną pierzyną. Grzyb przez długi czas znajdował się na liście gatunków chronionych, dziś można go zbierać. Jada się go na surowo, amatorzy twierdzą, że smakuje jak rzodkiewka. Gdzie można znaleźć czarkę szkarłatną?
Spis treści:
Wiosenne grzyby: Czarka szkarłatna
Czarka szkarłatna (Sarcoscypha coccinea) wyróżnia się w leśnym runie niezwykłym wyglądem. Jej kapelusz jest mocno podwinięty do góry, co sprawia że ten wiosenny grzyb przypomina misę bądź czarkę — stąd jego nazwa. Nie tylko Polakom grzyb kojarzy się z naczyniem do picia miodu, wina i innych płynów, także Brytyjczycy widzą w nim czarkę, tyle że ich zdaniem to elfy kosztują z niej napojów. Brytyjską nazwę grzyba “scarlet elf cup" można przetłumaczyć jako szkarłatną filiżankę elfa czy szkarłatny puchar elfa.
Wewnątrz purchawkowaty owocnik ma karminowoczerwoną bądź ceglastoczerwoną barwę, natomiast na zewnątrz jest o wiele jaśniejszy, ma jasnoróżową, matową i ziarnistą powierzchnię, u podstawy z białą grzybnią. Czarka osiąga od jednego do ośmiu centymetrów średnicy.
Trzonek czarki szkarłatnej na ten sam kolor, co zewnętrzna część jej kapelusza, jest cienki, krótki lub bardzo krótki, często pozostaje ukryty w runie, przez co grzyb wygląda, jakby wyrastał prosto z ziemi czy drewnianej kłody.
Czarka szkarłatna: Występowanie
Czarka szkarłatna rozwija się jeszcze pod śnieżną pierzyną, a zaczyna pojawiać się już w zimie, gdy termometry wskazują temperaturę powyżej zera stopni Celsjusza. Grzybiarze, którzy chcieliby spróbować, jak smakuje szkarłatny puchar elfa, powinni szukać jej w lasach od grudnia (jeśli nie ma ujemnych temperatur) do maja.
Czarka szkarłatna kocha wilgotne leśne podłoże. Najchętniej wyrasta na zbutwiałym drewnie drzew liściastych. Marta Wrzosek z Polskiego Towarzystwa Mykologicznego (PTMYK) radzi szukać tych wiosennych grzybów w olszynach wzdłuż rzek i jezior oraz w wilgotnych lasach wzdłuż strumieni.
Czarka szkarłatna jest rzadkim grzybem, Polskie Towarzystwo Mykologiczne zbiera informacje na temat jej występowania. Poniżej prezentujemy mapę stanowisk, na których potwierdzono występowanie tych wiosennych grzybów.
Czarka szkarłatna: Jak ją jeść?
Zobacz również:
Grzybiarze, których interesują wiosenne grzyby jadalne, mogą wpisać czarkę na swoją listę. Grzyb ma kruchy, białawy i cienki miąższ. Co ciekawe, czarkę szkarłatną spożywa się na surowo. Może być między innymi dodatkiem do sałatek. Amatorzy czarki twierdzą, że ten wiosenny grzyb smakuje jak rzodkiewka. Innego zdania jest Marta Wrzosek, która zapytana o to przez Interię potwierdza, że czarki szkarłatne można jeść na surowo, jednak zaznacza, że nie mają one ani zapachu, ani smaku.
Pomyłka może kosztować 5 000 złotych
Czarki szkarłatne do 2014 roku były na liście gatunków chronionych i choć dziś można je legalnie zbierać, to mykolodzy do tego zniechęcają. Jak argumentuje Marta Wrzosek:
Czarki są mało ekonomiczne jako grzyby spożywcze, a za to piękne (wartość estetyczna) i wartościowe przyrodniczo (są w różnych interakcjach ekologicznych). Zniechęcamy do ich zbierania.
Ponadto jak dodaje przedstawicielka PTMYK: czarki szkarłatne łatwo pomylić z innymi grzybami będącymi pod ścisłą ochroną — czarkami jurajskimi. Za zbieranie czarek jurajskich grozi grzybiarzom wysoki mandat. Kara może wynieść nawet pięć tysięcy złotych. Marta Wrzosek ostrzega potencjalnych zbieraczy i poucza, na co zwracać uwagę, by nie pomylić tych dwóch gatunków:
“W Polsce można spotkać kilka czarek, z których najpospolitsza jest czarka austriacka, rzadsza jest czarka szkarłatna, a bardzo rzadka i chroniona jest czarka jurajska. Wszystkie są trudne do rozróżnienia. Czarka jurajska występuje na zasadowych glebach pod lipami. Takie umiejscowienie owocnika powinno być ostrzeżeniem dla ewentualnych zbieraczy".
Jeśli nie czarka szkarłatna, to co?
Polskie Towarzystwo Mykologiczne w różnych regionach Polski planuje organizację spacerów w poszukiwaniu wiosennych grzybów. “Obecnie szukamy czarek, smardzowatych i zawsze mamy w lesie pod dostatkiem hub i drobnych workowców nadrewnowych".
Czarki szkarłatne są rzadkimi grzybami, natomiast o wiele łatwiej jest spotkać czarki austriackie, które rosną nawet w parkach, ogrodach czy innych zadrzewionych miejscach. Muszą mieć jedynie wystarczająco dużo wilgoci i materii organicznej. Dlatego wiosną, nawet jeśli nie znajdziemy czarki szkarłatnej, warto udać się na poszukiwanie czarki austriackiej. Jej występowanie w Polsce obrazuje mapa.
Wiosenne grzyby to także smardze. PTMYK zachęca do ich poszukiwania. Jeśli smardze nie rosną dziko, można zbierać i cieszyć się ich smakiem.
“Obecnie zbliża się pora na smardze, które są pod częściową ochroną. Zachęcamy do szukania ich w ogrodach i parkach — jeśli nie występują w środowisku naturalnym, można je pozyskiwać. [...] jeśli na wysypanej w poprzednim roku korze ogrodniczej znajdzie się smardze — można je pozyskać i cieszyć się ich smakiem.
Jednocześnie Marta Wrzosek ostrzega: “Należy wystrzegać się pomylenia smardzów z piestrzenicami, które są trujące".
Zobacz również: Przepis na wołowinę ze smardzami
Wiosenny grzyb, o którym marzą mykolodzy
Zapaleni grzybiarze, mykolodzy i amatorzy ruszyli do lasów. Jedni poszukują grzybów, które urozmaicą ich stoły, inni chcą jedynie podziwiać estetyczne czarki i niecodzienne smardze, a wszyscy marzą o odnalezieniu zaginionego skarbu: dzbankówki kulistej — ten, kto ją dostrzeże, będzie na ustach wszystkich.
“Najbardziej wartościowe wiosenne grzyby, o których marzy każdy amator i mykolog zawodowy to Sarcosoma globosum — dzbankówka kulista. Występuje na wiosnę w naturalnych lasach świerkowych. Od dawna nie udało się jej w Polsce znaleźć. Znalezienie jej byłoby wielkim sukcesem!
